Στις 31 Ιανουαρίου 2020 ο Μπόρις Τζόνσον, Πρωθυπουργός της Βρετανίας, ανακοίνωσε επίσημα την απόφαση της Κυβέρνησής του η Βρετανία να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), μετά από 47 χρόνια που υπήρξε μέλος της.
Σημειώνω ότι η Βρετανία ως μέλος της Ε.Ε. δεν ήταν και μέλος της Ευρωζώνης, με την έννοια ότι δεν χρησιμοποιούσε το ευρώ ως κοινό νόμισμα, το οποίο χρησιμοποιούν 19 από τις 27 χώρες που συναποτελούν την Ευρωζώνη. Οι υπόλοιπες 8 χώρες θα εντάσσονται στην Ευρωζώνη όταν αρχίσουν να πληρούν τα αναγκαία κριτήρια.
Επιπρόσθετα, η Βρετανία δεν υπήρξε μέλος της Σένγκεν, με άλλα λόγια της συμφωνίας την οποία είχαν υπογράψει άλλα μέλη της Ε.Ε στην κωμόπολη Σένγκεν του Λουξεμβούργου, και έχει ως στόχο την κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα για όλους τους πολίτες των κρατών που είχαν υπογράψει την εν λόγω συμφωνία.
Απέχοντας από την Ευρωζώνη και από την Σένγκεν, η Βρετανία ήταν σαν να βρίσκεται με το ένα πόδι μέσα στην Ευρώπη, και με το άλλο έξω από αυτήν. Δεδομένου όμως ότι η απόφαση της Βρετανίας για την αποχώρηση από την Ε.Ε. θα ισχύσει από τις αρχές του 2021, σχεδόν τίποτα δεν θα αλλάξει στην καθημερινότητα των Βρετανών κατά τη διάρκεια του 2020.
Πολιτικοί σχολιαστές έχουν εκφράσει τη γνώμη πως η εν λόγω απόφαση της κυβέρνησης της Βρετανίας ενδέχεται να διευρύνει το χάσμα στο εσωτερικό του βρετανικού συντηρητικού κόμματος που ήδη υπάρχει μεταξύ των εθνικιστών Βρετανών από τη μια, και των ευρωπαϊστών Βρετανών από την άλλη, δηλαδή εκείνων που πιστεύουν στην συνεργασία με τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος είναι γνωστός για τις αποσχιστικές του αντιλήψεις, στις τελευταίες εκλογές κατάφερε το κόμμα του να κερδίσει ευρεία πλειοψηφία 80 εδρών. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι η πλειονότητα των Βρετανών επιθυμεί να παραμείνει εκτός της Ευρωζώνης.
Αμφίβολη διαγράφεται η προσπάθεια του Μπόρις Τζόνσον για εμπορικές συμφωνίες με τρίτες χώρες, και πρώτα απ’ όλα με τις ΗΠΑ. Ήδη ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απειλεί τον Μπόρις Τζόνσον με κυρώσεις στο εμπόριο ή και στη συνεργασία για θέματα ασφάλειας, καθώς ο Βρετανός Πρωθυπουργός αψήφησε τις πιέσεις του, και τάχθηκε υπέρ της συνεργασίας με την μεγάλη κινέζικη εταιρεία Huawei.
Με την έξοδο της Βρετανίας η Ε.Ε. χάνει έναν από τους σημαντικούς χρηματοδότες του προϋπολογισμού της, που κυμαίνεται γύρω στα 60 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο, και αντιπροσωπεύει το 15% του ευρωπαϊκού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, Επίσης χάνει και μια αγορά 67 εκατομμυρίων ατόμων, που είναι ο πληθυσμός της Βρετανίας.
Η απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ε.Ε. από τη μια θα την καταστήσει μια μικρή, σε παγκόσμια κλίμακα, χώρα, ενώ από την άλλη θα αποδυναμώσει σε κάποιο σημαντικό βαθμό και την Ε.Ε. σε σύγκριση με τις δύο οικονομικά μεγαλύτερες χώρες του κόσμου, τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Το ερώτημα για το πώς η Βρετανία θα είναι σε θέση να ανταγωνισθεί μόνη της την Ε.Ε. τις ΗΠΑ και την Κίνα παραμένει μέχρι στιγμής αναπάντητο.
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Σύμφωνα με οικονομολόγους, τα οικονομικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η Βρετανία από το 2021 και μετά, όταν τελικά θα έχει αποχωρήσει από την Ε.Ε., θα είναι σημαντικά, καθότι ήδη επικρατεί μεγάλη εισοδηματική ανισότητα μεταξύ της εύπορης τάξης και των χαμηλόμισθων και συνταξιούχων της χώρας.
Ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων στην Βρετανία έχει σχεδόν διπλασιαστεί τις δύο τελευταίες δεκαετίες, αγγίζοντας τους 54 το 2019, από τους 29 που ήταν το 2010.
Οι 5 πλουσιότερες οικογένειες κατέχουν μεγαλύτερη περιουσία από 13 εκατομμύρια πολίτες, σύμφωνα με έρευνα της βρετανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης Equality Trust. Συγκεκριμένα, οι πέντε οικογένειες έχουν περιουσία 40 δισεκατομμυρίων στερλινών.
Πάλι σύμφωνα με την ίδια έρευνα, 14 εκατομμύρια Βρετανοί ζουν σε ένδεια, ανεξαρτήτως από το εάν εργάζονται ή όχι. Από αυτούς τέσσερα εκατομμύρια βρίσκονται 50% κάτω από το όριο της φτώχειας, και 1,5 εκατομμύριο πολίτες ζουν σε άθλιες συνθήκες, μην μπορώντας να αγοράσουν τα βασικά αγαθά.
Η Δρ Βάντα Βαϊπόρσκα, Εκτελεστική Διευθύντρια του Equality Trust, εξέφρασε την ακόλουθη άποψη: «Αυτή η έκθεση θα έπρεπε να καταπλήξει οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για τη Βρετανία σήμερα. Τόσο πολύς πλούτος στα χέρια τόσο λίγων ανθρώπων αναδεικνύει πόσο κατακερματισμένο είναι το οικονομικό σύστημα».
Στην έκθεσή του το Equality Trust υπογράμμισε επίσης ότι σε χώρες με μεγάλη ανισότητα εμφανίζονται συχνότερα περιστατικά ψυχικών και σωματικών παθήσεων, περισσότερη εγκληματικότητα, εθισμοί σε ναρκωτικά και στο αλκοόλ, ενώ σημειώνονται χαμηλότερα ποσοστά ακαδημαϊκής επιτυχίας, και μικρότερη κοινωνική κινητικότητα.
Σε άρθρο των Financial Times, υπολογίστηκε πως λόγω Brexit ο κάθε πολίτης της Βρετανίας θα χάσει περίπου 2.000 στερλίνες ανά έτος.
Ο κ. Γιώργος Παγουλάτος, Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε άρθρο του στην αθηναϊκή εφημερίδα «Η Καθημερινή» στις 4 Φεβρουαρίου 2020, μεταξύ άλλων εξέφρασε και την ακόλουθη άποψη:
«Η περαιτέρω διολίσθηση στον αμοιβαίο προστατευτισμό οδηγεί σε έναν κόσμο ακόμα οξύτερων συγκρούσεων και διαιρέσεων. Η Ε.Ε., με την καίρια ιστορική συμβολή της Βρετανίας, πιστώνεται το διπλό κεκτημένο του ελεύθερου παγκόσμιου εμπορίου και της ενιαίας αγοράς. Μια ανεξάρτητη Βρετανία που θα επέλεγε να ανταγωνιστεί την Ευρώπη, αποδεσμευόμενη πλήρως από τους ευρωπαϊκούς κανόνες της ενιαίας αγοράς (προστασίας του περιβάλλοντος, των προσωπικών δεδομένων, των εργασιακών δικαιωμάτων, του ανταγωνισμού), θα ωθούσε και την Ε.Ε. προς μεγαλύτερο προστατευτισμό. Αυτό δεν θα ήταν μόνο αμοιβαία επιβλαβές. Θα ακύρωνε τέσσερις και πλέον δεκαετίες γόνιμης βρετανικής συμβολής στη διαμόρφωση της σύγχρονης φιλελεύθερης Ευρώπης. Θα ήταν ένα Brexit επί δύο».
ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ BREXIT
Έλληνες οικονομολόγοι έχουν εκφράσει την άποψη πως η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία, καθότι θα επηρεάσει τομείς όπως οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων, ο τουρισμός, καθώς λιγότεροι Βρετανοί θα επισκέπτονται την Ελλάδα, αλλά και τους Έλληνες φοιτητές που σπουδάζουν στην Βρετανία.
Η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας προκύπτει από τη διατάραξη της νομισματικής ισοτιμίας, με την ισχυροποίηση του ευρώ έναντι της στερλίνας, γεγονός που σημαίνει πως τα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στην Βρετανία θα καταστούν αυτόματα πιο ακριβά, χάνοντας έτσι μέρος από την ανταγωνιστικότητά τους.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση, η Ελλάδα διαθέτει σημαντικό ύψος εξαγωγών προς την Βρετανία σε κλάδους που ανήκουν κυρίως στον αγροτικό τομέα, καθώς και στους τομείς των καυσίμων και των μεταλλικών προϊόντων.
Παράλληλα, η μείωση της αγοραστικής δύναμης των Βρετανών, λόγω της υποτίμησης του νομίσματός τους, θα πλήξει και τις ελληνικές εξαγωγές.
Οι ελληνικές εξαγωγές προς την Βρετανία μέχρι πρόσφατα έφταναν σε ετήσια βάση κοντά στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ, και αφορούσαν κυρίως τρόφιμα, όπως φέτα, ελιές, γιαούρτι, και φρούτα όπως σταφύλια, σταφίδες, ροδάκινα, και άλλα.
Στον τομέα του τουρισμού το κόστος για την Ελλάδα θα εξαρτηθεί από την διάρκεια της κρίσης που θα προκαλέσει το Brexit στην Βρετανία. Μέχρι πρόσφατα η Ελλάδα δεχόταν κάθε καλοκαίρι περίπου 2,5 εκατομμύρια Άγγλους τουρίστες, με έναν μέσο όρο 9 διανυκτερεύσεων για τον καθένα.
Το Brexit εκτιμάται ότι θα βλάψει και τους ξένους φοιτητές στην Βρετανία. Υπολογίζεται ότι περίπου 450.000 ξένοι φοιτητές σπουδάζουν κάθε χρόνο στην Βρετανία. και μεταξύ αυτών πολλοί Έλληνες, καθώς είναι γνωστό ότι η Βρετανία ελκύει τον μεγαλύτερο αριθμό Ελλήνων που για διάφορους λόγους σπουδάζουν στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 2019 οι Έλληνες που σπούδαζαν στο εξωτερικό ανέρχονταν σε 65.000, και από αυτούς περίπου 10.000 σπούδαζαν σε πανεπιστήμια της Βρετανίας. Η αναμενόμενη αύξηση των διδάκτρων θα καταστεί εμπόδιο σε πολλούς φοιτητές να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Βρετανία, γεγονός που θα συμβάλει περαιτέρω στην πτωτική τάση της οικονομίας της.
Κατά την άποψή μου από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το Brexit, μεταξύ άλλων, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία της Βρετανίας, αλλά και της Ε.Ε., στο μέλλον, και ως εκ τούτου είναι απορίας άξιο ποιο είναι το κίνητρό της για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένου ότι και γεωγραφικά αποτελεί μια σημαντική περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.
