«Φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό της Αυστραλίας έβαλαν οι αποκαλύψεις ότι ο πρώην ομοσπονδιακός πρωθυπουργός, Scott Morrison, είχε διορίσει εαυτόν, μυστικά, σε πέντε διαφορετικά Υπουργεία εν μέσω της πανδημίας.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι έκανε ό,τι έκρινε απαραίτητο στο πλαίσιο του εθνικού συμφέροντος για να διασφαλίσει ότι η κυβέρνησή του θα συνεχίσει να λειτουργεί σωστά, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης κι απέρριψε τις εκκλήσεις, κι από Φιλελεύθερους πολιτικούς, να παραιτηθεί.
Στην «επίθεση» ο νυν πρωθυπουργός, Anthony Albanese, έκανε λόγο για «κυβέρνηση-φάντασμα», «υπονόμευση» της Δημοκρατίας, την οποία, όπως είπε, ο προκάτοχός του έριξε στον κάλαθο των αχρήστων.
«Τι θα λέγατε για μία συγγνώμη στον αυστραλιανό λαό; Τους πολίτες που πήγαν σε μία εκλογική αναμέτρηση, χωρίς να γνωρίζουν τι είχε συμβεί;», ανέφερε ο κ. Albanese μιλώντας σε δημοσιογράφος, μετά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο κ. Morrison, για την υπόθεση.
Οι πολίτες, πρόσθεσε, «δε γνώριζαν ότι υπήρχε μία σκιώδης κυβέρνησης, που λειτουργούσε στο σκοτάδι, χωρίς διαφάνεια … (υπήρξε) μία σαφής παραπλάνηση του Κοινοβουλίου».
«Δεν μπορούσε να θυμηθεί ότι είχε αναλάβει διοικητικά το χαρτοφυλάκιο Οικονομικών; Και το Εσωτερικών; … Έλα τώρα (give me a break), σχολίασε για σχετική τοποθέτηση του κ. Morrison στο ραδιόφωνο.
Η Δημοκρατία, συνέχισε ο πρωθυπουργός, «δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως δεδομένη».
«Η Δημοκρατία μας είναι πολύτιμη. Πρέπει να την υπερασπιστούμε και να την ενδυναμώσουμε, όχι να την υπονομεύσουμε, κάτι το οποίο έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση».
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ
Στις αρχές της εβδομάδας, έγινε γνωστό -όπως αναφέρεται σε ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Plagued» για την διακυβέρνηση Morrison- ότι ο πρώην πρωθυπουργός είχε «αυτοδιοριστεί» σε τρία Υπουργεία.
Σύμφωνα με διευκρινίσεις του κ. Albanese, έπειτα από τις αποκαλύψεις, τα Υπουργεία ήταν εντέλει πέντε: Υγείας (με ημερομηνία 14 Μαρτίου 2020), Οικονομίας (30 Μαρτίου 2020), Πόρων (15 Απριλίου 2021), Εσωτερικών (6 Μαΐου 2021) και Οικονομικών (6 Μαΐου 2021).
Αυτό δεν δημοσιοποιήθηκε τότε και τουλάχιστον δύο υπουργοί του φέρονται να μην γνώριζαν ότι ο κ. Morrison είχε «συνευθύνη» του χαρτοφυλακίου τους.
Συνταγματολόγοι και νομικοί έχουν κληθεί να κρίνουν αν αυτό ήταν νόμιμο -κλίνοντας προς το «ναι»- αλλά εκφράζουν αμφιβολίες για τον τρόπο που έγινε η ενέργεια «παραβιάζοντας», όπως λένε, άγραφους κανόνες.
Ο κ. Albanese είπε ότι επί του θέματος αναμένει τη συμβουλή του Solicitor-General, την ερχόμενη Δευτέρα.
Το ερώτημα προς τον κ. Morrison είναι, συνέχισε ο νυν πρωθυπουργός, «τι συμβουλή έλαβε από τον Solicitor-General πριν λάβει αυτές τις αποφάσεις;».
«Γνωρίζουμε ότι έκανε αίτημα προς το Γραφείο του Πρωθυπουργού (Department of Prime Minister and Cabinet), το οποίο του παρείχε ένα ενημερωτικό για να υπογράψει, υπέγραψε επίσης μία επιστολή προς τον γενικό κυβερνήτη, κι ο γενικός κυβερνήτης έκανε τους διορισμούς, κατόπιν σύστασης της τότε κυβέρνησης».
Ο κ. Albanese, συμπλήρωσε ότι δεν έχει πρόθεση να επικρίνει το ρόλο του γενικού κυβερνήτη στην υπόθεση, ο οποίος «ενήργησε σύμφωνα με τις συστάσεις της τότε κυβέρνησης … (αυτή) πρέπει να αναλάβει την ευθύνη γι’ αυτό. Και οι άνθρωποι που εμπλέκονται άμεσα».
Ο γενικός κυβερνήτησης, David Hurley, απάντησε στο ABC ότι έχει εκδοθεί ανακοίνωση από το γραφείο του σχετικά με το ζήτημα, τον ρόλο και τις ευθύνες του, σε σχέση με τις ενέργειες τις εκάστοτε κυβέρνησης.
«Αρκούμαι να επιτρέψω στις διαδικασίες που έχει θέσει σε εφαρμογή ο (νυν) πρωθυπουργός … μέχρι την επόμενη εβδομάδα. Εν τω μεταξύ, θα κάνω τη δουλειά μου όπως την έκανα και στο παρελθόν», είπε.
Ο κ. Albanese επεσήμανε ότι είναι «ανοιχτός» σε «ένα εύρος μεταρρυθμίσεων ή προτάσεων» ώστε να αποτραπεί η επανάληψη των ενεργειών του κ. Morrison.
«Αλλά ας είμαστε σαφείς εδώ … έχει να κάνει με τον τρόπο που λειτουργεί η Δημοκρατία».
«Ισχύει επίσης ότι ο κάθε πρωθυπουργός καταθέτει πληροφορίες για το ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε τι».
«Είναι ένα είδος φτηνής δραστηριότητας που γίνεται γελοία αν εκτυλίσσεται σε μια δημοκρατική χώρα … Ο Morrison διηύθυνε μια κυβέρνηση-φάντασμα».
«ΕΚΑΝΑ Ο,ΤΙ ΕΚΡΙΝΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ»
«Έκανα ό,τι έκρινα απαραίτητο στο πλαίσιο του εθνικού συμφέροντος για να διασφαλίσω ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει (να λειτουργεί) σωστά», ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου ο πρώην ομοσπονδιακός πρωθυπουργός, Scott Morrison.
«Έκρινα ότι ήταν μία συνετή και υπεύθυνη ενέργεια, εν μέσω μίας κρίσης να έχω αυτές τις έκτακτες εξουσίες σε ετοιμότητα για να διασφαλίσω ότι θα μπορούσα να ασκήσω τις ευθύνες μου».
«Η μη άσκηση αυτών των εξουσιών αποδεικνύει ότι έγινε υπεύθυνη διαχείριση, ότι δεν υπήρξε κατάχρηση, ότι παρέμειναν ‘εφεδρικές’, διασφαλίζοντας ότι ο πρωθυπουργός θα μπορούσε να ενεργήσει αν αυτό κρινόταν απαραίτητο».
Όσον αφορά στις εκκλήσεις για παραίτησή του, σχολίασε «αυτές είναι ενέργειες και αποφάσεις ενόσω ήμουν πρωθυπουργός. Δεν είμαι πλέον πρωθυπουργός … δεν έλαβα αυτές τις αποφάσεις ως βουλευτής του Cook. Τα θέματα αυτά δε σχετιζόνται με τον ρόλο μου αυτό … και θα συνεχίσω να υπηρετώ ως μέλο του Cook τους πολίτες του Cook, όσο καλύτερα μπορώ».
Ο κ. Morrison, απευθυνόμενος προς τους δημοσιογράφους, υποστήριξε ότι οι ενέργειές του ίσως «μπερδεύουν» όσους δεν κατανούν τι είχε να αντιμετωπίσει ως πρωθυπουργός εν μέσω κρίσης (not having walked in my shoes).
«Στέκεστε στη στεριά, μετά από ό,τι συνέβη. Εγώ κατεύθυνα το πλοίο εν μέσω καταιγίδας», είπε.
Επεσήμανε ακόμη ότι δεν «κατέλαβε» τα χαρτοφυλάκια, αλλά ορκίστηκε διοικητικά (administratively sworn in), «κάτι που μου έδινε την εξουσία, όπως πολλοί άλλοι υπουργοί είχαν, να λαμβάνει αποφάσεις σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης … Δεν παρενέβησα σε αποφάσεις… δε συνέβη αυτό».
Σε ερώτημα αν, εκ των υστέρων, θα έκανε το ίδιο, σχολίασε: «Δεν υπήρχε βιβλίο με οδηγίες για μία παγκόσμια πανδημία … έπρεπε να λάβουμε πολλές αποφάσεις που ήταν ασυνήθιστες … (οι εν λόγω ενέργειες έγιναν) ως ‘δικλείδες-ασφαλείας’ … και ευτυχώς δε χρειάστηκαν».
Ως πρωθυπουργός τότε, είπε, υπήρχε μία σαφής προσδοκία εν μέσω της πανδημίας, από του πολίτες, τα μέσα ενημέρωσης και την αντιπολίτευση, ότι «ήμουν υπεύθυνος για κάθε για κάθετι που συνέβαινε, κάθε σταγόνα βροχής, κάθε στέλεχος του ιού, τα πάντα που γινόνταν εκείνη την περίοδο».
«Έκρινα ότι ήταν απαραίτητο να έχω την εξουσία, να έχω αποτελεσματικές εξουσίες έκτακτης ανάγκης…».
Ο κ. Morrison ανέφερε ότι οι «διορισμοί» δεν έγιναν με αυτόν και τον γενικό κυβερνήτηση αυτοπροσώπως, αλλά ήταν θέμα μεταξύ των αρμόδιων Υπηρεσιών. Το Γραφείο του Πρωθυπουργού, είπε, θα έπρεπε να έχει ακολουθήσει ό,τι προβλεπόταν ή/και τη δημοσιοποίηση.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Από το γραφείο του γενικού κυβερνήτη ανακοινώθηκε πως η «ανάληψη» Υπουργείων από τον κ. Morrison έγινε νόμιμα, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα.
Στην Αυστραλία, ως γνωστό, οι υπουργοί ορίζονται από τον πρωθυπουργό προτού ορκιστούν από τον γενικό κυβερνήτη στη διάρκεια μιας επίσημης τελετής που πραγματοποιείται γενικά δημόσια.
Όμως αυτό δε συνέβη στην περίπτωση των πρόσθετων ρόλων που ανέλαβε ο κ. Morrison.
Η συνταγματολόγος Anne Twomey εκτιμά ότι γεγονότα σαν κι αυτά μπορεί να προκαλέσουν νόμιμες αμφισβητήσεις ορισμένων αποφάσεων της προηγούμενης κυβέρνησης.
«Η μυστικότητα που περιβάλλει αυτή την υπόθεση είναι εντελώς περίεργη. Μπορείτε να φανταστείτε τι συμβαίνει αν αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να τα κάνουν όλα μυστικά», είπε στο ABC.
«Είναι εντελώς ανάρμοστο. Ζούμε σε μια δημοκρατία που απαιτεί διαφάνεια», συμπλήρωσε.
Ο ηγέτης των Φιλελεύθερων στη Γερουσία, Simon Birmingham, σχολίασε ότι η ενέργεια αυτή του κ. Morrison ήταν «περίεργη, προβληματική και χρήζει εξηγήσεων».
Ο κ. Birmingham δήλωσε ότι θυμάται μία συζήτηση με τον πρώην πρωθυπουργό ότι θα «ορκιστεί» υπουργός Υγείας.
Αλλά, πρόσθεσε ότι δε γνώριζε ότι εκτελούσε καθήκοντα και υπουργού Οικονομίας όταν ο ίδιος ανέλαβε το Υπουργείο από τον κ. Cormann.
O επικεφαλής του Centre for Public Integrity, Anthony Whealy QC, δήλωσε στο ABC ότι ενώ είναι πολύ ασυνήθιστο αυτό που συνέβη, είναι επίσης σχεδόν απίθανο οι ενέργειες του κ. Morrison να αποτελέσουν αντικείμενο έρευνας από μία επιτροπή σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Εκτίμησε πάντως ότι οι αποκαλύψεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε μία πίεση για επέκταση των αρμόδιων ελεγκτικών Αρχών.
«Το όλο σύστημα στη δημοκρατική διακυβέρνηση τύπου Westminster απαιτεί να γνωρίζουμε ποιος έχει την εξουσία σε σχέση με διάφορα χαρτοφυλάκια», είπε. «Είναι ανησυχητικό για το σωστό δημοκρατικό σύστημα και την αποτελεσματικότητά του».
Ο αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Monash University, Luke Beck, δήλωσε στο ABC ότι οι αποφάσεις ήταν σύννομες «αλλά εξαιρετικά περίεργες».
«Τεχνικά, αυτό μοιάζει ότι είναι, πιθανώς … νόμιμο, αλλά δε συνάδει με τις συνταγματικές συμβάσεις, τους άγραφους κανόνες για το πως κυβερνά κανείς».
«Η ‘σύμβαση’ σε αυτήν τη χώρα είναι ότι γνωρίζουμε τους υπουργούς δημοσιεύονται στην ‘Εφημερίδα της Κυβερνήσεως’ (Gazette)».
Ο γενικός κυβερνήτης επιβεβαίωσε ότι υπέγραψε τους «διορισμούς» του κ. Morrison, αλλά σύμφωνα με τον Δρ Beck, θα πρέπει να δοθούν περαιτέρω απαντήσεις.
«Η ανακοίνωση του γενικού κυβερνήτη είναι εξαιρετικά ασαφής και χωρίς πολλές λεπτομέρειες».
«Είναι αναγκαίο, εκτιμώ, ο γενικός κυβερνήτης να κάνει μία πιο πλήρη δήλωση εξηγώντας τι συνέβη και πότε, όχι μόνο ασαφή σχόλια για κανονικές διαδικασίες διακυβέρνησης».
«Υπάρχει ένα σαφές ελάττωμα στο σύστημα μας να στηρίζεται σε άγραφους κανόνες … εκτιμώ ότι, το ελάχιστο, το Κοινοβούλιο πρέπει να περάσει έναν νόμο που θα απαιτεί κάθε φορά που ο γενικός κυβερνήτης διορίζει κάποιον σε ένα Υπουργείο ή σε ένα ακόμη Υπουργείο αυτό να δημοσιεύεται στην Gazette».
Ο κ. Albanese είπε πάντως ότι δεν έχει πρόθεση να επικρίνει σχετικά τον γενικό κυβερνήτη.
«Πιστεύω ότι το φταίξιμο βαραίνει πλήρως την πρώην κυβέρνηση», τόνισε.
«Ο γενικός κυβερνήτης ενήργησε βάσει της ενημέρωσης που είχε από την κυβέρνηση τότε. Ας είμαστε σαφείς εδώ, είναι ο Scott Morrison αυτός που ξεκίνησε αυτήν την ασυνήθιστη και άνευ προηγουμένου ενέργεια».
Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Peter Dutton, είπε ότι θα περιμένει νομικές συμβουλές πριν αποφασίσει τι θα κάνει -αν θα κάνει- σε σχέση με τα όσα έγιναν γνωστά.
Υπογράμμισε ότι υπάρχουν πιο σημαντικά θέματα για τα νοικοκυριά στην Αυστραλία αυτήν την στιγμή στα οποία η κυβέρνηση θα πρέπει να συγκεντρώνεται. «Πιστεύω, ειλικρινά, ότι είναι καιρός να επικρατήσει ψυχραιμία», είπε.
Η πρώην υπουργός Εσωτερικών, Karen Andrews, ζήτησε πάντως από τον κ. Morrison να παραιτηθεί. Η ίδια δήλωσε στο ABC ότι εξεπλάγη με τις αποκαλύψεις και ότι δε γνώριζε τι είχε συμβεί.
«Νομίζω ότι ο Scott Morrison πρέπει να παραιτηθεί και να φύγει από το Κοινοβούλιο», υποστήριξε. «Αυτό είναι απλά απαράδεκτο…».
Ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών, Jim Chalmers, ανέβασε ακόμη περισσότερο τους τόνους μιλώντας για «δικτατορική» συμπεριφορά από τον κ. Morrison.
