Η απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ να ταχθεί υπέρ της πρότασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για κατάργηση της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια κατά της Covid-19, έχει συγκεντρώσει τα εύσημα ορισμένων χωρών και οργανισμών, την ώρα που ο αντίλογος επισημαίνει τον αντίκτυπο στην καινοτομία.
Το πρακτορείο ειδήσεων Αssociated Press παρουσιάζει το ζήτημα με τις πατέντες μέσα από έξι ερωταπαντήσεις.
Πώς λειτουργούν οι παντέντες φαρμάκων;
Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας ανταμείβουν την καινοτομία εμποδίζοντας τους ανταγωνιστές απλά να αντιγράψουν την ανακάλυψη μιας εταιρείας και να παράγουν ένα ανταγωνιστικό προϊόν. Στις ΗΠΑ, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για φάρμακα διαρκούν συνήθως 20 χρόνια από την κατάθεσή τους. Επειδή χρειάζεται συχνά μια δεκαετία για να εγκριθεί ένα φάρμακο, οι εταιρείες συνήθως καταλήγουν σε περίπου δώδεκα χρόνια πωλήσεων χωρίς ανταγωνισμό. Ωστόσο, οι φαρμακοποιοί βρίσκουν συνήθως τρόπους για να βελτιώσουν το προϊόν τους ή να διευρύνουν τη χρήση του, και εξασφαλίζουν πρόσθετα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που μπορούν να επεκτείνουν το μονοπώλιο τους για μια ακόμη δεκαετία ή περισσότερο.
Γιατί οι πατέντες είναι τόσο σημαντικές για τις φαρμακοβιομηχανίες;
Τα φάρμακα είναι εξαιρετικά ακριβά για να αναπτυχθούν. Τα περισσότερα πειραματικά φάρμακα αποτυγχάνουν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των δοκιμών σε εργαστήρια, πειραματόζωα και τέλος σε ανθρώπους. Κατά μέσο όρο απαιτείται πάνω από 1 δισ. δολάρια για τη «διαδρομή» ενός φαρμάκου από την ανακάλυψη ως την τελική έγκριση. Χωρίς την προοπτική κάποιων χρόνων με πωλήσεις χωρίς ανταγωνισμό, το ρίσκο ανεβαίνει.
Γιατί οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της κατάργησης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια;
Η κυβέρνηση Μπάιντεν υπέστη έντονη πίεση, για να προωθήσει περισσότερα εμβόλια COVID-19 στον υπόλοιπο κόσμο. Η ιδέα περί άρσης υποστηρίχθηκε από την Ινδία και τη Νότια Αφρική τον Οκτώβριο και αυξάνεται διαρκώς, την ώρα που η πανδημία γνωρίζει έξαρση σε ορισμένα μέρη, ειδικά στην Ινδία.
Γιατί οι ΗΠΑ και άλλες χώρες ήταν αντίθετες στο παρελθόν;
Οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες από τις λεγόμενες πλούσιες χώρες ηγούνται σε πολλούς τομείς έρευνας και καινοτομίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα φάρμακα. Εκτός από το κύρος που παρέχουν, οι φαρμακευτικές εταιρείες προωθούν εκατομμύρια καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας και παράγουν νέα φάρμακα που μπορούν να σώσουν ή να βελτιώσουν τις ζωές των ανθρώπων. Στο πλαίσιο αυτό, οι φαρμακοβιομηχανίες ξοδεύουν εκατομμύρια κάθε χρόνο πιέζοντας κυβερνήσεις για να διατηρήσουν το status quo στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
Γιατί η φαρμακοβιομηχανίες τάσσονται τόσο εμφατικά κατά;
Με μια φράση, «λόγω των χρήματων». Στις ΗΠΑ, οι φαρμακευτικές εταιρείες μπορούν να χρεώνουν ό,τι θέλουν για τα φάρμακά τους. Μπορούν και αυξάνουν τις τιμές, συνήθως δύο φορές το χρόνο, έτσι ώστε οι τιμές να διπλασιάζονται ή να τριπλασιάζονται συχνά κατά τη διάρκεια των ετών που προστατεύονται από το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Αυτό βοηθά τους μεγάλους φαρμακοβιομήχανους να βρίσκονται μεταξύ των πιο κερδοφόρων εταιρειών του κόσμου. Παράλληλα, καινοτομία προέρχεται και από εταιρείες βιοτεχνολογίας. Στο πλαίσιο αυτό οι εταιρείες που θέλουν να παράγουν ένα φάρμακο είναι σε συνεχή αναζήτηση χρηματοδότησης πολύ πριν αυτό εγκριθεί.
Τι θα συνέβαινε πρακτικά εάν γινόταν πράξη η άρση των πατεντών;
Αυτό δεν είναι απολύτως σαφές, αλλά οι φαρμακοβιομηχανίες και ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η παραίτηση από τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας δεν θα βοηθήσει και πολύ στην ταχύτερη παραγωγή και παράδοση εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό γιατί η παραγωγή των εμβολίων είναι πολύ πιο περίπλοκη από ότι ακολουθώντας απλά μια συνταγή και απαιτεί εργοστάσια με εξειδικευμένο εξοπλισμό, ιδιαίτερα εκπαιδευμένους εργαζόμενους και αυστηρό ποιοτικό έλεγχο – πράγματα που δεν μπορούν να γίνουν πράξη γρήγορα. Υπάρχει μικρή διαθέσιμη «εργοστασιακή ικανότητα», καθώς οι εταιρείες με εξουσιοδοτημένα εμβόλια έχουν ήδη προσλάβει πολλούς ειδικούς φαρμάκων. Επιπλέον, πολλές από τις πρώτες ύλες για την παρασκευή των εμβολίων, μαζί με τα φιαλίδια, τα πώματα και άλλα συστατικά, βρίσκονται σε πολύ μικρή ποσότητα και αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει σύντομα.
Μητσοτάκης και Ν.Δ. για τις πατέντες εμβολίων
Σε πανικό βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, η κυβερνητική παράταξη από τη συζήτηση που έχει ανοίξει σε παγκόσμιο επίπεδο για την άρση των πατεντών ώστε τα εμβόλια να γίνουν ακόμη πιο προσβάσιμα σε όλο τον πλανήτη. Σε ένα ζήτημα που είναι εξαιρετικά περίπλοκο και δύσκολο να ολοκληρωθεί, το κυβερνών κόμμα επέλεξε να λειτουργήσει μικροπολιτικά εμφανίζοντας τον Κυριάκο Μητσοτάκη σχεδόν ως τον… εμπνευστή της πρωτοβουλίας για άρση των πατέντων.
Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ελαφρώς διαφορετική και τα γεγονότα διαψεύδουν τόσο τον ίδιο τον πρωθυπουργό όσο και τη Νέα Δημοκρατία.
Ζητούσε αγορά, χλεύαζε τον Τσίπρα
Σήμερα κυβερνητικές πηγές, Αριστοτελία Πελώνη και Νέα Δημοκρατία, στην πρεμούρα τους να απαντήσουν στον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος είχε στηρίξει μια τέτοια πρόταση εδώ και αρκετούς μήνες, εμφάνισαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη ως υπέρμαχο της πρότασης για άρση των πατέντων ήδη από τον Απρίλιο του 2020.
Ωστόσο, αυτό που δεν αναφέρει το Μαξίμου είναι το γεγονός ότι στο άρθρο του Κ. Μητσοτάκη με τον Η. Μόσιαλο γινόταν αναφορά για αγορά των πατεντών από την Ε.Ε. και όχι απελευθέρωση.
«Απέναντι σ’ αυτή την πρόκληση, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να ανταμείψουν τους κατασκευαστές εμβολίων, αγοράζοντας τις πατέντες τους σε λογικές τιμές» ανέφερε τότε ο πρωθυπουργός, μια πρόταση πολύ διαφορετική από εκείνη που μπήκε χθες στην διεθνή συζήτηση έπειτα από πρωτοβουλία της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Παράλληλα, δεν είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς τον προσβλητικό τρόπο με τον οποίο είχε απαντήσει στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης από το βήμα της βουλής αναφέροντας «Δεν μπορώ, πάντως, να μη σχολιάσω κι ένα έκτο έωλο επιχείρημα το οποίο ακούστηκε από τα χείλη του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης: “Γιατί δεν παίρνετε”, λέει, «τις πατέντες των εμβολίων ώστε να παράγονται εδώ από ελληνικές εταιρείες»; Πάλι καλά που δε μας ζητήσατε να κρατικοποιηθεί η Pfizer και η AstraZeneca με ένα νόμο και με ένα άρθρο. Αυτά είναι αστεία, είναι αστεία επιχειρήματα, είναι αστεία πυροτεχνήματα. Η ανεδαφικότητά τους καταδείχθηκε αμέσως από τις ίδιες τις φαρμακοβιομηχανίες. Είτε δηλώνουν σοβαρή άγνοια για τα ισχύοντα στο διεθνές ερευνητικό και επιχειρηματικό περιβάλλον είτε κάτι άλλο, μία ανεξήγητη αφέλεια, μία διάθεση παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης. Όμως είναι επιβεβλημένο σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές ο πολίτης πάνω από όλα να έχει υπεύθυνη ενημέρωση. Να μην την έχει μόνο από την κυβέρνηση. Να την έχει και από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Διότι φαίνεται ότι κάποιοι, μετά τα λεφτόδεντρα, ανακάλυψαν και τα εμβολιόδεντρα».
Οι ευρωβουλευτές της Ν.Δ. καταψήφισαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Η Νέα Δημοκρατία και ο πρωθυπουργός, όμως, είναι, πλέον, διπλά εκτεθειμένοι, καθώς, όπως αποκαλύπτουν οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, η ευρωομάδα της καταψήφισε την άρση των πατεντών στο Ευρωκοινοβούλιο μόλις πριν από οκτώ ημέρες.
Οι Πέτρος Κόκκαλης και Δημήτρης Παπαδημούλης αποκάλυψαν το φιάσκο της Ν.Δ. με αναρτήσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
ΣΥΡΙΖΑ: Διατηρεί το δικαίωμα της αυτογελοιοποίησης…
Το γάντι στον Κυριάκο Μητσοτάκη ρίχνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σχετικά με την αντιπαράθεση γύρω απ’ το θέμα της άρσης των πατεντών για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού, καλώντας τον να καταθέσει επίσημο αίτημα στην Ε.Ε.. «Διατηρεί το δικαίωμα αυτογελοιοποίησης», τονίζει χαρακτηριστικά η αξιωματική αντιπολίτευση απαντώντας σε πηγές της Ν.Δ., που μετά το πρώτο σχόλιο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ προσπαθούσαν να πείσουν πως ήταν πρώτος ο πρωθυπουργός που διατύπωσε τη σχετική πρόταση.
«Ο κ. Μητσοτάκης και οι «πηγές του» επιμένουν ότι ήταν δική του η πρόταση για άρση της πατέντας των εμβολίων, για την οποία χλεύαζε τον κ. Τσίπρα μιλώντας για «εμβολιόδεντρα» στη Βουλή. Έχει δικαίωμα στην αυτογελοιοποίηση και αυτός και οι υπουργοί του που ειρωνεύονταν την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ και του Αλέξη Τσίπρα, μέχρι να ταχθεί υπέρ της άρσης της πατέντας και η κυβέρνηση Μπάιντεν.
Ωστόσο, επειδή δυστυχώς δεν είναι απλά ανέμελος σχολιαστής ή αρθρογράφος αλλά πρωθυπουργός, περιμένουμε να ενημερώσει ποιες πρωτοβουλίες πήρε στην ΕΕ και διεθνώς για την άρση της πατέντας εδώ και έξι μήνες. Για να μην εκτίθεται, δεν πήρε απολύτως καμία», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η αξιωματική αντιπολίτευση.
Αντίθετα, συμπληρώνει:
«1. Ο κ. Τσίπρας είχε επικοινωνία με τον επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο οποίος εξέφρασε δημόσια τη στήριξη του στην πρωτοβουλία εξασφάλισης των πατεντών.
2. Τον Ιανουάριο το Συμβούλιο της Ευρώπης υιοθέτησε σχετική τροπολογία της ευρωομάδας της Αριστεράς, μετά από πρωτοβουλία του Γιώργου Κατρουγκαλου.
3. Η ευρωομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ με επικεφαλής τον Δ. Παπαδημούλη πήρε σειρά σχετικών πρωτοβουλιών στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, με επιστολές στον πρόεδρο του ΕΚ, τους προέδρους των πολιτικών ομάδων (ήδη από τον Ιανουάριο) αλλά και ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε να συσπειρώσει ευρύτερη στήριξη από ευρωβουλευτές. Οι ευρωβουλευτές της ΝΔ δεν τις υπέγραψαν.
4. Το Μάρτη οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, Δ. Παπαδημούλης και Λ. Αρβανίτης κατέθεσαν σχετική τροπολογία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία και υπερψηφίστηκε. Και πάλι οι ευρωβουλευτές ΝΔ αρνήθηκαν να υπερψηφίσουν.
Το ερώτημα λοιπόν παραμένει: Θα αναγνωρίσει ο κ. Μητσοτάκης έμπρακτα το νέο του φιάσκο, καταθέτοντας επίσημο αίτημα στην Κομισιόν για άρση της πατέντας ή θα συνεχίσει να κάνει τον μετά Χριστόν προφήτη;»
Νωρίτερα ο Νάσος Ηλιόπουλος, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, χαρακτήρισε «τομή» τη χθεσινή ημέρα κατόπιν της σχετικής θετικής πρότασης της αμερικανικής κυβέρνησης, τονίζοντας πως «είναι ο παράγοντας για να κερδίσουμε τη μάχη».
