Όλοι μας έχουμε μεγαλώσει σε οικογένειες με τις δικές τους αξίες και, χωρίς άλλο, όλοι μας εκτιμούμε διαφορετικά πολλά πράγματα και καταστάσεις στη ζωή μας. Ακριβώς για το λόγο αυτό, μπορούμε να απαριθμήσουμε πολλές «αξίες της ζωής» που για τον καθένα μας παίζουν μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο στη ζωή μας.
Είναι αυτές οι αξίες που έχουμε αποκτήσει μέσα στην οικογένειά μας που μας καθοδηγούν σε μεγάλο βαθμό στις αποφάσεις που παίρνουμε στη ζωή μας.
Οι αξίες μας, όμως, μπορεί να αλλάξουν στην πορεία της ζωής μας, γιατί αλλάζουν οι επιθυμίες μας, αλλάζει και ο τρόπος της ζωής μας, αλλά και οι προτεραιότητές μας. Στην εφηβεία η φιλία έχει μεγάλη αξία, αλλά αργότερα στη ζωή δίνουμε προτεραιότητα στην οικογένεια που δημιουργούμε.
ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ
Ας αναφερθούμε σε μία σχολική τάξη σε ένα ελληνικό σχολείο της Μελβούρνης, ας πούμε σε ένα Τμήμα Ελληνικών του VCE, και ως καθηγητής -ρωτήσετε σε μία σχολική συζήτηση- οι μαθητές να αναφέρουν μερικές από τις αξίες της ζωής τους.
Οι πιθανές απαντήσεις που θα πάρετε μπορεί να είναι οι παρακάτω αξίες: ο σεβασμός, η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη, ο διάλογος, η συνεργασία, η συμπόνια, η φιλία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ειρήνη και πολλές άλλες.
Οι περισσότεροι μαθητές μπορούν να σας πουν ότι χωρίς θετικές αξίες –καλές αξίες- η κοινωνία μας δεν μπορεί να υπάρχει, γιατί αυτή κτίζεται πάνω σε αυτές.
Ένας καλός μαθητής μπορεί να υποστηρίξει ότι ο Σωκράτης προτίμησε την αξία του σεβασμού των νόμων της Πολιτείας και ήπιε το κώνειο.
Οι Έλληνες, πολλές φορές, προτίμησαν την αξία της ελευθερίας -εδώ έχουμε το «Ελευθερία ή Θάνατος»- ή άλλος μαθητής μπορεί να αναφέρει τους Σπαρτιάτες του Λεωνίδα που προτίμησαν την αρχή –αλλά και την αξία- της υπακοής στους νόμους του Κράτους, όπως ο Σωκράτης.
Στη ροή της συζήτησης μπορεί να αναφερθεί και η αλήθεια ως μία σημαντική ανθρώπινη αξία. Αυτή η αξία στην εποχή μας ειδικά –δυστυχώς- με τα σημερινά μας κοινωνικά μέσα και τα ψεύτικα νέα (φέικ νιους) περνάει μία εξαιρετικά βαθιά κρίση και δεν γνωρίζουμε πώς θα βγούμε από αυτήν.
Στη σχολική συζήτηση οι μαθητές μπορεί να αναφέρουν ότι η κοινωνία μας μπορεί να έχει πολλούς επιστήμονες, αλλά είναι αυτοί όλοι τους καλοί άνθρωποι και καλοί χαρακτήρες; Λένε όλοι τους την αλήθεια; Εάν ο καθηγητής είναι καλά προετοιμασμένος, οι μαθητές μπορούν μόνοι τους να συνεχίσουν το μάθημα για τις αξίες.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ
Η εκπαίδευση μας προσφέρει τη γνώση. Η μόρφωση είναι η χρήση της γνώσης. Αυτή διαμορφώνει την προσωπικότητά μας. Μορφώνω σημαίνει δίνω μία μορφή στον εαυτό μας. Αυτή η μορφή είναι συνυφασμένη με τις αξίες μας και αυτές διαμορφώνουν την ταυτότητά μας.
Η αξία είναι μια ιδέα που καθορίζει τον τρόπο της ζωής μας, αλλά και της σκέψης μας. Οι αξίες μας αποτελούν κατά κάποιο τρόπο ένα μέτρο αξιολόγησης του χαρακτήρα μας και της συμπεριφοράς μας, μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Όλα αυτά μπορούν να τα συνοψίσουν οι μαθητές.
Και ο καθηγητής συνεχίζει το μάθημα με μερικές δικές του επισημάνσεις: Ακούγεται πολύ συχνά ότι το σχολείο εκπαιδεύει τους μαθητές -τους δίνει γνώσεις- αλλά οι γονείς μορφώνουν τα παιδιά τους – δίνουν μορφή στο χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους. Tα ήθη και τα έθιμα βάζουν τα όρια και έτσι μόνο οι αξίες φαίνονται και από εμάς, αλλά και από τους άλλους.
Σήμερα όμως η ζωή στην πόλη, αλλά περισσότερο η τεχνολογία, τις έχει ισοπεδώσει και ο καθένας πρέπει να αναλογιστεί τις δικές του αξίες.
Σε αυτή τη διαδρομή οι μαθητές μπορούν να μπουν σε ένα νέο δρόμο ανακάλυψης των αξιών.
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
Μπορούμε όλοι μας να βάλουμε σε κατηγορίες τις διάφορες αξίες που εμείς μόνοι μας έχουμε εντοπίσει στη ζωή μας και τις θεωρούμε σωστές. Άλλοι πάλι ίσως να μη θεωρούν την κατάταξή μας αυτή σωστή και έχουν άλλη γνώμη.
Και οι μαθητές συνεχίζουν και κατατάσσουν τις αξίες σε κατηγορίες κατά τον εξής τρόπο:
1) Οι ηθικές αξίες, όπως ο σεβασμός, η αγάπη, η αξιοπρέπεια.
2) Οι κοινωνικές αξίες, όπως η πειθαρχία, συνεργασία.
3) Οι πνευματικές αξίες, όπως η κριτική, η αξιολόγηση.
4) Οι πολιτικές αξίες, όπως η δημοκρατία, τα δικαιώματα.
5) Οι εθνικές αξίες, όπως η φιλοπατρία, η εθνική υπερηφάνεια.
6) Οι πολιτιστικές αξίες όπως τα έθιμα, η υπερηφάνεια για τη γλώσσα.
7) Οι ψυχικές αξίες, όπως η αισιοδοξία, η υπομονή.
Σημείωση: Το πώς ενεργούμε και πώς νιώθουμε γι’ αυτό που κάνουμε είναι οι αξίες μας. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε καλύτερα και πιο πετυχημένα δείχνει τις αξίες μας.
Εξάλλου, αυτό σημαίνει και η λέξη Αξία: ο υψηλός βαθμός που βάζει κάποιος σε κάτι που είναι σημαντικό γι’ αυτόν.
Εξετάζοντας όλες αυτές τις αξίες συμπεραίνουμε στη συνέχεια ότι υπάρχουν και πολλές άλλες που δεν τις αναφέραμε εδώ.
Τότε τι κάνουμε; Απλώς τις ανακαλύπτουμε στη ζωή μας και τις βαθμολογούμε αναλόγως προτού να γίνουν κτήμα μας!