Αλλιώς ξεκίνησε -το 2007- το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα και αλλιώς εφαρμόζεται σήμερα. Από τότε που τέθηκε σε εφαρμογή, με στόχο την προσέλκυση κάποιων κροίσων από το εξωτερικό, οι οποίοι θα έκαναν άμεσες επενδύσεις στην Κύπρο αλλά θα τη χρησιμοποιούσαν και ως βάση για τις επιχειρήσεις τους, το πρόγραμμα άλλαξε δέκα φορές, με πιο πρόσφατη τον περασμένο Αύγουστο, όταν τέθηκαν σε ισχύ οι τροποποιήσεις στον νόμο και οι κανονισμοί που ψήφισε η Βουλή τον Ιούλιο, μετά από κείμενα που κατέθεσε το Υπουργείο Εσωτερικών.

Με την πάροδο του χρόνου, χαλάρωσαν πολύ τα οικονομικά κριτήρια για την επένδυση σε ακίνητα, αναπτύξεις και έργα υποδομής που απαιτούσε κάθε φορά το κράτος για την παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας και της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη. Όπως καταγράφεται και μέσα στην έκθεση του Γενικού Ελεγκτή για τις πολιτογραφήσεις, από €25 εκατ. που ήταν πριν από 13 χρόνια το ύψος των επενδύσεων που έπρεπε να πραγματοποιήσει στην Κύπρο ο επενδυτής από τρίτη χώρα, σήμερα για να λάβει κάποιος κυπριακή υπηκοότητα αρκεί να επενδύσει μόλις €2 εκατ. Επίσης, στα αρχικά στάδια του προγράμματος, οι επενδυτές όφειλαν εναλλακτικά να διατηρούν καταθέσεις πέραν των €17 εκατ. στα τραπεζικά ιδρύματα της Κύπρου.

Παράλληλα, όμως, με τη μεγάλη χαλάρωση των οικονομικών προϋποθέσεων για πολιτογράφηση ξένου επενδυτή, το κράτος ενσωμάτωνε σταδιακά αρκετές ασφαλιστικές δικλείδες νομικού περιεχομένου, ώστε να καταστήσει αυστηρότερο τον έλεγχο για το ποιόν των επενδυτών και να «κλείσει τα στόματα» όσων διαμαρτύρονταν, στις Βρυξέλλες, σε διεθνείς οργανισμούς αλλά και σε ξένα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Την σταδιακή ενίσχυση των νομικών κριτηρίων πολιτογράφησης αλλά και την ταυτόχρονη χαλάρωση των οικονομικών κριτηρίων την αναδεικνύει στην έκθεσή της που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη και η Ελεγκτική Υπηρεσία.

Η τελευταία τροποποίηση του προγράμματος επήλθε τον περασμένο Αύγουστο, μετά την ψήφιση από τη Βουλή νομοσχεδίων και κανονισμών. Με τους νέους κανονισμούς, προκύπτουν δύο σημαντικές αλλαγές: η μία αφορά στις διαδικασίες παραχώρησης των διαβατηρίων απ’ εδώ και πέρα και η δεύτερη στο ότι με τις νέες πρόνοιες της νομοθεσίας ανοίγει ο δρόμος για να τρέξουν οι διαδικασίες ανάκλησης διαβατηρίων από τους επενδυτές για τους οποίους το Υπουργικό Συμβούλιο έλαβε σχετική απόφαση.

Παράλληλα, θα επιτρέπεται πολιτογράφηση επενδυτή/επενδύτριας σε περίπτωση που η επένδυση δεν γίνεται από τον ίδιο/ίδια αλλά από την/τον σύζυγο. Επίσης, το ποσό εισφοράς στον ΚΟΑΓ, στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ή στο Ταμείο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αυξάνεται από τις €75χιλ. στις €100 χιλ. ενώ προστέθηκε και η εισφορά €100 χιλ. στο Εθνικό Ταμείο Αλληλεγγύης. Για πρώτη φορά «μπήκε» στον νόμο και πρόνοια για το δικαίωμα πολιτογράφησης και συγγενών, το οποίο άτυπα αναγνωριζόταν από το 2011, στη βάση αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου.

Στο τμήμα των συμπερασμάτων στην έκθεση του Γενικού Ελεγκτή αναφέρεται ότι πέραν των θεμάτων λογοδοσίας και της ενδεχόμενης ανάκλησης πολιτογραφήσεων, που θα πρέπει να εξετάσει η Ανεξάρτητη Επιτροπή Εξέτασης Αποστέρησης Υπηκοότητας, όπως και των θεμάτων που, ανάλογα με την περίπτωση, θα πρέπει να εξετάσουν το Τμήμα Φορολογίας, η ΜΟΚΑΣ ή η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, έχουν διαπιστωθεί οι ακόλουθες σημαντικές αδυναμίες του προγράμματος, οι οποίες πρέπει να τύχουν χειρισμού από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία:

* Η αλλοίωση της φύσης του προγράμματος με την εισαγωγή, νομοθετικά πλέον από τον Αύγουστο του 2020, της ευχέρειας πολιτογράφησης μελών της οικογένειας του επενδυτή, χωρίς ουσιαστικό οικονομικό όφελος για την Δημοκρατία.

* Η απουσία κατάλληλων μηχανισμών που θα διασφάλιζαν τη διαφάνεια και τα φορολογικά έσοδα του κράτους ως προς τις αμοιβές των Παρόχων Υπηρεσιών.

* Η αδυναμία παρακολούθησης και ο μεγάλος διοικητικός φόρτος λόγω της ευχέρειας που παρέχει το πρόγραμμα για επενδύσεις σε υπό ανέγερση ακίνητα.

* Η απουσία ικανοποιητικών μηχανισμών ελέγχου που θα μείωναν το ενδεχόμενο εικονικών επενδύσεων ή πρόωρης εγκατάλειψης τους.