Η Στέλλα Μόρις (Stella Moris) στέκεται μπροστά στο άγαλμα ενός άντρα στη Γενεύη τον Νοέμβριο του 2021, λέγοντας “θέλω να σας πω ότι το όνομα Τζούλιαν δεν είναι το όνομα ενός άντρα αλλά είναι το όνομα ενός ήρωα, που όμως υποφέρει”.
Η σκηνή αυτή ανοίγει ένα νέο ντοκιμαντέρ το οποίο έχει ήδη αρχίσει να προβάλλεται σε διάφορες σκηνές και αίθουσες ανά τον κόσμο -προβάλλεται και από την τηλεόραση του ABC σε δύο μέρη αυτές τις μέρες- που φέρει τον πολύ εύγλωττο αλλά και ευρηματικό τίτλο “Ιθάκη”. Πολύ σωστή και ελπιδοφόρα επιλογή τίτλου μιας και ο αγώνας αυτού του ανθρώπου αλλά και όσων τον περιβάλλουν, είναι ακριβώς αυτός: να βρεθεί ξανά στη δική του Ιθάκη.
Το όνομα αυτό για το οποίο μιλάει η δικηγόρος Στέλλα Μόρις δεν είναι άλλο από αυτό του Τζούλιαν Ασάντζ (Julian Assange), του ακτιβιστή ο οποίος καταδιώκεται από το 2010 και επί του παρόντος βρίσκεται φυλακισμένος στις αγγλικές φυλακές Belmarsh, και τον οποίο οι ΗΠΑ θα ήθελαν διακαώς να βρεθεί στο εδώλιο ενός από τα δικαστήριά τους και να εκτίσει δεκάδες χρόνια σε μια από τις υψίστης ασφαλείας φυλακές τους – συγκεκριμένα, τον περιμένει ειρκτή 175 χρόνων.
Το έγκλημα του Ασάντζ -εάν μπορεί να χαρακτηριστεί ως τέτοιο- είναι ότι μέσω του ιστότοπου Wikileaks που δημιούργησε ο ίδιος, έχει καταφέρει από το 2006 να συνταράξει συθέμελα κυβερνήσεις και επιχειρήσεις μιας και άρχισε να δημοσιοποιεί απόρρητα έγγραφα και οπτικοακουστικό υλικό που αποκαλύπτουν εγκλήματα ηγετών, κυβερνήσεων και υψηλά ιστάμενων που συνιστούν εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Ήδη, μερικοί τον έχουν χαρακτηρίσει ως μια από τις πιο αμφιλεγόμενες φυσιογνωμίες της εποχής μας, όμως για τους υποστηρικτές του θεωρείται αγωνιστής και υπέρμαχος της ελεύθερης δημοσιογραφίας.
Ναι μεν, ο Τζούλιαν Ασάντζ βρέθηκε στο στόχαστρο πολλών ως κατηγορούμενος για την όλη δράση του, αλλά ο λόγος για τον οποίο βρίσκεται στο εδώλιο, μετά την “έξωσή” του από την πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο όπου είχε βρει καταφύγιο για επτά χρόνια και την σύλληψή του στη συνέχεια, είναι διαφορετικός: κατηγορείται για έναν βιασμό στη Σουηδία. Και μόνο η ιστορία θα δείξει αν ήταν όντως τέτοια η συμπεριφορά του, ή ήταν όλα μια καλοστημένη πλεκτάνη σε βάρος του.
Το ντοκιμαντέρ ‘”Ιθάκη” ακολουθεί και εξιστορεί τον αγώνα Ασάντζ και των υποστηρικτών του να σταθούν απέναντι στις προσπάθειες των ΗΠΑ να πετύχουν την έκδοσή του από τη Μεγάλη Βρετανία, ώστε να αντιμετωπίσει κατηγορίες για κατασκοπεία σε βάρος των ΗΠΑ. Οι κατηγορίες σε βάρος του έχουν απαγγελθεί από το 2010 όταν διέρρευσαν φάκελοι του αμερικανικού στρατού σε σχέση με τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, με κύρια ευθύνη της πρώην αναλύτριας των υπηρεσιών αυτών Chelsea (τότε Bradley) Manning. Ωστόσο, επειδή οι φάκελοι αυτοί δημοσιεύτηκαν επίσης και στα Wikileaks (και από εκεί σε διάφορους άλλους ιστότοπους μεγάλων εφημερίδων, όπως The Guardian, The New York Times and Der Spiegel) μόνο ο Ασάντζ ανιμετωπίζει την όποια δίωξη.
Το κύριο πρόσωπο που εμφανίζεται στο ντοκιμαντέρ είναι ο John Shipton, πατέρας του Τζούλιαν Ασάντζ, 76 χρόνων σήμερα, συνταξιούχος οικοδόμος. Ο John Shipton έχει αποδυθεί σε έναν τιτάνιο αγώνα να σώσει τον γιο του από την έκδοση στις ΗΠΑ.
Το δεύτερο και, επίσης, βασικό πρόσωπο του ντοκιμαντέρ είναι η Στέλλα Μόρις, η οποία συνάντησε τον Ασάντζ στην πρεσβεία του Ισημερινού το 2015 ως μέλος της ομάδας των συνηγόρων του δεύτερου. Παντρεύτηκαν στη φυλακή Belmarsh και έχουν ήδη δύο παιδιά μαζί.
Στις 4 Ιανουαρίου 2022, δικαστήριο του Λονδίνου σε πρωτόδικη απόφασή του απέρριψε την έκδοσή του στις ΗΠΑ, μια απόφαση που προκάλεσε, φυσικά, μια ευφορία και μια ανακούφιση στους οικείους και τους υποστηρικτές του Ασάντζ – στιγμιαία βέβαια. Ως κύριο αιτιολογικό της απόφασης των Βρετανών φέρεται το ότι τον Ασάντζ περιμένουν στις ΗΠΑ απάνθρωπες συνθήκες κράτησης, οπότε μια έκδοση θα είχε σοβαρό ανίκτυπο όσον αφορά το ανθρωπιστικό στοιχείο της όλης υπόθεσης, αλλά και γιατί ο Ασαντζ έχει πλέον διαγνωσθεί και μια μορφή αυτισμού.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται στη διαδικασία να εφεσιβάλουν την απόφαση του περασμένου Ιανουαρίου. Τρία από τα πέντε επιχειρήματα που επικαλούνται έχουν ήδη γίνει αποδεκτά από τους δικαστές. Στην πρώτη ακροαματική διαδικασία το βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο εξέτασε τα τελευταία δύο επιχειρήματα. Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι οι δικαστές του Εφετείου έκαναν δεκτή την έφεση των ΗΠΑ μόνο μερικές ημέρες μετά την αποκάλυψη του κυρίου μάρτυρα κατηγορίας, του Ισλανδού Σίγκουρντουρ Ίνγκι Θόρνταρσον, ότι οι κατηγορίες του κατά του Ασάντζ ήταν ψευδείς και ότι του είχαν υποσχεθεί ατιμωρησία και χρήματα.
Έτσι, μετά τον Μπαράκ Ομπάμα και τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Τζο Μπάιντεν είναι ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ που δεν εισακούει τις εκκλήσεις για διακοπή της δίκης. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για καταστροφικό μήνυμα σε δημοσιογράφους της ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Δικτάτορες και απολυταρχικά καθεστώτα παρακολουθούν από πολύ κοντά τη στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας απέναντι στον Ασάντζ και άλλους ομοίους του. Γιατί τους δίδεται η ευκαιρία να υποβαθμίσουν ως διπλή ηθική την κριτική της Δύσης για την κατάσταση στον Τύπο των δικών τους χωρών.
Σε κάθε περίπτωση οι ΗΠΑ ελέγχουν πλήρως την έκβαση της υπόθεσης στο Εφετείο, γιατί αντικείμενό της είναι οι συνθήκες κράτησης. Οι Αμερικανοί μπορούν να δώσουν όσες εγγυήσεις θέλουν. Γι’ αυτό και η ομάδα συνηγόρων του Ασάντζ άσκησε έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης του περασμένου Ιανουαρίου αντικρούοντας τους λόγους έκδοσης με βάση το νόμο περί κατασκοπίας του 1917. Η απόφαση για την έκδοση ή μη μπορεί να πάρει και χρόνια να ανακοινωθεί, κάτι που συμφέρει τις ΗΠΑ και, σύμφωνα με κύκλους της Διεθνούς Αμνηστίας, “η στρατηγική είναι να μείνει φυλακισμένος ο Ασάνζ όσο περισσότερο γίνεται – είναι κάτι σαν αργός θάνατος”.
