ΟΙ ΠΑΛΙΟΙ διευθυντές εφημερίδων έλεγαν στους συντάκτες ότι, αν θέλεις να χάσεις φύλλα στην κυκλοφορία, βάλε πρώτο θέμα το Κυπριακό.

Έτσι, σπανίως το βλέπαμε σε περίοπτη θέση στην πρώτη σελίδα. Μόνον αν υπήρχε απειλή θερμού επεισοδίου ή –ακόμη χειρότερα– ενδεχόμενο σύρραξης με την Τουρκία, το Κυπριακό έπαιρνε μια μικρή γωνίτσα καθότι οι πρωθυπουργοί, οι υπουργοί εξωτερικών και το διπλωματικό προσωπικό όλων των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης είχαν συνειδητοποιήσει ότι δεν πρόκειται στον αιώνα τον άπαντα να μειωθεί η ένταση με την Τουρκία χωρίς επίλυση του Κυπριακού.

Κι εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο πρόβλημα. Τι σημαίνει επίλυση; Δεν δίνουν το ίδιο περιεχόμενο όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Η ελλαδική και η ελληνοκυπριακή πλευρά λένε ότι δεν έχουν μετακινηθεί από τη θέση που συμφωνήθηκε μεταξύ Μακαρίου και Ντενκτάς το 1977, δηλαδή διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Η Τουρκία μέχρι πριν από λίγο καιρό ισχυριζόταν ότι κι αυτή κινείται στην ίδια λογική.

Εμείς το αμφισβητούσαμε και υποστηρίζαμε ότι η κεντρική επιδίωξή της, όποια κυβέρνηση κι αν βρίσκεται στην εξουσία, είναι τα δύο κράτη. Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ –χαρτιά που έχουν μείνει χαρτιά– μιλούν για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία.

Η άλλη εγγυήτρια δύναμη, η Βρετανία, υποτίθεται πως σέβεται τις αποφάσεις του ΟΗΕ, το δηλώνει, ωστόσο δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι αυτή έβαλε τους Τούρκους στο παιχνίδι για να διχάσει το νησί και να αντιμετωπίσει το απελευθερωτικό κίνημα των Ελληνοκυπρίων. Οπότε, ας κρατάμε μικρό καλάθι σε ό,τι αφορά τις προθέσεις της.

Σήμερα φαίνεται πως υπάρχει πάλι κινητικότητα. Αφορμή, η πρωτοβουλία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Γκουτέρες να συγκαλέσει, αν συντρέξουν οι προϋποθέσεις, την πενταμερή. Θα είναι σαν τις άλλες; Συζητήσεις επί συζητήσεων, κάποια στιγμή ναυάγιο και φτου απ’ την αρχή;

Θα ξαναπούμε ότι κάθε πέρσι και καλύτερα; Θα μιλήσουμε για τις πολλές χαμένες ευκαιρίες; Θα ξεκινήσει η διαδικασία απόδοσης ευθυνών για τη νέα αποτυχία; Εμείς θα καταγγέλλουμε την Τουρκία και αυτή εμάς; Ισχύει το δόγμα «Η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται»;

Μήπως τούτη τη φορά υπάρχει κάτι που μπορεί να μας κάνει λίγο πιο αισιόδοξους; Καλό είναι να αναμετρηθούμε με ορισμένα ερωτήματα:

* Προσφάτως η κυβέρνηση της Τουρκίας και ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων δήλωσαν πως το μοντέλο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας δεν περπατάει και τάσσονται υπέρ των δύο κρατών.

Είναι αυτή η κόκκινη γραμμή τους ή θέτουν τη διχοτόμηση στο τραπέζι, αλλά θα υποχωρήσουν αν πάρουν όσα ζητούν; Υπέρ της δεύτερης εκδοχής συνηγορεί και η προχτεσινή δήλωση του Τουρκοκύπριου ηγέτη Τατάρ ο οποίος έκανε λόγο για συνομοσπονδία που είναι μια πιο ήπια παραλλαγή της διχοτόμησης.

* Στην επίσκεψή του στη Λευκωσία ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε ότι αγωνιζόμαστε για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Είναι σίγουρος ότι έχει την ίδια άποψη και ο πρόεδρος Αναστασιάδης;

Δημοσίως ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχει πει κάτι διαφορετικό.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Τσαβούσογλου, ο κ. Αναστασιάδης σε δύο περιπτώσεις έχει συζητήσει μαζί του και το ενδεχόμενο δημιουργίας δύο κρατών. Και καλά, Τούρκος είναι αυτός, αντίπαλός μας είναι, μπορεί να θέλει να προβοκάρει, να αποπροσανατολίσει.

Άλλωστε, ο κ. Αναστασιάδης τον διέψευσε. Το ίδιο όμως με τον Τούρκο αξιωματούχο είπε και ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Αυτός δεν είναι ύποπτος για φιλοτουρκισμό. Κάθε άλλο. Συζητάει όντως ανεπισήμως ο κ. Αναστασιάδης για δύο κράτη;

* Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της ελεύθερης Κύπρου επιθυμούν διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα; Με άλλα λόγια θέλουν τους Τουρκοκύπριους στα πόδια τους με δικαιώματα και εξουσίες;

Είχαν αντιταχθεί με σθένος στο σχέδιο Ανάν. Ο τότε πρόεδρος Παπαδόπουλος είχε κάνει την περίφημη δήλωση «Παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω κοινότητα». Το σχέδιο Ανάν είχε διχάσει και το ελλαδικό πολιτικό προσωπικό.

Το μισό ΠΑΣΟΚ διαφωνούσε, ο Κώστας Καραμανλής το υποστήριξε αναιμικά –απλώς είχε πει ότι τα θετικά του είναι περισσότερα από τα αρνητικά του– και η κομμουνιστική Αριστερά αντέδρασε με τον κλασικό τρόπο. Το χαρακτήρισε ΝΑΤΟϊκό.

* Ο κ. Αναστασιάδης μπορεί να διαπραγματευτεί τούτη την περίοδο που το πολιτικό κεφάλαιό του έχει μειωθεί πολύ λόγω του σκανδάλου των χρυσών διαβατηρίων στο οποίο, όπως προκύπτει από τα στοιχεία και όπως φωνάζουν οι αντίπαλοί του, εμπλέκονται και άτομα του συγγενικού περιβάλλοντός του;

* Αν αποτύχει και αυτή η προσπάθεια, ο κ. Γκουτέρες θα συνεχίσει να ασχολείται με το πρόβλημα;

Πριν από λίγο καιρό είχε δηλώσει πως αν δεν καταλήξει ο διάλογος σε κοινά αποδεκτή λύση, αυτός θα εγκαταλείψει την υπόθεση και είχε προειδοποιήσει ότι θα ζητήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας να αποσυρθούν από το νησί οι ειρηνευτικές δυνάμεις. Θα κάνει πράξη την απειλή του; Και τότε τι;

*Πηγή: «Εφημερίδα των Συντακτών».