«Η επέτειος των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση ήταν μια πρόκληση για το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (ΕΙΜ). Άλλωστε ο πρώτος πυρήνας των συλλογών του προήλθε από τις δωρεές των οικογενειών των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821».

Το παραπάνω επεσήμαναν στον «Νέο Κόσμο» η κυρία Δήμητρα Κουκίου, Ιστορικός και η κυρία Βένια Βογιατζή, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος, σχετικά με το πως προέκυψε η ιδέα για την «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ΄21» του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, μία έκθεση που έχει προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση ανά την Ελλάδα και όχι μόνο.

«Πολλές γενιές έχουν γνωρίσει τα πολύτιμα εκθέματα του Μουσείου στους τρεις αιώνες στους οποίους απλώνεται η δράση του. Με τη σειρά των επετειακών εκθέσεων που οργανώσαμε για φέτος, θελήσαμε να επανασυστήσουμε τις συλλογές μας στο σημερινό κοινό ερμηνεύοντάς τες με σύγχρονα μέσα. Ήταν ένα λογοπαίγνιο με αφετηρία τη φράση ‘ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821’ και τη θέλησή μας να επανασυστήσουμε το Μουσείο στο κοινό, αλλά και την Επανάσταση στην εποχή μας», εξήγησαν.

Η κεντρική έκθεση, όπως ανέφερε στον «Νέο Κόσμο» η Ιστορικός Τέχνης, Νατάσα Καστρίτη, Γενική Επιμελήτρια Συλλογών του ΕΙΜ, αναπτύσσεται στο υπερώο της ιστορικής Αίθουσας Συνεδριάσεων του Μεγάρου της Παλαιάς Βουλής στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στην Αθήνα.

Ωστόσο, παρουσιάζεται επίσης σε μουσεία και πολιτιστικούς οργανισμούς σε όλη την Ελλάδα, ενώ μπορεί κανείς να περιηγηθεί -στα Ελληνικά και στα Αγγλικά- και ψηφιακά σε αυτή, κάτι που είναι ιδανικό και για τους ομογενείς μας που δεν έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν την Ελλάδα λόγω των κλειστών, ακόμη, διεθνών συνόρων της Αυστραλίας.

Ειδικότερα, με την υποστήριξη της «Πρωτοβουλίας 2021» της Εθνικής Τράπεζας και Ιδρυμάτων και συγκεκριμένα των Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακοπούλου, Αικατερίνης Λασκαρίδη, Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη,  Μποδοσάκη, Ευγενίδου, Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη και Λαμπράκη, η «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ΄21» ταξιδεύει ανά την Ελλάδα από τον βορρά προς νότο:

Στην Αλεξανδρούπολη στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στη Βέροια στην Κοινωφελή Επιχείρηση Πολλαπλής Ανάπτυξης του Δήμου, στη Λάρισα στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο, στο Μεσολόγγι στη Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, στο Γαλαξίδι στο Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο, στο Ναύπλιο στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξ. Σούτσου, και στα Χανιά στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης. Επίσης, σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, η έκθεση φιλοξενείται στα Ιωάννινα στο Μουσείο Αργυροτεχνίας και στη Δημητσάνα στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης.

Μάλιστα, όπως εξήγησαν η κυρία Κουκίου και η κυρία Βογιατζή, ειδικά σχεδιασμένη πλωτή έκθεση με αυθεντικά αντικείμενα από τις συλλογές του ΕΙΜ και εκπαιδευτικό υλικό θα επισκεφθεί ιστορικά νησιά (Ύδρα, Σπέτσες, Χίο, Ψαρά κ.ά.). Το ιστιοφόρο που θα μεταφέρει τη έκθεση είναι προσφορά του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος». Θα διαπλεύσει το Αιγαίο τον Σεπτέμβριο του 2021 και τον Ιούνιο 2022, μεταφέροντας το μήνυμα ότι ο ναυτικός αγώνας ήταν το κρίσιμο στοιχείο που επέτρεψε την εδραίωση της ανεξαρτησίας. Η παραγωγή και εγκατάσταση των εκθεμάτων της πλωτής έκθεσης καθώς και οι παράλληλες, κατά τόπους εκδηλώσεις, βασίζονται στην υποστήριξη της Τράπεζας Πειραιώς.

«Οι εκθέσεις αποτελούν σημαντικό πολιτιστικό γεγονός σε όποια πόλη λειτουργούν ήδη. Όλα τα μουσεία που την υποδέχονται έχουν κινητοποιηθεί στο έπακρο, προγραμματίζοντας ξεναγήσεις και εκπαιδευτικές δράσεις. Ελπίζουμε ότι οι συνθήκες θα επιτρέψουν την πλήρη αξιοποίησή τους την προσεχή σχολική χρονιά», ανέφεραν στον «Νέο Κόσμο» οι επιμελήτριες της «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ΄21».

Υπογράμμισαν ότι «για να μπορέσει να διαδοθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η έκθεση, η οποία δημιουργήθηκε υπό συνθήκες πανδημίας, έχουμε δημιουργήσει μια ψηφιακή ξενάγηση στα Ελληνικά και Αγγλικά. Μέσα από επιλεγμένα αντικείμενα, ιστορίες, αφηγήσεις από πηγές και έγγραφα της εποχής, καθώς και επεξηγηματικά βίντεο παρουσιάζεται μεγάλο μέρος του περιεχομένου της έκθεσης, που επιχειρεί μια πολλαπλή προσέγγιση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Φωτίζονται οι ψηφίδες από τις οποίες αναδύθηκε το ελληνικό κράτος: το διεθνές σκηνικό, οι ιδιαιτερότητες του τόπου, οι ετερόκλητες καταβολές των πρωταγωνιστών, οι θυσίες και η πολιτική, οι συνθήκες της ζωής και του πολέμου, οι συμπαραστάτες και οι αντίπαλοι, το αντίκτυπο, οι διαχρονικές συνέπειες ως σήμερα. Στόχος μας είναι να ενταχθούν στην ψηφιακή ξενάγηση τα περισσότερα οπτικοακουστικά και διαδραστικά εκθέματα».

Μπορείτε να επισκεφτείτε την ψηφιακή έκθεση στο: www.nhmuseum.gr/epanacystasi-21/kentriki-ekthesi/item/17311-i-psifiaki-ekthesi.

Υπάρχει άραγε η δυνατότητα, αφού βέβαια ανοίξουν και τα σύνορα της Αυστραλίας, να παρουσιαστεί μία τέτοια Έκθεση και στους Αντίποδες;

«Ένα τέτοιο εγχείρημα θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό τόσο για το Μουσείο όσο και την πολυπληθή Διασπορά της Αυστραλίας. Αν εξασφαλιστούν οι οικονομικές προϋποθέσεις, θα ήταν ευχής έργον κάτι τέτοιο, που όμως έχει αρκετές δυσκολίες κυρίως οικονομικές», μας απάντησαν από το ΕΙΜ.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Η πρώτη ενότητα της έκθεσης «ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ΄21», με τίτλο Υπόβαθρο και Προετοιμασία, παρουσιάζει το διεθνές σκηνικό της εποχής και την παρακμή της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή συνδυάζεται με διαδραστικό έκθεμα που φωτίζει τη συμβολή της ελληνικής Διασποράς και των εκπροσώπων του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στην πνευματική ανάπτυξη του Ελληνισμού. Παρουσιάζεται επίσης η προετοιμασία της Επανάστασης από τη Φιλική Εταιρεία μέσα από έγγραφα και σφραγίδες.

Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται κυρίως στους Πρωταγωνιστές της Επανάστασης, επιφανείς ή λιγότερο γνωστούς, που παρουσιάζονται μέσα από αντιθετικά ή συνδετικά δίπολα δείχνοντας πώς άνθρωποι από τελείως διαφορετικές καταβολές ενώθηκαν σε έναν κοινό σκοπό, έτσι όπως τον αντιλαμβανόταν ο καθένας. Οι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται μέσα από τα πορτραίτα και τα προσωπικά τους αντικείμενα, όπως η περικεφαλαία του Κολοκοτρώνη. Παρουσιάζονται ακόμη οι τρόποι του πολέμου.

Στην ενότητα που αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους το ναυτικό συνέβαλε στην εδραίωση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, παρουσιάζονται αντικείμενα που θα συναντούσε κανείς σε ένα πλοίο της Επανάστασης: σηματολόγιο με τα σινιάλα που χρησίμευε για την επικοινωνία μεταξύ των καραβιών, ναυτικά όπλα  και ναυτικά όργανα.

Στην ενότητα Μια κοινωνία σε Πόλεμο, παρουσιάζεται η καθημερινότητα των αγωνιστών και του άμαχου πληθυσμού. Μέσα από αντικείμενα της καθημερινής ζωής παρουσιάζονται στιγμιότυπα από τη ζωή ανδρών και γυναικών, την ανάπαυλα από τη μάχη και την ψυχαγωγία, αλλά και σκληρές όψεις της ζωής όπως η προσφυγιά, η αιχμαλωσία, ο θάνατος στη μάχη. Όλα αυτά δίνονται.

Στην ενότητα Προβολή και Ακτινοβολία, παρουσιάζονται έργα τέχνης, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και διακοσμητικά φιλελληνικής τέχνης. Παράλληλα γίνεται αναφορά στις εφημερίδες του και τον Τύπο του Αγώνα που συνδέεται στενά με το φιλελληνικό κίνημα, καθώς από το εξωτερικό φτάνουν στην επαναστατημένη Ελλάδα τα πρώτα τυπογραφεία. Το διαδραστικό έκθεμα «Μαχόμενα Τυπογραφεία» επιτρέπει στον επισκέπτη να ξεφυλλίσει εφημερίδες της Επανάστασης  αλλά και ξένο τύπο της εποχής.

Η έκθεση κλείνει με δύο ακόμη ενότητες, Πολιτική και Διπλωματία και Οι συνέπειες και η Μνήμη του Αγώνα, όπου φωτίζεται η δύσβατη πορεία προς την Ανεξαρτησία, η δημιουργία του ελληνικού κράτους, που άφησε εκτός συνόρων μέρη που είχαν θυσιάσει πολλά στον Αγώνα, καθώς και τα σταδιακά βήματα για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας, τη δημιουργία μιας ενιαίας εθνικής ταυτότητας και τη μετάβαση των ανθρώπων από τη θέση του ραγιά σε εκείνη του Έλληνα πολίτη. Τέλος, παρουσιάζεται η σύσταση και πορεία του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, που γεννήθηκε στον απόηχο των εορτασμών των πρώτων πενήντα χρόνων του ελληνικού κράτους, από δωρεές απογόνων των αγωνιστών.