Τα επόμενα 2-3 χρόνια προβλέπονται ζόρικα για την Αυστραλία, με τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, τον οποίο ανακοίνωσε το βράδυ της Τρίτης ο υπουργός Οικονομικών, Jim Chalmers, να κάνει λόγο για περαιτέρω άνοδο του κόστους ζωής και μείωση των «πραγματικών μισθών» για τους πολίτες της χώρα.
Η κυβέρνηση Albanese προσπαθεί να μετριάσει τις αναταράξεις, αλλά όπως είχε προειδοποιήσει ο κ. Chalmers, τα περιθώρια είναι «στενά», καθώς ο πληθωρισμός βρίσκεται πολύ υψηλά και συνεχίζει ανοδικά, τα δημοσιονομικά -έλλειμμα και χρέος- έχουν… ξεχειλώσει, ενώ το διεθνές περιβάλλον «μυρίζει» ύφεση.
Ενδεικτικό του τι έχουμε να… δούμε ειδικά στις τιμές ενέργειας, είναι ότι ο υπουργός Οικονομικών, απείλησε με παρέμβαση στην αγορά, αν χρειαστεί, ώστε να απαλύνει τον πόνο για τα νοικοκυριά.
Σίγουρα δεν είναι ο προϋπολογισμός που θα ήθελαν να έχουν στα χέρια τους η κυβέρνηση των Εργατικών, ο πρώτος της μετά από μία δεκαετία σχεδόν, ούτε βέβαια ο κ. Chalmers ως ο «παρθενικός» του, αλλά οι συνθήκες, εντός και εκτός συνόρων, κάθε άλλο παρά ευνοϊκές είναι τώρα, αλλά και προβλέπονται για τα επόμενα χρόνια τουλάχιστον.
Ειδικότερα, όπως εκτιμά το ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών, οι «πραγματικοί μισθοί» δε θα αυξηθούν -δηλαδή η ποσοστιαία άνοδός τους να είναι μεγαλύτερη από αυτήν του πληθωρισμού- έως το 2024.
Τότε η ανεργία προβλέπεται να έχει αυξηθεί κατά 1%, στο 4,5%.
Ακόμη, οι λογαριασμοί αναμένεται να «φουσκώσουν» κατά μέσο όρο 20% έως τα Χριστούγεννα και 30% επιπλέον το επόμενο οικονομικό έτος. Συνολικά, οι αυξήσεις στο ρεύμα θα είναι περί τα 56% τους επόμενους 18 μήνες.
«Δεν πρόκειται να προσποιηθώ ότι δεν ανησυχούμε γι αυτές τις προβλέψεις στην τιμή ρεύματος», δήλωσε ο κ. Chalmers.
Οι τιμές φυσικού αερίου επίσης προβλέπονται να αυξηθούν, περί το 44%, τους επόμενους 18 μήνες.
«Κάθε υπεύθυνη κυβέρνηση που αντιμετωπίζει αυτού του είδους τις αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρικού και φυσικού αερίου πρέπει να σκεφτεί ένα ευρύτερο φάσμα ρυθμιστικών παρεμβάσεων, από ό,τι μπορεί να είχε εξετάσει τα προηγούμενα χρόνια και έχουμε περισσότερη δουλειά να κάνουμε επί τούτου», πρόσθεσε ο υπουργός Οικονομικών.
Ο προϋπολογισμός καταγράφει πάντως αυξημένα έσοδα για τον κρατικό κορβανά, καθώς οι τιμές σε βασικά προϊόντα εξόρυξης που εξάγει η Αυστραλία «ανεβαίνουν».
Η κυβέρνηση προειδοποιεί όμως ότι και οι δαπάνες θα είναι αυξημένες ώστε να προσφερθεί η αναγκαία στήριξη προς συνταξιούχους και άλλους δικαιούχους επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και προς το NDIS (+14% κάθε χρόνο στα έξοδα κατά μέσο όρο επί του παρόντος).
Ο κ. Chalmers τόνισε πως πρόκειται για ένα «υπεύθυνο προϋπολογισμό» σε «αβέβαιους καιρούς», που περιλαμβάνει μέτρα για τις προτεραιότητες του αυστραλιανού λαού και «ανταποδίδει την εμπιστοσύνη του σε μία νέα κυβέρνηση».
Οι τρεις προτεραιότητες που πρόταξε είναι: παροχή κάποιας υποστήριξης για το κόστος ζωής, δόμηση μιας πιο ανθεκτικής, σύγχρονης οικονομίας και εκκίνηση της αποστολής επιδιόρθωσης του ελλείμματος και του χρέους.
Οι δύο μεγαλύτερες προκλήσεις που θα έχει να αντιμετωπίσει η Αυστραλία τα επόμενα χρόνια είναι η γήρανση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή, όπως επισημαίνει στον προϋπολογισμό.
Μεγαλύτεροι σε ηλικία πολίτες σημαίνει μειωμένα έσοδα από φόρους -που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του προϋπολογισμού- και αυξημένα έξοδα για υποστήριξη τους και κοινωνικές υπηρεσίες.
Κλιματική αλλαγή, όπως ξέρουμε καλά πλέον και βιώνουμε και με τις τρέχουσες πλημμύρες, σημαίνει αυξημένο κόστος για αποζημιώσεις και επιδόματα βοήθειας (πέρα από την ακρίβεια σε πολλά προϊόντα).
Βραχυπρόθεσμα, όπως προαναφέρθηκε, τα έσοδα πάντως είναι κατά μερικά δισεκατομμύρια επιπλέον, καθώς ο πληθωρισμός ογκώνεται, πλήττοντας βέβαια νοικοκυριά και επιχειρήσεις ανά τη χώρα, ενώ η ανεργία μειώνεται και μαζί και η ανάγκη για επιδόματα.
Η πρόβλεψη για το έλλειμμα φέτος μειώθηκε στο μισό. Η κυβέρνηση αναμένει ότι θα διαμορφωθεί το 2022-2023 στα 36,9 δισ. δολ. έναντι 78 δισ. δολ. που ήταν η εκτίμηση τον περασμένο Μάρτιο.
Το καθαρό χρέος αναμένεται να κυμανθεί στα 766 δισ. δολ. το 2026, έναντι προηγούμενη πρόβλεψη για 864 δισ. δολ.
Η πρόβλεψη για κορύφωση του πληθωρισμού παραμένει στο 7,75% για το τέλος του 2022, πριν μειωθεί σταδιακά στο 3,5% έως τον Ιούνιο του 2024.
«Αλλά παρότι τα προσωρινά έσοδα που έχουμε από την υψηλότερη απασχόληση και τις υψηλότερες τιμές εμπορευμάτων θα μειωθούν, οι θεμελιώδεις και μόνιμες πιέσεις στις δαπάνες του προϋπολογισμού προβλέπεται ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται», δήλωσε ο κ. Chalmers.
Επέμεινε πάντως ότι ο πρώτος προϋπολογισμός που καταθέτει είναι απλά «το πρώτο βήμα» προς την επιδιόρθωση των δημοσιονομικών και υπογράμμισε ότι υπάρχει «μία πιο σημαντική δουλειά» να θέσει τη χώρα σε ένα βιώσιμο οικονομικά δρόμο.
«Η παγκόσμια οικονομία ταλαντεύεται και πάλι, στο χείλος, με έναν πόλεμο που δεν τελειώνει, μία παγκόσμια ενεργειακή κρίση που κλιμακώνεται, συνεχιζόμενες πληθωριστικές πιέσεις και επιβράδυνση οικονομιών – ορισμένες ήδη πηγαίνουν… ανάποδα».
Αν οι τιμές εμπορευμάτων παραμείνουν υψηλά, το όφελος για τον προϋπολογισμό εκτιμάται ότι θα είναι ανά τρίμηνο επιπλέον 10 δισ. δολ.
Η κυβέρνηση, είπε ο κ. Chalmers, θέλει να βοηθήσει με το υψηλό κόστος ζωής, αλλά αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια ακόμη υψηλότερο πληθωρισμό.
Ένα «πακέτο» 7,5 δισ. δολ. για την αντιμετώπιση της ακρίβειας θα «βάλει κάποια χρήματα πίσω στις τσέπες» των πολιτών, αλλά δε θέλει «επιπλέον πίεση» στις πληθωριστικές πιέσεις.
Τα χρήματα αυτά αφορούν το πιο φτηνό child care (από τον Ιούλιο του 2023), την επέκταση της γονεϊκής άδειας μετ’ αποδοχών (σταδιακά τα επόμενα χρόνια) και τα πιο φτηνά φάρμακα από την 1η Ιανουαρίου, μέτρα τα οποία έχουν ήδη ανακοινωθεί.
Οι πιο μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις της κυβέρνησης αφορούν πιο οικονομικά προσιτή στέγαση και αύξηση των μισθών.
Η κύρια νέα ανακοίνωση στον προϋπολογισμό είναι η νέα συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης, επενδυτών και κατασκευαστικών.
Στόχος είναι η δημιουργία 1 εκατομμυρίου νέων σπιτιών σε πέντε χρόνια, ξεκινώντας από το 2024.
«Πρέπει οι άνθρωποι να ζουν κοντά όπου βρίσκονται οι εργασίες και οι ευκαιρίες», είπε ο κ. Chalmers.
Η αρχική επένδυση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι 350 εκατ. δολ. για 10.000 κατοικίες.
«Δεν προσποιούμαστε ότι αυτή η συμφωνία θα επιλύσει κάθε ζήτημα, ούτε ότι μπορούμε να επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα εν μία νυκτί», συμπλήρωσε ο υπουργός Οικονομικών.
«Αλλά αυτή είναι μία σοβαρή αρχή».
Όσον αφορά στο έλλειμμα προβλέπεται να αυξηθεί σε πάνω από 51 δισ. δολ. το 2023-2024.
Οι κυβερνητικές δαπάνες για κοινωνικές υπηρεσίες και πρόνοια θα αγγίξουν σχεδόν τα 230 δισ. δολ. φέτος.
Οι δαπάνες για την υγεία θα προσθέσουν επιπλέον 135 δισ. δολ.
Συνολικά, αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό των δαπανών της κυβέρνησης.
Το NDIS είναι πλέον δεύτερο, μόνο μετά τις πληρωμές τόκων για χρέος, ως η ταχύτερα αυξανόμενη δαπάνη.
Η υπουργός Οικονομίας, Katy Gallagher, δήλωσε ότι οι Εργατικοί κληρονόμησαν δομικά προβλήματα στα δημοσιονομικά της χώρας από την προηγούμενη κυβέρνηση, τα οποία θα διευθετήσουν με τους επόμενους προϋπολογισμούς.
Τέλος, όσον αφορά στην κλιματική αλλαγή, αξίζει να σημειωθεί πως εκτιμάται ότι μπορεί να πλήξει και τα κρατικά έσοδα στο μέλλον. Εκφράζεται η ανησυχία ότι η αύξηση στον αριθμό των πολύ θερμών ημερών μπορεί να σημαίνει λιγότερες ημέρες εργασίας και οποιαδήποτε μείωση στην παραγωγικότητα θα «πονέσει» τον προϋπολογισμό.
