Σε πέντε διαφορετικά Υπουργεία είχε «αυτο-διοριστεί» μυστικά ο πρώην ομοσπονδιακός πρωθυπουργός, Scott Morrison, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε σήμερα, Τρίτη, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Anthony Albanese, σε σχέση με την υπόθεση «κυβέρνηση-φάντασμα», που έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων.
Ο κ. Albanese κατηγόρησε μάλιστα τον προκάτοχό του πως «υπονόμευσε» τη Δημοκρατία και την έριξε στον κάλαθο των αχρήστων.
«Πρόκειται για επίθεση στην κοινοβουλευτική Δημοκρατία τύπου Westminster όπως τη γνωρίζουμε. Και δεν είναι μόνο ο κ. Morrison, αλλά κι άλλοι οι οποίοι ενεπλάκησαν σε αυτό, που πρέπει να καταστούν υπόλογοι», είπε.
Ο κ. Morrison υπερασπίστηκε τις ενέργειές του, κάνοντας λόγο για «δικλείδα ασφαλείας», ώστε ο ίδιος να μπορεί να αναλάβει καθήκοντα άμεσα σε περίπτωση που κάποιος υπουργός δε θα μπορούσε κατά την κλιμάκωση της πανδημίας.
«Είχαμε να αντιμετωπίσουμε ένα απίστευτο όγκο διακριτικότητας και καταβολής χρημάτων», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός στο ράδιο 2GB του Σίδνεϊ.
«Ήταν πρωτοφανείς περίοδοι κι ως αποτέλεσμα ήταν πολύ αντισυμβατικές περίοδοι».
«Υπάρχουν πολύ περίπλοκα, εξειδικευμένα θέματα στη διακυβέρνηση … έθεσα μία σειρά από ρυθμίσεις που διασφάλιζαν ότι όλες οι αποφάσεις θα μπορούσαν να λαμβάνονται άμεσα. Ήταν μία ‘ζωντανή’ κρίση που αντιμετωπίζαμε».
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κ. Albanese, ο κ. Morrison είχε διορίσει εαυτόν στα Υπουργεία Υγείας, Οικονομίας και Πόρων κι είχε αναλάβει συνευθύνη στα Εσωτερικών, Οικονομικών και Βιομηχανίας.
Όπως ανέφερε, ο πρώην πρωθυπουργός ανέλαβε συνευθύνη για τα χαρτοφυλάκια Υγείας και Οικονομίας τον Μάιο του 2020.
Επίσης, ανέλαβε τα Εσωτερικών και Οικονομικών στις αρχές Μαΐου του 2021 και τα χαρτοφυλάκια Βιομηχανίας, Επιστημών και Πόρων τον επόμενο μήνα.
Ο κ. Albanese επεσήμανε ότι θα λάβει συμβουλές επί του θέματος από τον Solicitor-General την ερχόμενη Δευτέρα.
«Πρόκειται για θλιβερές κατηγορίες ότι μόνο για τον κ. Morrison, αλλά και τους συναδέλφους του στο Υπουργικό που επέτρεψαν αυτό να συμβεί», υπογράμμισε.
«Εξετάζουμε ακόμη τις επιπτώσεις».
«Δεν μπορώ να διανοηθώ το σκεπτικό … τον τρόπο που η κυβέρνηση λειτουργούσε, φτάνοντας σε ένα σημείο όπου συνέβη αυτό και πως το Υπουργικό το επέτρεψε να συμβεί».
Ο κ. Albanese επεσήμανε ότι ο ίδιος είναι «ανοιχτός» σε «ένα εύρος μεταρρυθμίσεων ή προτάσεων» ώστε να αποτραπεί η επανάληψη των ενεργειών του κ. Morrison.
«Αλλά ας είμαστε σαφείς εδώ … έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργεί η Δημοκρατία».
«Ισχύει επίσης ότι ο κάθε πρωθυπουργός καταθέτει πληροφορίες για το ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε τι».
«Είναι ένα είδος φτηνής δραστηριότητας που γίνεται γελοία αν εκτυλίσσεται σε μια δημοκρατική χώρα … Ο Morrison διηύθυνε μια κυβέρνηση φάντασμα».
Οι αποκαλύψεις έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων με τον πρώην πρωθυπουργό, Malcolm Turnbull, να δηλώνει «κατάπληκτος» και να επιρρίπτει ευθύνες τόσο στον Scott Morrison όσο και στον γενικό κυβερνήτη, David Hurley.
Από το γραφείο του κυβερνήτη ανακοινώθηκε πως η μυστική ανάληψη Υπουργείων έγινε νόμιμα, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα.
Στην Αυστραλία, σημειώνεται, οι υπουργοί ορίζονται από τον πρωθυπουργό προτού ορκιστούν από τον γενικό κυβερνήτη στη διάρκεια μιας επίσημης τελετής που πραγματοποιείται γενικά δημόσια.
Όμως αυτό δε συνέβη στην περίπτωση των επιπρόσθετων ρόλων που ανέλαβε ο κ. Morrison.
Η συνταγματολόγος Anne Twomey εκτιμά ότι γεγονότα σαν κι αυτά μπορεί να προκαλέσουν νόμιμες αμφισβητήσεις ορισμένων αποφάσεων της προηγούμενης κυβέρνησης.
«Η μυστικότητα που περιβάλλει αυτή την υπόθεση είναι εντελώς περίεργη. Μπορείτε να φανταστείτε τι συμβαίνει αν αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να τα κάνουν όλα μυστικά», είπε στο ABC.
«Είναι εντελώς ανάρμοστο. Ζούμε σε μια δημοκρατία που απαιτεί διαφάνεια».
Από την πλευρά του, ο κ. Morrison, μιλώντας στο 2GB ζήτησε συγγνώμη από τον πρώην υπουργό Οικονομίας, Mathias Cormann, ο οποίος δεν ενημερώθηκε για την ανάληψη του χαρτοφυλακίου του κι από τον τότε πρωθυπουργό, σημειώνοντας ότι υπέθεσε ότι η απόφαση είχε «περάσει» από το γραφείο του.
Παραδέχθηκε πάντως ότι ανέλαβε το Υπουργείο Πόρων το 2021 για να ανατρέψει μία απόφαση του τότε υπουργού, Keith Pitt, να «μπλοκάρει» μία άδεια έρευνας για πετρέλαιο στην περιοχή της Κεντρικής Ακτής στην Νέα Νότια Ουαλία.
Αναγνώρισε ότι η ενέργεια αυτή δεν είχε τίποτε να κάνει με την πανδημία.
«Αυτό ήταν διαφορετικό θέμα … ήταν μία περίπτωση που εγώ έλαβα την απόφαση για το θέμα επειδή ήταν σημαντικό», είπε.
Ο ηγέτης των Φιλελεύθερων στη Γερουσία, Simon Birmingham, σχολίασε πως η ενέργεια αυτή του κ. Morrison ήταν «περίεργη, προβληματική και χρήζει εξηγήσεων».
Ο κ. Birmingham δήλωσε ότι θυμάται μία συζήτηση με τον πρώην πρωθυπουργό ότι θα «ορκιστεί» υπουργός Υγείας.
Αλλά, πρόσθεσε ότι δε γνώριζε ότι εκτελούσε καθήκοντα και υπουργού Οικονομίας όταν ο ίδιος ανέλαβε το Υπουργείο από τον κ. Cormann.
O επικεφαλής του Centre for Public Integrity, Anthony Whealy QC, δήλωσε στο ABC ότι ενώ είναι πολύ ασυνήθιστο αυτό που συνέβη, είναι επίσης σχεδόν απίθανο οι ενέργειες του κ. Morrison να ερευνηθούν από μία επιτροπή σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Εκτίμησε πάντως ότι οι αποκαλύψεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε μία πίεση για επέκταση των αρμόδιων ελεγκτικών Αρχών.
«Το όλο σύστημα στη δημοκρατική διακυβέρνηση τύπου Westminster απαιτεί εμείς να γνωρίζουμε ποιος έχει την εξουσία σε σχέση με διάφορα χαρτοφυλάκια».
«Είναι ανησυχητικό για το σωστό δημοκρατικό σύστημα και την αποτελεσματικότητά του».
«Είναι τόσο περίεργη κατάσταση και μέχρι να γνωρίζουμε την εξήγηση είναι πολύ δύσκολο να κρίνουμε επί αυτού, αλά σίγουρα χρήζει έρευνας και εξήγησης».
Ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Monash University, Luke Beck, δήλωσε ότι οι αποφάσεις ήταν σύννομες «αλλά εξαιρετικά περίεργες».
«Τεχνικά, αυτό μοιάζει ότι είναι, πιθανώς … νόμιμο, αλλά δε συνάδει με τις συνταγματικές συμβάσεις, τους άγραφους κανόνες για το πως κυβερνά κανείς».
«Η ‘σύμβαση’ σε αυτήν τη χώρα είναι ότι γνωρίζουμε τους υπουργούς δημοσιεύονται στην ‘Εφημερίδα της Κυβερνήσεως’ (Gazette)».
Ο γενικός κυβερνήτης επιβεβαίωσε ότι υπέγραψε τους «διορισμούς» του κ. Morrison, αλλά σύμφωνα με τον Δρ Beck, θα πρέπει να δοθούν περαιτέρω απαντήσεις.
«Η ανακοίνωση του γενικού κυβερνήτη είναι εξαιρετικά ασαφής και χωρίς πολλές λεπτομέρειες».
«Είναι αναγκαίο, εκτιμώ, ο γενικός κυβερνήτης να κάνει μία πιο πλήρη δήλωση εξηγώντας τι συνέβη και πότε, όχι μόνο ασαφή σχόλια για κανονικές διαδικασίες διακυβέρνησης».
«Υπάρχει ένα σαφές ελάττωμα στο σύστημα μας να στηρίζεται σε άγραφους κανόνες … εκτιμώ ότι το ελάχιστο, το Κοινοβούλιο πρέπει να περάσει έναν νόμο που θα απαιτεί κάθε φορά που ο γενικός κυβερνήτης διορίζει κάποιον σε ένα Υπουργείο ή σε ένα ακόμη Υπουργείο αυτό να δημοσιεύεται στην Gazette».
Ο κ. Albanese είπε ότι δεν έχει πρόθεση να επικρίνει σχετικά τον γενικό κυβερνήτη.
«Πιστεύω ότι το φταίξιμο βαραίνει πλήρως την πρώην κυβέρνηση», τόνισε.
«Ο γενικός κυβερνήτης ενήργησε βάσει της ενημέρωσης που είχε από την κυβέρνηση τότε. Ας είμαστε σαφείς εδώ, είναι ο Scott Morrison αυτός που ξεκίνησε αυτήν την ασυνήθιστη και άνευ προηγουμένου ενέργεια».
Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Peter Dutton, ανέφερε ότι θα περιμένει νομικές συμβουλές πριν αποφασίσει τι θα κάνει, αν θα κάνει, σε σχέση με τα όσα έγιναν γνωστά.
Υπογράμμισε ότι υπάρχουν πιο σημαντικά θέματα για τα νοικοκυριά στην Αυστραλία αυτήν την στιγμή στα οποία η κυβέρνηση θα πρέπει να συγκεντρώνεται.
«Πιστεύω, ειλικρινά, ότι είναι καιρός να επικρατήσει ψυχραιμία», είπε.
Η πρώην υπουργός Εσωτερικών, Karen Andrews, ζήτησε πάντως από τον κ. Morrison να παραιτηθεί.
Η ίδια δήλωσε στο ABC ότι εξεπλάγη με τις αποκαλύψεις και ότι δε γνώριζε τι είχε συμβεί.
«Νομίζω ότι ο Scott Morrison πρέπει να παραιτηθεί και να φύγει από το Κοινοβούλιο», υποστήριξε.
«Αυτό είναι απλά απαράδεκτο…».