Ο θρυλικός θαλασσόλυκος «Peter The Greek» μέσα από τα μάτια της τρισέγγονής του

Η Τζόρτζια Ριβς (Georgia Reeves) είναι μια 24χρονη κοπέλα που ζει στα βόρεια προάστια του Μπρίσμπαν και, όπως οι περισσότεροι νέοι στην ηλικία της, προσπαθεί να κατασταλάξει ως προς το τι θέλει να κάνει στη ζωή της.

Μεγάλωσε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με έντονη την παρουσία της ιρλανδικής κουλτούρας λόγω της καταγωγής του πατέρα της καθώς από τη μεριά της μητέρας της, κατά τα φαινόμενα, έφερε μόνο την αυστραλιανή της ταυτότητα κι ένα ερωτηματικό που συνδεόταν με ένα όνομα.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα της γιαγιάς της Τζόρτζια, ο παππούς της (γιαγιάς) λεγόταν «Δημήτριος» και ίσως και να ήταν Έλληνας. Όμως κανείς δεν γνώριζε τίποτα περισσότερο…

Ο Δημήτριος Ντόνελ ή Peter the Greek τιμήθηκε με το μετάλλιο ανδρείας για τη διάσωση 24 ναυαγών του “SS Admella” τον Αύγουστο του 1859. Φώτο: Supplied/Powerhouse Museum Sydney

Έτσι, πριν από δυο χρόνια, η νεαρή Τζόρτζια αποφάσισε να ψάξει σε βάθος το οικογενειακό της δέντρο, αναζητώντας τον «Δημήτριο» και ελπίζοντας να πιστοποιήσει τις ελληνικές της ρίζες. Ποτέ δεν φαντάστηκε, όμως, ότι θα ανακάλυπτε πως κατάγεται από έναν ήρωα…

Η νεαρή γυναίκα ξεκίνησε την έρευνά της στο ancestry.com χωρίς επιτυχία.

«Ήξερα ότι η κόρη του λεγόταν Τερέζα και τον έψαχνα, χρησιμοποιώντας το επίθετό της, που νόμιζα ότι ήταν και το πατρικό της. Γρήγορα συνειδητοποίησα πως η Τερέζα είχε παντρευτεί δύο φορές οπότε το επίθετο που πίστευα ότι ήταν το πατρικό της, στην πραγματικότητα ήταν του πρώτου της συζύγου. Όταν τελικά κατάφερα να βρω το πιστοποιητικό γέννησής της, εντόπισα και το όνομα του πατέρα της: Δημήτριος Ντόνελ (Demetrius Donnell)», λέει στον «Νέο Κόσμο» η Τζόρτζια.

Με το πλήρες ονοματεπώνυμο του οικογενειακού θρύλου στα χέρια της, ξεκινά νέα έρευνα, αυτή τη φορά στα αρχεία των εφημερίδων της χώρας.

Προς μεγάλη της έκπληξη, άρχισαν να εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο, άρθρα που συνέδεαν το όνομα αυτό με ένα από τα μεγαλύτερα ναυάγια που έχουν καταγραφεί ποτέ στην ιστορία της Αυστραλίας: το ναυάγιο του ατμόπλοιου «SS Admella» που συνέβη το 1859 στα νοτιοδυτικά του Mount Gambier στη Νότια Αυστραλία.

Ο Δημήτριος Ντόνελ, ή αλλιώς «Pete the Greek» – όπως αναφερόταν σε κάποια από τα δημοσιεύματα – ήταν ένας από τους διασώστες και μάλιστα για την πράξη του αυτή είχε τιμηθεί από την Πολιτεία με το μετάλλιο της ανδρείας.
«Ένιωσα τόσο περήφανη που έμαθα ότι κατάγομαι από κάποιον τόσο γενναίο που, μάλιστα, είναι και Έλληνας.

Όλη η οικογένεια είναι ενθουσιασμένη με την εξέλιξη αυτή. Κυρίως, γιατί πάντα θαυμάζαμε την ελληνική κουλτούρα και ιστορία για τον πλούτο και το περιεχόμενό της. Η μητέρα μου ήταν σίγουρη πως το όνομα της προγιαγιάς της «Τερέζα – Αναστασία – Ασπρίσια», δεν μπορεί παρά να έκρυβε την ελληνική καταγωγή της. Την ελληνική καταγωγή μας».

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΤΟΝΕΛ Ή «PETE THE GREEK»;

«Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνάς μου, ο Δημήτριος γεννήθηκε στην Κεφαλονιά τη δεκαετία του 1820. Έφτασε στη Νότια Αυστραλία γύρω στα 1850, κατά πάσα πιθανότητα λαθραία, καθώς δεν υπάρχουν πουθενά έγγραφα πολιτογράφησής του.

Δεν γνωρίζω το ελληνικό του επίθετο και το «Κόνελ» πιστεύω ότι το επινόησε ξεκινώντας τη νέα του ζωή στην Αυστραλία.

Έμεινε για κάποια χρόνια στη Νότια Αυστραλία και στη συνέχεια μετακόμισε στη νότια ακτή της Νέας Νότιας Ουαλίας όπου το 1861 παντρεύτηκε την Τερέζα Τρέινερ από το Μάντσεστερ της Αγγλίας με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, την δεύτερη προγιαγιά μου, Τερέζα, τον Λόρενς και τον Πίτερ – Οράτιο Ντόνελ.

Η κόρη του Δημήτριου Ντόνελ, Τερέζα-Αναστασία είναι ο συνδετικός κρίκος της Τζόρτζια μαζί του. Φώτο: Supplied

Ο Δημήτριος ήταν γνωστός ως «Peter the Greek» ανάμεσα στους συναδέλφους του ψαράδες στην ευρύτερη περιοχή»λέει η Τζόρτζια.

Ένα πρωινό του Φλεβάρη του 1903, ο Δημήτριος, τότε γύρω στα 80 του, μαζί με τον γιο του, Πίτερ, βγήκαν για ψάρεμα και δεν ξαναγύρισαν ποτέ. «Η βάρκα τους πρέπει να αναποδογύρισε λόγω κακοκαιρίας και ξεβράστηκε στην ακτή χωρίς τους δύο άντρες, οι οποίοι θεωρήθηκε ότι πνίγηκαν» λέει η περήφανη εγγονή του.

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΟΥ «SS ADMELLA» ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑΛΛΙΟ ΑΝΔΡΕΙΑΣ

Ήταν ξημέρωμα της 6ης Αυγούστου του 1859 όταν το ατμόπλοιο «Admella», εκτελώντας το σύνηθες δρομολόγιό του μεταξύ Αδελαΐδας και Μελβούρνης, βρήκε σε έναν ύφαλο έξω από το Ακρωτήριο Northumberland και άρχισε να βυθίζεται.

Επί επτά μερόνυχτα, οι επιζήσαντες επιβαίνοντες στο ατμόπλοιο, γαντζωμένοι στα συντρίμμια, πάλευαν για τη ζωή τους με τα γιγαντιαία κύματα που εμπόδιζαν κάθε προσπάθεια διάσωσής τους.

Τελικά, στις 13 Αυγούστου, ο «Pete the Greek», αψηφώντας τον κίνδυνο και ρίχνοντας την ψαρόβαρκά του στη θάλασσα που μαινόταν αδυσώπητη, κατάφερε να σώσει 24 ψυχές από βέβαιο πνιγμό, εμποδίζοντας τη μοίρα τους να συνδεθεί με εκείνη των άλλων 89 συνεπιβατών τους που χάθηκαν στο ναυάγιο.

Για την πράξη του αυτή, ο γενναίος Έλληνας ψαράς τιμήθηκε το 1860 με ειδικό μετάλλιο ανδρείας.

«Το μετάλλιο αυτό σώζεται στο Powerhouse Museum στο Σίδνεϊ, όπου παραδόθηκε τη δεκαετία του 1960, αλλά δεν γνωρίζω από ποιον. Έστειλα email στο Μουσείο ρωτώντας σχετικά, αλλά δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχω λάβει καμία απάντηση. Θα ήθελα πολύ αυτό το μετάλλιο να επέστρεφε στην οικογένεια. Με λυπεί που δεν το έχουμε» λέει η Τζόρτζια.

ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Οι μαρτυρίες όσων γνώρισαν τον γενναίο Έλληνα ψαρά είναι συγκλονιστικές και σκιαγραφούν με ξεκάθαρο τρόπο τη φυσιογνωμία ενός ανθρώπου με τραχιά μεν, όψη, λόγω της επαφής του με τη θάλασσα, αλλά και με μια τρυφερή καρδιά που πάντα τον πρόσταζε να κάνει το καλό αψηφώντας τον κίνδυνο.

Τα ανδραγαθήματά του, που ξεπερνούσαν το ναυάγιο του «Admella» περιγράφει σε μια επιστολή του στην εφημερίδα «Delegate Argus and Border Post» ένας παλιός μαθητευόμενός του, με αφορμή την είδηση του πνιγμού του αγαπημένου του μέντορα.

Στο κείμενο που δημοσιεύτηκε το Σάββατο, 7 Φεβρουαρίου 1903, με τίτλο «Ο συγχωρεμένος Peter O’ Donnell (ή πιο γνωστός ως Peter the Greek)» και φέρει την υπογραφή C.G.H., διαβάζουμε:

«Βλέποντας στο τεύχος της περασμένης εβδομάδας ότι ο καημένος γέρο-“Πίτερ” πνίγηκε, σας στέλνω μερικές αράδες γραμμένες από κάποιον που γνώριζε αυτόν τον τραχύ γέρο και τον σεβόταν.

Γιατί είχε μια μεγάλη καρδιά κάτω από αυτό το λερωμένο δέρμα του. Ίσως δεν γνωρίζουν πολλοί από τους αναγνώστες σας ότι κατείχε άδεια πηδαλιούχου για οποιοδήποτε λιμάνι μεταξύ του Σίδνεϊ και της Εδέμ, αλλά αυτό είναι αλήθεια, γιατί το έχω δει.

Το πιστοποιητικό εγγύτερων συγγενών του θανόντος Δημήτριου Ντόνελ βοήθησε την τρισέγγονή του να σχηματίσει το οικογενειακό δέντρο. Φώτο: Supplied

Υπήρχε επίσης ανάμεσα στους πολύτιμους θησαυρούς του, ένα ασημένιο μετάλλιο και ένα πιστοποιητικό από την Royal Humane Society, για τη διάσωση περίπου 20 ανθρώπων, χωρίς βοήθεια, από ένα ναυάγιο στην ακτή της Νότιας Αυστραλίας – είχε κι ένα απόκομμα από μια εφημερίδα της Νότιας Αυστραλίας που έγραφε γι’ αυτό, αλλά η ημερομηνία δεν ήταν ορατή, οπότε δεν ξέρω πόσα χρόνια πριν, αλλά είναι πολλά.

Ήταν ο «Πίτερ» που επάνδρωσε ένα σκάφος το πρωί που εντοπίστηκε το πλοίο «Bermagui Mystery» άδειο, για να βγει από τη λίμνη Wallaga και να ψάξει για το αγνοούμενο πλήρωμα, και θυμάμαι καλά τον αποτροπιασμό του για τη δυσκολία που αντιμετώπισε να βρει εθελοντές.

Και ήταν εξαιτίας αυτής της δυσκολίας του που μου επέτρεψε να πάω μαζί του, παρόλο που ήμουν μόνο ένας 14χρονος πιτσιρικάς. Στην ψυχραιμία και τις γνώσεις του Πίτερ χρωστάμε τις ζωές μας που κινδύνεψαν πολύ λόγω της κακοκαιρίας καθώς προσπαθούσαμε να περάσουμε πάνω από την ξέρα».

Στη συνέχεια ο επιστολογράφος περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις πάμπολλες θαλάσσιες περιπέτειες που έζησε στο πλάι του γενναίου ψαρά που, όπως γράφει χαρακτηριστικά, ήταν «τόσο πολλές που σίγουρα θα αποτελούσαν ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα, αλλά έχουν περάσει τόσα πολλά χρόνια που έχω ξεχάσει τις λεπτομέρειες».

Μία εβδομάδα αργότερα, στην έκδοση του Σαββάτου, 14 Φεβρουαρίου 1903, της εφημερίδας «Southern Star», δημοσιεύτηκε ένα ποίημα με τον τίτλο: «Peter The Greek» που αποτελεί έναν ακόμη ύμνο στην γενναία μορφή του Δημητρίου Ντόνελ.

Οι στίχοι παρομοιάζουν τον Έλληνα ψαρά με τον Ποσειδώνα και ο ποιητής αναπολεί πώς καθόταν στη βάρκα του και άκουγε τον «Πίτερ» να μιλά για την Ελλάδα και τους Έλληνες, για την Αθήνα και τον Μαραθώνα και όταν τελείωνε την αφήγησή του, εκείνος με λαχτάρα του ζητούσε να «ξεκινήσει από την αρχή».

Άρθρα των εφημερίδων της εποχής με αναφορές στο ηρωικό κατόρθωμα του Peter the Greek, αλλά και στο θάνατό του. Πηγή: National Library of Australia

Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΕΓΓΟΝΗΣ

Όλα αυτά τα δημοσιεύματα και αρκετά ακόμη, γέμισαν με περηφάνια την ψυχή της 24χρονης τρισέγγονης αυτού του θρύλου της θάλασσας.

Περήφανη για το γεγονός ότι κατάγεται από έναν τιμημένο ήρωα και, μάλιστα, Έλληνα, άλλαξε τα δεδομένα της ζωής της και τις προτεραιότητές της.

«Το πρώτο πράγμα που θα κάνω μόλις οι συνθήκες με τον κορονοϊό το επιτρέψουν, θα είναι να ταξιδέψω στην Ελλάδα και να επισκεφθώ την Κεφαλονιά, αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες για τον προπάππου μου και τις ρίζες μου.

Θέλω να μάθω για την ελληνική κουλτούρα, γιατί, δυστυχώς, τα ίχνη της χάθηκαν και δεν πέρασαν στην οικογένειά μου» λέει με ενθουσιασμό η Τζόρτζια και μας διαβεβαιώνει ότι η έρευνά της δεν πρόκειται να σταματήσει.

«Είμαι ακόμη στην αρχή. Έχω πολύ δρόμο μέχρι να καταφέρω να συμπληρώσω όλα τα κενά και να χτίσω το πλήρες προφίλ του προγόνου μου, Δημητρίου Ντόνελ. Υπόσχομαι να μην σταματήσω μέχρι να μάθω όσα περισσότερα μπορώ γι’ αυτόν».

Ο γενναίος Δημήτριος Ντόνελ ή «Peter the Greek», κοιμάται πάνω από έναν αιώνα στην αγκαλιά της θάλασσας στην οποία αφιέρωσε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του.

Όπως αναφέρει ο παλιός μαθητευόμενός του στην επιστολή του, βαθιά του επιθυμία ήταν «να πεθάνει πάνω στη βάρκα του και να ταφεί στο νησί Montague» ενώ το ποίημα στη μνήμη του ολοκληρώνεται με τους εξής στίχους (σε ελεύθερη μετάφραση από τα αγγλικά):

«[…] όμως κάπου μακριά σε μια πιο ήσυχη θάλασσα

βρήκε επιτέλους το αγαπημένο του Σπίτι που πάντα πρόσμενε να δει.

Τα κύματα μπορεί να αναστενάζουν και να μιλούν

όμως μάταια τον Πίτερ τον Έλληνα καλούν».

Δεν ξέρουμε στα αλήθεια, αν πέθανε στη βάρκα του, όπως επιθυμούσε, ή αν ξαναβρήκε το σπίτι του που χρόνια νοσταλγούσε.

Πάντως, σίγουρα βρήκε την οικογένειά του και μια τρισέγγονη που θα κάνει τα πάντα για να κρατήσει την υπόσχεσή της ότι ο τρίτος προπάππους της, ο «Peter the Greek» δεν θα χαθεί στα άπατα νερά της λησμονιάς.