Ο κ. Κλεάνθης Παπαδόπουλος, ασχολείται με την εκπαίδευση επί 25 χρόνια.
Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στην Ελλάδα όπου εργάστηκε ως καθηγητής Αγγλικών για 17 χρόνια, και Γλωσσολογία και Νέα Ελληνικά στην Αυστραλία, όπου τα τελευταία 8,5 χρόνια εργάστηκε ως καθηγητής/δάσκαλος Νεοελληνικών όλων των επιπέδων (από νήπια έως Γ΄ Λυκείου) σε ημερήσια και απογευματινά σχολεία της Μελβούρνης.
Έχει επίσης διατελέσει υπεύθυνος Τμήματος Ελληνικών σε πρωινό σχολείο και διευθυντής ελληνικών απογευματινών σχολείων.
Ο έμπειρος εκπαιδευτικός «θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων» καθώς επιχειρεί τη χαρτογράφηση του ασαφούς τοπίου της εκμάθησης των ξένων γλωσσών γενικά και της ελληνομάθειας ειδικότερα, στην Αυστραλία.
«Η εκπαίδευση εδώ και χρόνια έχει γίνει μια επιχείρηση, μια «μπίζνα», και όταν σε μια επιχείρηση δεν πουλάει το προϊόν, το αποσύρεις. Αυτό συμβαίνει και με τα Ελληνικά.
Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια έχουν όλο και λιγότερους μαθητές, οπότε παύουν να προσφέρουν τα μάθημα αφού δεν υπάρχει ζήτηση.
Όχι μόνο η ελληνομάθεια, αλλά όλες σχεδόν οι ξένες γλώσσες βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο. Με εξαίρεση λίγες γλώσσες οι οποίες ομιλούνται πολύ και από πολλούς, όπως τα κινέζικα, οι περισσότερες αντιμετωπίζουν πρόβλημα.
Τα Ελληνικά χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο. Οι πρώτες γενιές Ελλήνων μεταναστών χρησιμοποιούσαν τα ελληνικά ως πρώτη γλώσσα στο σπίτι, τα παιδιά τους λιγότερο και τα εγγόνια τους σχεδόν καθόλου. Το βάρος της εκμάθησης έπεσε όλο στο σχολείο.
Οι νεοφερμένοι Έλληνες που ήρθαν την τελευταία δεκαετία ήταν μια τονωτική ένεση για τα ελληνικά, αλλά όσο περνάει ο καιρός η χρήση της γλώσσας επιστρέφει στα επίπεδα που ήταν πριν μια δεκαετία γιατί τα αγγλικά σιγά-σιγά γίνονται η πρώτη γλώσσα και των παιδιών που ήρθαν από την Ελλάδα.
ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟΧΟΣ, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΙΝΗΤΡΟ
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιος στόχος, ένα πτυχίο δηλαδή, λειτουργεί αρνητικά για την εκμάθηση της γλώσσας. Ένας μαθητής που σπουδάζει ελληνικά 12-13 χρόνια πιστοποιεί τις σπουδές του με το πιστοποιητικό VCE, το οποίο, όμως, δεν αναγνωρίζεται πουθενά, πλην της Πολιτείας της Βικτώριας.
Δεν υπάρχει πλέον μεγάλη ανάγκη για την απόκτηση ενός πιστοποιητικού ξένης γλώσσας για επαγγελματικούς λόγους.
Στη Βικτώρια προσφέρονται πάνω από 50 γλώσσες αλλά δεν υπάρχει κανένα πτυχίο, σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου υπάρχουν δεκάδες πτυχία τα οποία αναγνωρίζονται διεθνώς. Οι μαθητές δεν βλέπουν τον λόγο να σπουδάσουν μια ξένη γλώσσα εφόσον σπάνια θα τη χρειαστούν για επαγγελματικούς λόγους. Άρα δεν υπάρχει κίνητρο.
Το γεγονός ότι τα ελληνικά προσφέρουν επιπλέον βαθμούς (+5) στο απολυτήριο τους δεν αποτελεί δέλεαρ, γιατί άλλα μαθήματα προσφέρουν περισσότερους βαθμούς. Το μάθημα των Ελληνικών δεν είναι τόσο εύκολο και οι αριστούχοι μαθητές δεν είναι πολλοί και αυτό είναι άλλος ένας λόγος που οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου αποφεύγουν τα Ελληνικά.
ΕΛΛΙΠΕΣ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
Το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών (Victorian Curriculum) είναι ελλιπέστατο! Αυτοί που διδάσκουν Ελληνικά φαντάζομαι συμφωνούν μαζί μου. Οι λόγοι είναι οι εξής:
Σχεδόν όλες οι γλώσσες αντιμετωπίζονται το ίδιο ενώ δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους.
Προφανώς, έχει γίνει μελέτη σε κάποια γλώσσα και στη συνέχεια προσαρμόστηκε για όλες τις άλλες γλώσσες.
Δεν υπάρχει ακριβής διαχωρισμός επιπέδων, για παράδειγμα είναι το ίδιο από τα νήπια μέχρι τη Δευτέρα Δημοτικού. Είναι ευθύνη του εκπαιδευτικού να κάνει τον διαχωρισμό και αν δεν είναι ικανός ο εκπαιδευτικός, τότε το αποτέλεσμα είναι τραγικό.
Δεν έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα στις δεξιότητες που απαιτούνται για την εκμάθηση γλώσσας, όπως ακουστική, ανάγνωση κλπ.
Δεν υπάρχει διαχωρισμός γλώσσας και πολιτισμού.
Συγκρίνοντας των τρόπο με τον οποίο διδάσκονται οι ξένες γλώσσες στην Ευρώπη, που είναι άκρως επιτυχημένος, θα δει κανείς τεράστιες διαφορές.
ΑΠΟΛΑΥΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΑΛΛΑ Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Για κάποιο λόγο που ποτέ δεν κατάλαβα, η λέξη γραμματική έχει δευτερεύοντα λόγο -αν όχι καθόλου- στην εκμάθηση γλώσσας. Το μάθημα της γραμματικής τρομάζει εκπαιδευτικούς και μαθητές όχι μόνο στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά!
Γλώσσα χωρίς γραμματική και συντακτικό δεν υπάρχει. Κάποτε πρέπει να το καταλάβουν οι υπεύθυνοι και να αρχίσουν να ασχολούνται επιτέλους και με τη γραμματική.
Η έννοια της γραμματικής στο αναλυτικό πρόγραμμα είναι τόσο αφηρημένη που ο εκπαιδευτικός δεν ξέρει από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει.
Οι ώρες διδασκαλίας των Ελληνικών έχουν μειωθεί δραματικά τόσο στα πρωινά όσο και στα απογευματινά σχολεία με αποτέλεσμα να έχει αφαιρεθεί πολύτιμη ύλη.
Πολλά σχολεία έχουν απλοποιήσει τόσο πολύ το μάθημα προσπαθώντας να το κάνουν πιο ελκυστικό και απολαυστικό “learning is fun” με αποτέλεσμα να μη διδάσκονται ούτε τα βασικά.
Η εκμάθηση δεν αποτελεί απόλαυση, η χρήση αποτελεί απόλαυση και όταν τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν τη γλώσσα δεν βλέπουν το λόγο να κουράζονται.
ΑΛΛΟ Η ΓΛΩΣΣΑ, ΑΛΛΟ ΤΟ ΣΥΡΤΑΚΙ
Πολλοί Ελληνοαυστραλοί μπερδεύουν τον πολιτισμό με την γλώσσα. Η ελληνικότητά τους περιορίζεται στα τραγούδια και τα ελληνικά φαγητά και, δυστυχώς, αυτό μεταδίδουν και στα παιδιά. Είμαστε Έλληνες, ακούμε ελληνική μουσική και τρώμε σε ελληνικές ταβέρνες! Τρώμε σουβλάκια και χορεύουμε και συρτάκι! Πράγματα που κάνει και ένας τουρίστας.
Τηρούμε και κάποια ήθη και έθιμα -όσο τα τηρούμε ακόμη- και αυτό μας είναι αρκετό. Για τη γλώσσα κανένας λόγος.
Ίσως, λοιπόν, η παιδεία να πρέπει να ξεκινήσει από τους γονείς.
Ευθύνη έχουν και οι παππούδες/γιαγιάδες αλλά και οι γονείς των μαθητών, γιατί δεν χρησιμοποιούν τη γλώσσα. Οι πρώτοι από αγάπη στα εγγόνια τους, οι δεύτεροι από ευκολία, προτιμούν για τις καθημερινές τους συνομιλίες τα αγγλικά με αποτέλεσμα τα παιδιά να μην εξασκούν τη γλώσσα.
ΟΙ ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Υπάρχει έλλειψη αξιόλογων βιβλίων για την εκμάθηση των ελληνικών. Σε αυτό μεγάλη ευθύνη φέρει και το υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας. Τα περισσότερα βιβλία είναι παλιά και δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των μαθητών. Ελάχιστα είναι εκείνα που ακολουθούν σωστή μεθοδολογία και είναι πλούσια σε υλικό. Τα περισσότερα δεν καλύπτουν όλες τις δεξιότητες.
Τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν κάποιες αξιόλογες σειρές από ιδιωτικούς εκδοτικούς οίκους. Είναι περίεργο που στην Ευρώπη υπάρχουν εκατοντάδες σειρές από ιδιωτικούς εκδοτικούς οίκους για πολλές γλώσσες αλλά για τα ελληνικά ελάχιστες.
Χωρίς τα σωστά βιβλία το μάθημα γίνεται ακόμα πιο δύσκολο. Ο εκπαιδευτικός καλείται να γίνει και συγγραφέας και δεν μπορούν όλοι οι εκπαιδευτικοί να γίνουν συγγραφείς είτε επειδή δεν έχουν τις γνώσεις είτε επειδή δεν έχουν το χρόνο.
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Μερική ευθύνη φέρουν και κάποιοι εκπαιδευτικοί γιατί δεν αγαπούν αυτό που κάνουν. Η διδασκαλία αποτελεί ένα οικονομικό συμπλήρωμα για κάποιους και όχι την ανάγκη να μεταφέρουν την γλώσσα σε νεότερες γενιές.
Στα απογευματινά σχολεία διδάσκουν αρκετοί που δεν έχουν επάρκεια προσόντων άλλα και όρεξη και αυτό έχει αντίκτυπο στους μαθητές. Η έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού βάφτισε πολλούς «δασκάλους», με τις ευλογίες των ιδιοκτητών των σχολείων ή των διευθυντών. Θα έπρεπε να γίνεται πιο αυστηρή επιλογή αλλά και εκπαίδευση του προσωπικού.
Για παράδειγμα στην Ελλάδα για να διδάξεις μια γλώσσα πρέπει να έχεις επάρκεια, εδώ διδάσκει σχεδόν όποιος θέλει.
Πολλά σχολεία για οικονομικούς λόγους αρνούνται να δημιουργήσουν επίπεδα με αποτέλεσμα σε μια τάξη να υπάρχουν μαθητές διαφόρων επιπέδων. Ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες όλων των μαθητών στον περιορισμένο χρόνο, που έχει με αποτέλεσμα οι αδύνατοι μαθητές μετά από ένα σημείο να σταματούν τις σπουδές τους.
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Συνεπώς, ο κ. Παπαδόπουλος, θεωρεί ότι είναι πλέον επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιηθούν αλλαγές σε πολλούς τομείς και μάλιστα άμεσα.
«Πολύ απλά, θα έλεγα ας αντιγράψουμε τον τρόπο που μαθαίνουν ξένες γλώσσες οι μαθητές στην Ευρώπη. Αν δημιουργηθούν οι ίδιοι στόχοι και οι ίδιες ανάγκες θα αυξηθούν και οι μαθητές που θα μαθαίνουν ξένες γλώσσες. Και δεν μιλάμε για ξένες γλώσσες αλλά για την γλώσσα των παππούδων μας και ίσως των γονιών μας.
Καινούργια βιβλία, προσαρμοσμένα στις πραγματικές ανάγκες των μαθητών. Αύξηση των ωρών διδασκαλίας, σωστή επιλογή εκπαιδευτικών και αλλαγή του αναλυτικού προγράμματος σπουδών θα βοηθήσουν σημαντικά.
Το υπουργείο και γενικά όσοι είναι υπεύθυνοι για τις γλώσσες να κοιτάξουν την ουσία και όχι τον τύπο.
Αν τα μαθήματα γίνονταν δύο φορές τη βδομάδα η εκμάθηση της γλώσσας θα ήταν πιο εύκολη. Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «η επανάληψη είναι μήτηρ πάσης μαθήσεως». Όταν οι μαθητές κάνουν ελληνικά μια φορά τη βδομάδα δεν ωφελούνται και αν τύχει και λείψουν και σε ένα μάθημα τότε δύσκολα καλύπτουν το έδαφος που έχασαν.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Ο λίγος χρόνος που έχω στη διάθεσή μου (μια φορά τη βδομάδα), τα όχι και τόσο κατάλληλα βιβλία και τα ανομοιογενή τμήματα, σε συνδυασμό με την απροθυμία αρκετών μαθητών να μάθουν ελληνικά και την ποσότητα του χρόνου που ξοδεύω σε σχέδια μαθήματος και άλλες εργασίες, μόνο πρόβλημα δημιουργούν.
Από την άλλη, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η εκμάθηση της γλώσσας από γονείς και μαθητές, λίγες ώρες μελέτη και ελάχιστη ως καθόλου πρακτική, δυσχεραίνουν κατά πολύ το έργο του εκπαιδευτικού».
