ΤO άρθρο «Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Aγωνίες, ερωτηματικά και προοπτικές» που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» αποτύπωσε τις ανησυχίες και τις θέσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας για την εξ αποστάσεως διδασκαλία στην «εποχή του κορονοϊού». Στο πλαίσιο αυτών, το παρόν άρθρο επιδιώκει να ενθαρρύνει τον διάλογο και να δώσει ελπίδα, αφού εκπαιδευτικοί και μαθητές δεν θα πρέπει να αισθάνονται ως νησίδες στο πέλαγο. Το 2016, όταν συζητούσα με την ελληνική παροικία και τους εκπαιδευτικούς το εξ αποστάσεως πρόγραμμα μεντορείας «Μελβούρνη-Αθήνα: Μια διαδρομή Φιλίας», ο ενθουσιασμός όλων ήταν μεγάλος. Τότε, όμως υπήρχε χρόνος για την υιοθέτηση νέων τεχνικών εξ αποστάσεως επικοινωνίας, για παιδαγωγικές προσαρμογές, την ενημέρωση γονέων και συζητήσεις με τους μαθητές. Το περιβάλλον ήταν επίσης λιγότερο ευμετάβλητο.
Σήμερα οι προκλήσεις γύρω από την εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία είναι μεγάλες, αφού δάσκαλοι και καθηγητές πρέπει να εξοικειωθούν πολύ γρήγορα με τις νέες τεχνολογίες, τις νέες παιδαγωγικές τεχνικές και να διδάξουν σε ένα περιβάλλον ανασφάλειας και ρευστότητας, το οποίο μας καθιστά όλους πολύ πιο ευάλωτους. Στην «εποχή του κορονοϊού» δεν ισχύουν πολλές συνθήκες «κανονικότητας». O εκπαιδευτικός και οι οικογένειες των μαθητών καλούνται να μάθουν να «κολυμπούν στα βαθιά νερά», και κανείς δεν γνωρίζει τι συμβαίνει «πίσω από τις πόρτες» των οικογενειών των μαθητών και των εκπαιδευτικών.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας για την εξ αποστάσεως διδασκαλία Ελληνικών στην παροικία της Μελβούρνης, είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί η πολύτιμη παρακαταθήκη των εξ αποστάσεως προγραμμάτων ελληνομάθειας πανεπιστημίων και εκπαιδευτικών και οι εκπαιδευτικοί να ανταλλάσσουμε συνεχώς ιδέες. Υπάρχουν διδάγματα, πρακτικές και εμπειρίες από τις πολύ σοβαρές και αξιόλογες προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς. Σήμερα, είναι γνωστό πια ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από διαφορετική μεθοδολογία, τρόπο σκέψης και ρόλους για τον εκπαιδευτή και τον εκπαιδευόμενο σε σχέση με την παραδοσιακή διαδικασία.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, λοιπόν, ένας εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να επιδιώξει να εντρυφήσει στη φιλοσοφία της εξ αποστάσεως. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει σπουδές και πολλή τριβή. Κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, είναι σημαντικό να υπάρχει πειραματισμός με τη δυναμική της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ώστε να αποτελέσει ευκαιρία για την επικοινωνία των εφήβων με το σχολείο. Καθώς η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπορεί να είναι τόσο σύγχρονη όσο και ασύγχρονη, αυτό το χρονικό διάστημα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε απλά τις διαφορές, ώστε να προετοιμάσουμε το εκπαιδευτικό υλικό ανάλογα. Με δεδομένο ότι η εξ αποστάσεως διδασκαλία βασίζεται στην τεχνολογία, είναι ζωτικής σημασίας οι εκπαιδευτικοί να είναι ευέλικτοι και υπομονετικοί για να αντιμετωπίσουν τις τυχόν δυσκολίες που προκύπτουν από το διαδίκτυο!
Ένα σχέδιο εξ αποστάσεως μαθήματος στην «εποχή του κορονοϊού» μπορεί να προβλέπει ένα 5λεπτο για ανταλλαγή απόψεων με τους μαθητές για θέματα της επικαιρότητας, αφού όλοι είμαστε προβληματισμένοι με όσα συμβαίνουν στην παγκόσμια κοινότητα. Ωστόσο, είναι σημαντικό, όταν μιλάμε με τους μαθητές μας, να είμαστε πάντοτε αισιόδοξοι για το μέλλον.
Κατά τη διάρκεια της εξ αποστάσεως διδασκαλίας, επίσης, είναι χρήσιμο να ακολουθείται κάποιο σταθερό «τελετουργικό», π.χ. ανάγνωση όλων των ονομάτων των μαθητών (παρουσίες- απουσίες), επεξήγηση της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί κτλ., ώστε να υπάρχει η αίσθηση της «κανονικότητας» τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Ένας μαθητής/τρια μπορεί να προσθέσει τον ήχο ενός σχολικού κουδουνιού όταν τελειώνει το μάθημα, για να δίνεται η αίσθηση ότι βρισκόμαστε στη σχολική αίθουσα. Ως εκπαιδευτικοί, άλλωστε, γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι να διατηρούμε το χιούμορ μας!
Καθώς όλοι μας είμαστε δυνητικά επιρρεπής στο ιό, πρέπει όταν ελέγχουμε τις παρουσίες να είμαστε διακριτικοί εάν κάποιος/α μαθητής/τρια απουσιάζει από το διαδικτυακό μάθημα. Είναι επίσης σημαντικό να είμαστε σε επικοινωνία με τους γονείς. Η γονεϊκή εμπλοκή παραμένει παράγοντας θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχία αυτής της διαδικασίας.
Όπως γνωρίζουμε, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνοδεύεται από πολύ προηγμένα εργαλεία και πλατφόρμες. Η επιλογή της κατάλληλης πλατφόρμας δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση, αφού ορισμένες πλατφόρμες είναι περισσότερο εύχρηστες από άλλες. Γι’ αυτό τον λόγο είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να παρακολουθούν σεμινάρια εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, να συμβουλεύονται εγχειρίδια τεχνολογικής υποστήριξης και συναδέλφους που γνωρίζουν τις Νέες Τεχνολογίες.
Εξυπακούεται ότι όσο καλύτερα γνωρίζει ένας εκπαιδευτικός την τεχνολογία μιας πλατφόρμας, τόσο περισσότερες επιλογές έχει για να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των μαθητών. Όμως, εάν σε αυτό το στάδιο δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος για εξοικείωση προέχει η έναρξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και επικοινωνίας. Η τεχνολογική εξοικείωση των εκπαιδευτικών μπορεί να γίνει προοδευτικά, ενίοτε και με την υποστήριξη και των μαθητών μας, που αγαπούν την τεχνολογία. Με τη βοήθεια των μαθητών μας, μπορούμε να διατυπώσουμε κανόνες για τη χρήση των νέων τεχνολογιών (netiquette) και των προσωπικών δεδομένων. Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να «μυήσουν» τους μαθητές σωστά στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία. Συχνά, οι μαθητές είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις τεχνολογίες ψυχαγωγίας και λιγότερο με τις τεχνολογίες εκπαίδευσης.
Καθ’ όλη τη διάρκεια των διαδικτυακών συναντήσεων με τους μαθητές, είναι θεμελιώδους σημασίας να βρίσκουμε χρόνο για να ανταλλάσσουμε «Καλές Πρακτικές», να μοιραζόμαστε εμπειρίες ως εκπαιδευτικοί ενθαρρύνοντας «κοινότητες μάθησης» και υποστήριξης. Άλλωστε, στο πεδίο της ελληνομάθειας υπάρχει η παρακαταθήκη των εξ αποστάσεως προγραμμάτων ελληνομάθειας Ελληνικών και μη, πανεπιστημίων και εκπαιδευτικών. Όπως έχει ήδη ειπωθεί, κανένας γονέας, μαθητής ή εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να αισθάνεται ως νησίδα καταμεσής στο πέλαγο. Η αξιοποίηση αυτής της παρακαταθήκης αποτελεί απαραίτητη ενέργεια και προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της νέας –ανησυχητικής– πραγματικότητας εν μέσω πανδημίας.
* Η Μαρία Φιλιώ Τριδήμα είναι κοινωνιολόγος και εκπαιδευτικός της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ιδιωτικό σχολείο της Αθήνας. Στο παρελθόν μετείχε ως συντονίστρια σε Ευρωπαϊκά Έργα και πρωτοβουλίες επιμόρφωσης εκπαιδευτικών σε Νέες Τεχνολογίες. Μεταξύ 2016 – 2018 σχεδίασε και υλοποίησε από τη Μελβούρνη το καινοτόμο εξ αποστάσεως πρόγραμμα μεντορείας για την γλωσσομάθεια «Μελβούρνη-Αθήνα: Μια διαδρομή Φιλίας». Κατέχει ένα μεταπτυχιακό τίτλο στην «Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Διοίκηση» (Πανεπιστήμιο Αθηνών). Έχει πραγματοποιήσει και μεταπτυχιακές σπουδές στα Ανθρώπινα δικαιώματα (Πανεπιστήμιο του Warwick) και στις Ευρωπαϊκές Σπουδές και Διεθνείς Σχέσεις (Πανεπιστήμιο Αθηνών).
