Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται κάθε χρόνο στις 25 Δεκεμβρίου και στις 6 Ιανουαρίου από τις Εκκλησίες που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο ( το λεγόμενο Ιουλιανό). Για τις Δυτικές Εκκλησίες τα Χριστούγεννα είναι μάλλον η μεγαλύτερη εορτή της Χριστιανοσύνης, ενώ για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς είναι η Ανάσταση.
Τα Χριστούγεννα πλαισιώνονται από μεγάλη ποικιλία εθίμων. Τα περισσότερα από αυτά έχουν προχριστιανικές καταβολές, που δίνουν όμως πανηγυρικό τόνο και συνδυάζονται οι τρεις μεγάλες εορτές Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια και με άλλες ενδιάμεσες μέρες εορτών και έτσι όλοι μας λέμε την ευχή: Καλές Γιορτές.
Η περίοδος των Χριστουγέννων έχει επηρεάσει πολλούς ανθρώπους της τέχνης και έχουν γραφτεί πολλά έργα που αναφέρονται στην περίοδο αυτή όπως τα περίφημα και επίκαιρα διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Επίσης ο κινηματογράφος και η τηλεόραση τα λογοτεχνικά έργα τα κάνουν διάφορα φιλμ και ο κόσμος της μουσικής από τη λόγια μέχρι τη δημοφιλή παράδοση εμπνέεται από το πνεύμα των Χριστουγέννων και βλέπουμε ζωντανά τα τραγούδια που σήμερα τα ονομάζουμε χριστουγεννιάτικα.
Πολύ απλά θα ήθελα να αναφερθώ σε δύο παραδοσιακά πλέον γεγονότα που σήμερα είναι πάγκοινα σχεδόν σε όλα τα κράτη του κόσμου.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ
Χριστούγεννα δεν νοούνται πλέον χωρίς το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το δέντρο χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της αιώνιας ζωής και αποτελούσε έθιμο των αρχαίων Αιγυπτίων, των Κινέζων, αλλά και των Εβραίων. Η ανθρώπινη λατρεία των δέντρων ήταν ένα συνηθισμένο φαινόμενο και στην Ευρώπη και όπως βλέπουμε σήμερα επιβίωσε και μετά τον εκχριστιανισμό της ηπείρου σε διάφορα έθιμα και το δέντρο αυτό, συνήθως έλατο, διακοσμείται με φώτα και στολίδια κατά τον εορτασμό των Χριστουγέννων.
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο στα νεότερα χρόνια προέρχεται από την Γερμανία. Οι Γερμανοί έστηναν δέντρο του Παραδείσου μέσα στα σπίτια τους. Αρχικά κρεμούσαν πάνω του μπισκότα σε διάφορα σχήματα. Στην διακόσμηση προσέθεταν συχνά και κεριά, τα οποία συμβόλιζαν τον Χριστό.
Στο ίδιο δωμάτιο υπήρχε κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και η πυραμίδα των Χριστουγέννων, μια τριγωνική ξύλινη κατασκευή με ράφια, πάνω στην οποία τοποθετούσαν χριστουγεννιάτικα ειδώλια, κλαδιά, κεριά και ένα αστέρι. Τον 16ο αιώνα είχε ήδη συντελεστεί η συγχώνευση της πυραμίδας των Χριστουγέννων και του δέντρου του Παραδείσου, από την οποία προήλθε το δέντρο των Χριστουγέννων.
Μέχρι τον 18ο αιώνα το έθιμο τού χριστουγεννιάτικου δέντρου είχε διαδοθεί σε όλη τη Γερμανία και στην Αγγλία μπήκε στις αρχές τού 19ου αιώνα και έγινε ευρύτερα γνωστό στα μέσα της ίδιας εκατονταετίας, χάρη στις προσπάθειες του Γερμανού πρίγκιπα Αλβέρτου, συζύγου τής βασίλισσας Βικτωρίας. Στο βικτωριανό δέντρο κρεμούσαν με κορδέλες και χάρτινες αλυσίδες διάφορα κεριά, γλυκά και εντυπωσιακά κέικ.
Στην Βόρεια Αμερική τα χριστουγεννιάτικα δέντρα ήρθαν ως ς παράδοση από τους Γερμανούς αποίκους στις αρχές τού 17ου αιώνα και έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλή τον 19ο αιώνα. Επίσης ήταν δημοφιλή στην Αυστρία, την Ελβετία, την Πολωνία και την Ολλανδία. Κατά το 19ο και τον 20ό αιώνα οι Αμερικανοί ιεραπόστολοι εισήγαγαν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Κίνα και την Ιαπωνία, όπου επικράτησε η διακόσμησή τους με περίπλοκα σχέδια από χαρτί.
Ιστορικά να πούμε πως στις 22 Δεκεμβρίου 1882, ο Τόμας Έντισον ηλεκτροφώτισε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στη Νέα Υόρκη, αντικαθιστώντας τα κεριά με ηλεκτρικούς λαμπτήρες.
ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου έφτασε στην Ελλάδα επί Βαυαροκρατίας, όταν τα Χριστούγεννα του 1834 στολίστηκε με δέντρο η κατοικία του Όθωνα στο Ναύπλιο και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια στο παλάτι των Αθηνών. Το έθιμο, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στην χώρα μας. Μόλις την δεκαετία του τριάντα κάποια αστικά σπίτια άρχισαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ μεταπολεμικά το έθιμο διαδόθηκε στις πόλεις και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ «ΑΓΙΑΣ ΝΥΧΤΑΣ»
Η «Άγια Νύχτα» είναι ίσως το πιο γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι σ’ όλο τον κόσμο. Μεγάλοι συνθέτες όπως ο Βέρντι, ο Βάγκνερ, ο Πουτσίνι και άλλοι, το αναγνώρισαν ως ένα πολύ θρησκευτικό τραγούδι, με μια παράξενη δύναμη που φτάνει κατευθείαν στις καρδιές των ανθρώπων. Κατά καιρούς, η μελοποίησή του αποδόθηκε στον Μότσαρτ, στον Χάιντν ή στον Μπετόβεν.
Η αλήθεια είναι πως η Άγια Νύχτα δημιουργήθηκε από τους Γιόζεφ Μορ και Φραντς Γκρούμπερ. Το έψαλαν για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 1818 στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο μικρό χωριό Όμπερντορφ της Αυστρίας.
Ο Μορ είχε γράψει τους στίχους δύο χρόνια νωρίτερα. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1818 ζήτησε από τον Γκρούμπερ να συνθέσει μία μελωδία για να συνοδεύσει το τραγούδι με την κιθάρα του. Σύμφωνα με την παράδοση, το εκκλησιαστικό όργανο του ναού δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη χριστουγεννιάτικη λειτουργία, καθώς τα ποντίκια είχαν καταστρέψει κάποια εξαρτήματά του.
Η ιστορία αυτή ήταν γνωστή, ωστόσο επιβεβαιώθηκε πολύ αργότερα, το 1995, όταν ανακαλύφθηκε μία παρτιτούρα που ανήκε στον Μορ, με τον Γκρούμπερ να υπογράφει τη σύνθεση. Στίχοι και μουσικοί όμως φαίνεται να γράφτηκαν μαζί, το 1816.
Σήμερα, υπολογίζεται πως έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 300 γλώσσες του κόσμου.
ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΑ
Άγια νύχτα, σε προσμένουν,
με χαρά οι Χριστιανοί
και με πίστη ανυμνούμε
το Θεό δοξολογούμε
μ’ ένα στόμα, μια φωνή.
Ναι με μια φωνή.
Η ψυχή μας φτερουγίζει,
πέρα στ’ άγια τα βουνά
όπου ψάλλουν οι αγγέλοι
απ’ τα ουράνια θεία μέλη
στο Σωτήρα «ωσαννά».
Ψάλλουν «ωσαννά».
Στης Βηθλεέμ ελάτε
όλοι στα βουνά τα ιερά
και μ’ ευλάβεια μεγάλη
κει που άγιο φως προβάλλει
προσκυνήστε με χαρά.
Ναι με μιά χαρά.
Silent night Holy night
All is calm all is bright
Round yon virgin Mother and Child
Holy infant so tender and mild
Sleep in heavenly peace
Sleep in heavenly peace.
Silent night, holy night,
Shepherds quake at the sight.
Glories stream from heaven afar,
Heavenly hosts sing Alleluia;
Christ the Saviour is born;
Christ the Saviour is born.
Silent night, holy night,
Son of God, love’s pure light.
Radiant beams from Thy holy face,
With the dawn of redeeming grace,
Jesus, Lord, at Thy birth;
Jesus, Lord, at Thy birth.
