Οι πολίτες πρέπει να πάρουν την ευθύνη της ιδιοκτησίας του επικουρικού συνταξιοδοτικού συστήματος ήταν το συμπέρασμα πρόσφατης αρθρογραφίας (Γιώργος Κ. Μπήτρος και Στέργιος Μπακάλης) για τις συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις.

Επισημάνθηκε ότι η μεταρρύθμιση στην Επικουρική Ασφάλιση στερείται προοπτικών επιτυχίας γιατί αποξενώνει από τον έλεγχο και τη διαχείριση των επικουρικών εισφορών τους κύριους ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους εργοδότες και τους εργαζόμενους.

Ως εκ τούτου, θα κάψει για πολλές δεκαετίες ένα αποτελεσματικό μοχλό εκδημοκρατισμού και κινητοποίησης των πολιτών στην επίλυση ενός κρίσιμου προβλήματος.

Εάν θέλουμε να σταματήσουμε ή και να αντιστρέψουμε την μεταναστευτική διαρροή και να απελευθερώσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις των Ελλήνων, αποτελεί βασική μεταβλητή δημοκρατίας και ελευθερίας οι πολίτες να πάρουν την ευθύνη της ιδιοκτησίας του επικουρικού συνταξιοδοτικού συστήματος, έχοντας το μοντέλο της Αυστραλίας (μεταξύ άλλων) ως ένα από τα καλύτερα παράδειγματα.

Τα πολιτικά κόμματα στην Αυστραλία προχώρησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στη μεταρρύθμιση προς αυτή την κατεύθυνση, κατόπιν διαλόγου με τους εργαζόμενους και τις φωτισμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες τους, όπως και τον επιχειρηματικό κόσμο.

Έκτοτε, τα εξαιρετικά αποτελέσματα δικαίωσαν πλήρως τις προσδοκίες όλων των μεταρρυθμιστών της εποχής εκείνης, γιατί κατέληξαν σε κοινωνική συναίνεση μεταξύ «εργοδοτών» και «εργαζομένων» για το καλό όλων στο πεδίο των επικουρικών συντάξεων.

Η δημοκρατική αυτή μεταρρύθμιση επέδρασε καταλυτικά, γιατί όλοι οι παράγοντες που κλήθηκαν να δραστηριοποιηθούν σ’ αυτή την αγορά κατάλαβαν από την πρώτη στιγμή ότι οι κανόνες ήταν δεδομένοι, ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν στο προβλεπτό μέλλον και ότι έπρεπε να γίνουν σεβαστοί, ώστε να προκύψουν τα προβλεπόμενα αποτελέσματα.

Αυτή η γραμμή πέρασε και παγιώθηκε με ιδιαίτερα εμφαντική κατοχύρωση στον δεύτερο πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος, ο οποίος δεν είναι άλλος από την καινοτομία της «ταξικής συναίνεσης» στο πλαίσιο της διοίκησης του τυπικού Επικουρικού Συνταξιοδοτικού Ταμείου.

Χαρακτηριστικά τα εκάστοτε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου βάσει της νομοθεσίας προτείνονται, διορίζονται για ορισμένη θητεία και ανακαλούνται για βάσιμους λόγους.

Εργοδότες και εργαζόμενοι εκπροσωπούνται στη διοίκηση σε ίση ποσοστιαία βάση, 50%-50% κατι το οποίο κατοχυρώνει την κοινη συναίνεση. Στο Δ.Σ. συμμετέχουν επίσης χωρίς ψήφο Ειδικοί Επενδυτικοί Σύμβουλοι, οι οποίοι προσλαμβάνονται μετά από έρευνα της αγοράς και εισήγηση σχετικής Επιτροπής του Διοικητικού Συμβουλίου.

Αντιθέτως, η μεταρρύθμιση που προσφατα υιοθετήθηκε στη Ελλάδα βασίζεται στην αυθαίρετη ερμηνεία των κομματικών και ακαδημαϊκών εμπνευστών της ότι η αγορά και ο ανταγωνισμός αντιβαίνουν με ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις εγκλωβίζοντας έτσι το επικουρικό ταμείο στον κρατικό μηχανισμό.

Αν και ευθύνονται για την πτώχευση της χώρας το 2009, συνεχίζουν να επιμένουν σε προσεγγίσεις σοβιετικού τύπου.

Τους διαψεύδουν πλήρως όμως τα αποτελέσματα στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία την Ιρλανδία κ.λ.π. τά οποία δεν ηταν ερευνητικά παραδείγματα της αναλογιστικής μελετης.

Περαιτέρω δεν μπορείς να χαράξεις δημοσιονομική πολιτική χωρίς την τήρηση των στοιχειωδών οικονομικών κανόνων και αρχών. Η θεμελιώδης μακροοικονομική λογιστική ταυτότητα είναι ότι (σε ένα περιβάλλον ισορροπίας) το άθροισμα των αποταμιευσεων και της φορολογίας ισούται με αυτό των υλικων επενδυσεων και των δημοσίων δαπανών.

Σε μεγάλο βαθμό οι υλικές επενδύσεις στηρίζονται από τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις και η φορολογία χρηματοδοτεί τις δημόσιες δαπάνες και έτσι ο ιδιωτικός τομέας λειτουργεί σε ένα περιβάλλον συνεργασίας με τον δημοσιο.

Όταν όμως ο δημόσιος τομέας παρεμβαίνει στην σχέση αυτή σε βαρος του ιδιωτικού τομέα, τότε υποσκάπτει την ίδια του την βιωσιμότητα, και αυτο γιατί σύμφωνα με την οικονομολογικη πραγματικοτητα συμβάλει σε δυνητικά αποτελέσματα εκτοπισμού των ιδιωτικών επενδύσεων (crowding out effect) .

Συνεπώς, απομένει στον πατριωτισμό και στο συμφέρον των Ελλήνων εργαζομένων να κινητοποιηθούν και να πιέσουν κοινωνικά και πολιτικά για μια μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση που δείχνουν επιτυχημενα παραδειγματα αλλων χωρών. Αν το κάνουν, η ελληνική μεταρρύθμιση ίσως τροποποιηθεί, δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες για μια καλύτερη αντιμετώπιση των κινδύνων που διαβλέπουμε για τη χώρα από το υπάρχον συνταξιοδοτικό αδιέξοδο.

Αυτό όμως απαιτεί και την καλλιέργεια στην χώρα ενός γενικου επιπεδου ηθικής , παιδείας, νοημοσύνης (IQ), και πολιτικής συνείδησης που νά είναι υψηλό. Η άγνοια και ή αδιαφορία είναι εχθρός της καλής πολιτικής και ένας βασικός στόχος της πολιτικής ηγεσίας, προκειμένου να αναπτυχθεί η οικονομία, πρέπει να είναι και ή εκπαίδευση του κόσμου για τα γεγονότα και τα ζητήματα που εμπλέκονται, ώστε να αυξηθεί ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμος στο εκλογικό σώμα.

Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμος θα πρέπει να γίνει το επίκεντρο και στην Ελλάδα γιατί έτσι θα πραγματοποιηθεί η μετάβαση από το πελατειακο κράτος σε εκείνο όπου το εκλογικό σώμα θα προτάσσει το εθνικό συμφέρον.

Οπως και στην Αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία το συνταξιοδοτικό σύστημα τής Αυστραλίας βασίζεται σε ένα μοντέλο άμεσης δημοκρατίας με συμμετοχή στα κοινά από ενήμερους πολίτες σε ένα από τα ζητήματα της πόλης-κράτους των.

Έτσι ή πολιτική γίνεται ένας διαγωνισμός ιδεών και ανταγωνιζόμενων αξιών και δημιουργείται ενα τοπιο όπου τα πολιτικά κόμματα αποδίδουν καλύτερα γιατί διατυπώνουν τα επιχειρήματα τους και τις πολιτικές τους με βάση ιδέες και αξίες.

Το ελληνικό πολιτικό τοπίο εξακολουθεί να επικεντρώνεται στις δημόσιες σχέσεις και τα πολιτικά κόμματα πασχίζουν διαρκώς να παραμείνουν στην εξουσία, χωρίς αξίες και ιδέες, και αυτό διαμόρφωσε το λεγόμενο πελατειακό κράτος που αντικατοπτρίζεται και στην πρόσφατη κρατικιστικη μεταρρύθμιση των επικουρικών συντάξεων ως πυλώνα του συνταξιοδοτικού συστήματος.

*Ο Στέργιος Μπακάλης είναι πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Victoria της Μελβούρνης.