Το ένα μετά το άλλο ηχούν τα «κανόνια» στον κατασκευαστικό κλάδο ανά την Αυστραλία.
Χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν -και βρίσκονται σε κίνδυνο- ενώ ο στόχος πολλών οικογενειών για την απόκτηση ενός σπιτιού μπορεί να μείνει στο επίπεδο… ονείρου, αν δεν έχουν ληφθεί οι νόμιμες εγγυήσεις, ώστε να μη χαθούν οι οικονομίες μίας ζωής.
Πώς φτάσαμε έως εδώ; Εν μέσω πανδημίας, οι «αναταράξεις» στην αλυσίδα προμήθειας πρώτων υλών εντάθηκαν, οι ελλείψεις οικοδομικών υλικών κλιμακώθηκαν και αντίστοιχα το κόστος μίας κατασκευής εκτινάχθηκε.
Ουκ ολίγες εταιρίες του κλάδου χρεοκόπησαν, εργάτες έχασαν το εισόδημά τους, και οι επίδοξοι ιδιοκτήτες έμειναν με την απορία αν και ποτέ θα δουν τελικά το σπίτι τους να ολοκληρώνεται.
«Είναι κυρίως ο κλάδος της κατασκευής κατοικιών που έχει πληγεί και καταρρέει», επεσήμανε στον «Νέο Κόσμο» ο εργολάβος και σχεδιαστής κατοικιών με έδρα τη Μελβούρνη, Γιάννης Καραβασίλης, ο οποίος έχει εμπειρία πάνω από 30 χρόνια στον χώρο.
Όλα ξεκίνησαν με την αύξηση του κόστους βασικών οικοδομικών υλικών.
«Άρχισε με το κόστος της ξυλείας, επειδή υπήρχε έλλειψη, η οποία αρχικά αποδόθηκε στα προβλήματα των μεταφορών σε όλο τον κόσμο λόγω της COVID. Οι τιμές της ξυλείας άρχισαν να ανεβαίνουν και στη συνέχεια ακολούθησε ο χάλυβας», είπε ο κ. Καραβασίλης.
«Περιέργως, ορισμένα από τα οικοδομικά υλικά που εισάγουμε από την Κίνα κατασκευάζονται από το ίδιο σιδηρομετάλλευμα που εξάγουμε», πρόσθεσε. «Αυτές οι εταιρίες που πτώχευσαν, είναι μεγάλες με τεράστιο όγκο εργασιών να διεκπεραιώσουν κάθε χρόνο».
«Δεν χτίζουν 3 ή 4 σπίτια το χρόνο, αλλά 300 με 400 σπίτια. Ορισμένες από αυτές, ακόμα περισσότερα. Έχουν υπογράψει συμβόλαια μήνες πριν, χωρίς να υπολογίσουν την αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών. Ακόμη και αν χάνουν μόνο λίγο από κάθε έργο, αν κάνουν 200-300 σπίτια, οι απώλειες αθροίζονται».
Η αύξηση σε βασικά οικοδομικά υλικά είναι της τάξης του 20-30%.
«Αυτό αντανακλάται και στο αυξημένο κόστος κατασκευής ενός σπιτιού. Έτσι, ένα σπίτι που μπορεί να κόστιζε 600.000 δολάρια για να χτιστεί πριν από δύο χρόνια, τώρα θα κοστίζει πιθανώς 800.000 δολάρια», εξηγεί ο κ. Καραβασίλη.
Εν μέσω πανδημίας αναδείχθηκε περαιτέρω και το πρόβλημα της έλλειψης τεχνιτών.
Κάτι που είχε ως συνέπεια την αύξηση του κόστους των εργατικών για να συνεχιστεί ένα έργο.
Πριν από την πανδημία, ανέφερε ο ομογενής εργολάβος, «είχαμε τεχνίτες που έρχονταν από το εξωτερικό … τώρα δεν έχουμε».
Η ζήτηση στον κατασκευαστικό κλάδο, ωστόσο, παραμένει ισχυρή. Το πρόβλημα της έλλειψης ειδικευμένων εργατών εντείνεται, ενώ παράλληλα οι τιμές που οι tradies χρεώνουν αυξάνονται.
«Υπάρχει αρκετή δουλειά για να αυξήσουν τις τιμές τους. Δεδομένου ότι τα υλικά τους αρχίζουν να ξεπερνάνε το κόστος εργασίας, έχουν αρχίσει να το ανεβάζουν και αυτό».
«ΝΤΟΜΙΝΟ» ΚΑΙ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΥΦΕΣΗ
Η κυβέρνηση της Βικτώριας έχει «ρίξει» πολλά χρήματα στον κατασκευαστικό κλάδο με την υλοποίηση δημοσίων έργων.
Κατασκευάζουν σιδηροδρομικές σήραγγες και διαβάσεις, γεγονός που δημιουργεί δουλειές.
Αυτός ο τομέας της κατασκευαστικής βιομηχανίας βγάζει μια περιουσία.
«Υπάρχει τεράστια ζήτηση γι’ αυτούς τους τεχνίτες. Κι όλες οι εταιρίες σε αυτόν τον τομέα πληρώνουν ακριβά για τις υπηρεσίες τους», δήλωσε ο κ. Καραβασίλης.
Επεσήμανε δε ότι τα «πακέτα» τόνωσης της οικονομίας και οι επιδοτήσεις για τους ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, συνέβαλαν επίσης στην αύξηση του κόστους.
«Αν η κυβέρνηση πρόκειται να σας δώσει 25.000 δολάρια για να χτίσετε ένα νέο σπίτι, θα ξοδέψετε αυτά τα χρήματα. Έτσι οι άνθρωποι τείνουν να αναβαθμίζουν τα πράγματα και να ξοδεύουν περισσότερα, επειδή έχουν περισσότερα. Έτσι δημιουργείται ακόμα μεγαλύτερη ζήτηση».
Πρόσθεσε ότι οι μικρότεροι κατασκευαστές ανησυχούν, επίσης, επειδή δεν μπορούν να προβλέψουν αν οι τιμές των οικοδομικών υλικών θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν.
«Αν δώσω μια τιμή σήμερα, θα μπορέσω να την κρατήσω για δύο μήνες; Διότι από τη στιγμή που ένας εργολάβος υπογράφει ένα συμβόλαιο για να χτίσει ένα σπίτι, σύμφωνα με τον νόμο, πρέπει να τιμήσει το συμβόλαιο», είπε.
Και τι γίνεται τώρα; Θα μειωθεί το κόστος κάποια στιγμή;
«Όταν κάτι ανεβαίνει σε τιμή, πολύ σπάνια πέφτει δραματικά, επειδή όλοι συνηθίζουν να το συνυπολογίζουν», απάντησε ο κ. Καραβασίλης.
Εκφράζεται, ωστόσο, μία ελπίδα ότι έχει επέλθει μία κορύφωση όσον αφορά τις τιμές των οικοδομικών υλικών, κάτι που όπως είπε, προκύπτει από συζητήσεις που είχε με συναδέλφους του στον κλάδο της κατασκευής κατοικιών.
«Η συνεχής αύξηση μπορεί να έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της στο κόστος των υλικών. Δε λέμε ότι θα μειωθεί, αλλά ίσως να μη συνεχίσει να αυξάνεται με τους ρυθμούς που βλέπουμε».
Η άνοδος του κόστους κατασκευής συνέβαλε επίσης στην ενίσχυση του πληθωρισμού, με την Αποθεματική Τράπεζα της Αυστραλίας (RBA), να παρεμβαίνει, με διαδοχικές αυξήσεις στο επιτόκιό της.
Πολλοί από αυτούς που ήδη έλαβαν και αποπληρώνουν δάνεια βρίσκονται με την… πλάτη στον τοίχο.
Παράλληλα, ουκ ολίγοι που σκέφτονταν την αγορά κατοικίας έχουν… κάνει πίσω.
«Αυτό θα ‘σκοτώσει’ την αγορά. Αυτά είναι τα δύο μεγάλα ζητήματα. Η αύξηση των τιμών στην οικοδομή και η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να βάλουν τον κατασκευαστικό κλάδο σε ύφεση», εκτιμά ο κ. Καραβασίλης της JMK Design.
Εξάλλου, ουκ ολίγες εταιρίες που έχουν λάβει δάνεια για κάποια επένδυση «στενάζουν» επίσης από την αύξηση του επιτοκίου της RBA.
«Ο κατασκευαστικός κλάδος ακολουθεί πάντα έναν ‘κύκλο’ άνθησης και ύφεσης. Κάθε 10 χρόνια περίπου υπάρχει μια καθοδική πορεία και στη συνέχεια άνοδος ξανά. Δεν είναι λοιπόν ασυνήθιστο», είπε.
«Απλά, αυτήν τη φορά υπάρχει η αύξηση του κόστους κατασκευής μαζί με την αύξηση των επιτοκίων. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας ύφεσης είχαμε αύξηση των επιχειρηματικών επιτοκίων γύρω στο 20%. Αλλά ήταν διαχειρίσιμα τότε, επειδή το ποσό που δανειζόμασταν ήταν μικρότερο. Tώρα, αν κάποιος θέλει να χτίσει ένα σπίτι, δανείζεται 600.000 δολάρια ή ακόμα και ένα ή δύο εκατομμύρια».
ΑΝ ΧΡΕΟΚΟΠΗΣΕΙ Η ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΞΑΤΕ
Τι γίνεται, όμως, αν έχετε υπογράψει συμβόλαιο για ένα σπίτι, έχετε καταβάλει προκαταβολή και η εταιρία χρεοκοπήσει;
«Στη Βικτώρια, αν μιλάμε για ένα σπίτι, υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να πάρεις οικοδομική άδεια. Για να χτίσεις ένα σπίτι, ο Δήμος θα εκδώσει οικοδομική άδεια μόνο σε ιδιοκτήτη που χτίζει μόνος του το σπίτι του, πράγμα σπάνιο, ή αν έχεις εγγεγραμμένο κατασκευαστή, εργολάβο, με υπογεγραμμένη σύμβαση. Για να υπογράψει ο οικοδόμος το συμβόλαιο αυτό, πρέπει να έχει συνάψει ασφάλεια εγγύησης κατοικίας. Δεν υπάρχει άλλος νόμιμος τρόπος που να παρακάμπτει αυτή τη διαδικασία», είπε ο κ. Καραβασίλης, δίνοντας έμφαση στο «νόμιμο».
Εξήγησε ακόμη ότι αν ο κατασκευαστής χρεοκοπήσει ή πεθάνει, τότε η ασφαλιστική εταιρία του -βάσει της εγγύησης του ιδιοκτήτη σπιτιού- θα έρθει στο «προσκήνιο.»
«Υποβάλετε αίτηση και τότε είναι ευθύνη της ασφαλιστικής εταιρίας, να ορίσει έναν άλλο κατασκευαστή για να τελειώσει το έργο», σημείωσε.
Έτσι, υπάρχει εγγύηση για τους ιδιοκτήτες των υπό ανέγερση κατοικιών.
«Αν πρόκειται για ανακαίνιση ή κατασκευή νέου σπιτιού, αν όλα γίνονται νόμιμα, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού προστατεύεται», επίσης.
Ωστόσο, στην περίπτωση κατασκευής διαμερισμάτων ή γραφείων σε μεγάλες πολυκατοικίες, τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα.
«Μπορείτε να φανταστείτε ότι στην περίπτωση μιας πολυκατοικίας με 60 ορόφους, μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να ξεκαθαρίσουν ποιος θα τα ολοκληρώσει», διευκρίνισε.
«Αυτές οι καταρρεύσεις κατασκευαστικών επηρεάζουν πιθανότατα έναν πολύ μικρό αριθμό ιδιοκτητών μεμονωμένων ακινήτων. Ακόμη και αν μια εταιρία χρεοκοπήσει και έχει 200 έργα υπό κατασκευή, αν πρόκειται για μεμονωμένα σπίτια, θα περίμενε κανείς ότι υπάρχει ασφάλιση».
Η εγγύηση για τους ιδιοκτήτες κατοικιών τυπικά διαρκεί 7 χρόνια, αλλά θα μπορούσε να φτάσει και τα 10 χρόνια, επειδή δεν καλύπτει μόνο την ολοκλήρωση του έργου, αλλά και τη δομική επάρκεια του έργου, επεσήμανε ο ομογενής εργολάβος.
Εάν προκύψει κάποιο πρόβλημα, ο κατασκευαστής πρέπει να επιστρέψει και να το διορθώσει.
Τέλος, ο κ. Καραβασίλης, μετά από 30 και πλέον χρόνια στον κλάδο, έχει διαπιστώσει ότι αυτό που απασχολεί περισσότερο τους ανθρώπους είναι το κόστος κατασκευής, αλλά και η προοπτική περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων.
«Είναι μια ανησυχητική περίοδος. Αλλά, όπως προανέφερα, ο οικοδομικός κλάδος βρίσκεται σε άνθηση εδώ και 10 ή 15 χρόνια».
