Για έναν «υπεύθυνο προϋπολογισμό» σε «αβέβαιους καιρούς», που περιλαμβάνει μέτρα για τις προτεραιότητες του αυστραλιανού λαού και «ανταποδίδει την εμπιστοσύνη του σε μία νέα κυβέρνηση», έκανε λόγο ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών, Jim Chalmers, κατά τις δηλώσεις του στο Κοινοβούλιο.
Οι τρεις προτεραιότητες που πρόταξε είναι: παροχή κάποιας υποστήριξης για το κόστος ζωής, δόμηση μιας πιο ανθεκτικής, σύγχρονης οικονομίας και εκκίνηση της αποστολής επιδιόρθωσης του ελλείμματος και του χρέους.
Οι δύο μεγαλύτερες προκλήσεις που θα έχει να αντιμετωπίσει η Αυστραλία τα επόμενα χρόνια είναι η γήρανση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή, όπως επισημαίνει στον προϋπολογισμό. Μεγαλύτεροι σε ηλικία πολίτες σημαίνει μειωμένα έσοδα από φόρους -που αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του προϋπολογισμού- και αυξημένα έξοδα για υποστήριξη τους και κοινωνικές υπηρεσίες.
Κλιματική αλλαγή, όπως ξέρουμε καλά πλέον και βιώνουμε και με τις τρέχουσες πλημμύρες, σημαίνει αυξημένο κόστος για αποζημιώσεις και επιδόματα βοήθειας (πέρα από την ακρίβεια σε πολλά προϊόντα). Επίσης, εκτιμάται ότι μπορεί να πλήξει και τα κρατικά έσοδα στο μέλλον. Εκφράζεται η ανησυχία ότι η αύξηση στον αριθμό των πολύ θερμών ημερών μπορεί να σημαίνει λιγότερες ημέρες εργασίας και οποιαδήποτε μείωση στην παραγωγικότητα θα «πονέσει» τον προϋπολογισμό.
Η κυβέρνηση, είπε ο κ. Chalmers, θέλει να βοηθήσει με το υψηλό κόστος ζωής, αλλά αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια ακόμη υψηλότερο πληθωρισμό.
Οι προβλέψεις του νέου ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, σε κάθε περίπτωση, έχουν «κερδισμένους» και «χαμένους».
«ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ»
Οικογένειες:
Στους «κερδισμένους» του προϋπολογισμού κατατάσσονται από το ABC οι οικογένειες με μικρά παιδιά.
Θα διατεθούν 4,7 δισ. δολ. για το child care τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ώστε οι επιδοτήσεις που χορηγεί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να είναι υψηλότερες. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και οι τιμές για τη φροντίδα παιδιών έχουν αυξηθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια.
Ακόμη, θα αυξηθεί το ποσό για τη γονεϊκή άδεια μετ’ αποδοχών (Paid Parental Leave), φτάνοντας από τις 18 στις 26 εβδομάδες, σταδιακά έως το 2026. Οι γονείς θα μπορούν να αποφασίσουν πως θα «μοιράσουν» μεταξύ τους το διάστημα αυτό. Το κόστος για τον κρατικό κορβανά ανέρχεται σε 530 εκατ. δολ.
Θα δοθούν και 12,4 εκατ. δολ. για την προώθηση playgroups και βιβλιοθηκών με παιχνίδια (toy libraries), αλλά παραμένει ασαφές επί του παρόντος τι ακριβώς θα σημαίνει αυτό, πώς και πού θα διατεθούν τα χρήματα.
Στέγαση:
Ανακοινώθηκε ο στόχος για τη δόμηση 1 εκατ. νέων κατοικιών σε πέντε χρόνια από το 2024 και έπειτα.
Συνάφθηκε μάλιστα νέα εθνική συμφωνία (national housing accord), μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, την κυβέρνηση, τους θεσμικούς επενδυτές και τον κατασκευαστικό κλάδο.
Και μέχρι το 2024 ωστόσο εκτιμάται ότι θα χτίζονται περί τις 180.000 κατοικίες κάθε χρόνο.
Η αρχική επένδυση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι 350 εκατ. δολ. για 10.000 κατοικίες.
«Πρέπει οι άνθρωποι να ζουν κοντά όπου βρίσκονται οι εργασίες και οι ευκαιρίες», είπε ο κ. Chalmers.
«Δεν προσποιούμαστε ότι αυτή η συμφωνία θα επιλύσει κάθε ζήτημα, ούτε ότι μπορούμε να επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα εν μία νυκτί», συμπλήρωσε. «Αλλά αυτή είναι μία σοβαρή αρχή».
Σπουδαστές:
Τα δωρεάν μαθήματα TAFE είναι μία θετική εξέλιξη. Τα επόμενα χρόνια θα δοθούν 8,7 δισ. δολ. περίπου για 480.000 θέσεις σε κλάδους και περιοχές με ελλείψεις ειδικευμένων εργαζομένων.
Για του χρόνου μόνο στόχος είναι οι 180.000 δωρεάν θέσεις σε TAFE και VET, βάσει και της συμφωνία που υπήρξε στη Σύνοδο για την Απασχόληση στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Επίσης, 50 εκατ. δολ. για διατεθούν για τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων TAFE τα επόμενα δύο χρόνια.
Ο πανεπιστημιακός κλάδος προβλέπεται να λάβει ενίσχυση 485,5 εκατ. δολ. για 20.000 πρόσθετες θέσεις, υποστηριζόμενες από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, από του χρόνου.
Λίγο περισσότερα από 200 εκατ. δολ. προβλέπονται για την ευεξία των μαθητών. Κατά μέσο όρο αυτό σημαίνει περί τα 20.000 δολ. ανά σχολείο για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας, εκδρομές, αθλητικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
Ακόμη 270,8 εκατ. δολ. θα «πάνε» σε χρηματοδοτήσεις για βελτίωση του εξαερισμού και άλλες ανακαινίσεις σε δημόσια σχολεία.
Ασφάλεια γυναικών:
Σε έξι χρόνια θα διατεθούν 1,7 δισ. δολ. για πρωτοβουλίες που αφορούν την ασφάλεια γυναικών. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:
Χρηματοδότηση 39,6 εκατ. δολ. το επόμενο οικονομικό έτος ώστε να καλυφθούν οι αυξανόμενες απαιτήσεις για το επίδομα Escaping Violence Payment. 169,4 δολ. σε τέσσερα χρόνια για 500 εργαζόμενους «πρώτης γραμμής» και 100 εκατ. δολ. για επιλογής μετάβασης ως προς τη στέγαση για γυναίκες και παιδιά που βιώνουν βία, αλλά και γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, οικονομικά ευάλωτες που διατρέχουν κίνδυνο να μείνουν άστεγες. Επίσης, θα ενισχυθεί το National Plan to End Violence Against Women & Children.
Επιπλέον 65,3 εκατ. δολ. σε τέσσερα χρόνια θα διατεθούν για την εκπαίδευση σε θέματα συναίνεσης και σχέσεων και 42,5 εκατ. δολ. σε βάθος τετραετίας πάλι για την εφαρμογή των συστάσεων για τους εργασιακούς χώρους (Respect@Work).
ΝΒΝ:
Περί τα 1,5 εκατ. νοικοκυριά θα αποκτήσουν πρόσβαση σε δίκτυο οπτικών ινών για το ίντερνετ, μία επένδυση 2,4 δισ. δολ. τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Περιβάλλον:
Το περιβάλλον είναι ένας σαφής «νικητής» του προϋπολογισμού. Μόνο για το τρέχον οικονομικό έτος προβλέπονται 2,3 δισ. δολ. ένα ποσό αντίστοιχο με αυτό που θα δοθεί για απόκτηση ειδικοτήτων και ανάπτυξη του εργασιακού δυναμικού.
Η χρηματοδότηση προέρχεται εν μέρει από την εγκατάλειψη έργων για δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα ή έργα υποδομών για φυσικό αέριο.
«Επιστρέφουν» τα Environmental Defenders Office και Environmental Justice Australia.
Λίγα περισσότερα από 600 εκατ. δολ. θα δοθούν για την προστασία απειλούμενων ειδών τα επόμενα πέντε χρόνια βάσει του νέου Threatened Species Action Plan.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:
Θα διατεθούν 800 εκατ. δολ. για ένα εύρος πρωτοβουλιών, όπως η υλοποίηση της υπόσχεσης για μείωση των φόρων για ηλεκτρικά οχήματα, η βελτίωση του δικτύου φόρτισή τους και η δημιουργία χώρων αποθήκευσης ενέργειας.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει επίσης 500.000 δολ. του χρόνου για την ανάπτυξη μίας στρατηγικής, στο μέλλον, σχετικής με υποστήριξης σχεδίων για θαλάσσιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ειρηνικός:
Με την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή του Ειρηνικού να παραμένει… ζητούμενο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ενίσχυση της παρεχόμενης βοήθειας στην περιοχή, με 1,4 δισ. δολ. τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Κατά 375 εκατ. δολ. περισσότερα από την προεκλογική υπόσχεση.
ABC
Στους κερδισμένους και το ABC με την κυβέρνηση να υλοποιεί τη δέσμευσή της να αποκαταστήσει τις περικοπές 83,7 εκατ. δολ. σε βάθος τετραετίας από την προηγούμενη κυβέρνηση, που οδήγησαν και σε απώλεια 250 θέσεων εργασίας.
Ακόμη 500.000 δολ. προβλέπονται για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας σε σχέση με την αλλαγή συχνοτήτων.
ABC και SBS θα «περάσουν» σε 5ετείς όρους χρηματοδότησης από τον Ιούλιο του 2023 και έπειτα.
Σημαντικό είναι δε ότι το ABC θα λάβει ακόμη 32 εκατ. δολ. για να επεκτείνει το περιεχόμενο και τη μετάδοση σε ολόκληρο τον Ειρηνικό, καθώς η κυβέρνηση ανησυχεί όλο και περισσότερο για τις απειλές κατά της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην περιοχή.
«ΧΑΜΕΝΟΙ»
Οικονομία:
Το διεθνές περιβάλλον «δείχνει» επιβράδυνση της οικονομίας και πιθανώς ύφεση για αρκετές χώρες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την Αυστραλία.
Ο πληθωρισμός αυξάνεται, όπως και οι πιέσεις προς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για περισσότερες αποζημειώσεις για φυσικές καταστροφές.
Η ανάπτυξη του αυστραλιανού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) μειώνεται κατά 0,25% φέτος, στο 3,25% και αρκετά περισσότερο, στο 1,5% του χρόνου, κατά 1% χαμηλότερα από ό,τι προβλεπόταν τον Μάρτιο.
Η κατάσταση «σώζεται» από τις υψηλές τιμές εμπορευμάτων, τα οποία εξάγει η Αυστραλία, με επιπλέον 40 δισ. δολ. Αυτό ωστόσο δεν αναμένεται σε μόνιμη βάση.
Η πρόβλεψη για το έλλειμμα φέτος μειώθηκε στο μισό. Η κυβέρνηση αναμένει ότι θα διαμορφωθεί το 2022-2023 στα 36,9 δισ. δολ. έναντι 78 δισ. δολ. που ήταν η εκτίμηση τον περασμένο Μάρτιο.
Όσον αφορά στο έλλειμμα προβλέπεται να αυξηθεί σε πάνω από 51 δισ. δολ. το 2023-2024.
Οι κυβερνητικές δαπάνες για κοινωνικές υπηρεσίες και πρόνοια θα αγγίξουν σχεδόν τα 230 δισ. δολ. φέτος.
Οι δαπάνες για την υγεία θα προσθέσουν επιπλέον 135 δισ. δολ.
Συνολικά, αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό των δαπανών της κυβέρνησης.
Το NDIS είναι πλέον δεύτερο, μόνο μετά τις πληρωμές τόκων για χρέος, ως η ταχύτερα αυξανόμενη δαπάνη.
Το χρέος αναμένεται να φτάσει σχεδόν στο 1 τρισ. δολ. τον Ιούνιο ή 37,3% του ΑΕΠ, πριν αυξηθεί περισσότερο, στα 1,16 τρισ. δολ. ή 43,1% του ΑΕΠ το 2025-2026.
Η ανεργία προβλέπεται να έχει αυξηθεί κατά 1%, στο 4,5% το 2024.
Φοροφυγάδες:
Προς το παρόν δεν υπάρχουν εκπλήξεις με τη φορολογία. Όπως αναμενόταν καταργείται η επιστροφή φόρου για τα χαμηλά και μέσα εισοδήματα.
Αλλά η κυβέρνηση κατέστησε σαφές ότι θα η φοροδιαφυγή, ειδικά σε πολυεθνικό επίπεδο, θα βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής.
Ο προϋπολογισμός προβλέπει επιπλέον 200 εκατ. δολ. το χρόνο για την ενίσχυση του Australian Taxation Office σε μία τετραετία και την επέκταση της Tax Avoidance Taskforce.
Εκτιμάται ότι αυτό θα αποφέρει επιπλέον στα κρατικά ταμεία περί τα 2,8 δισ. δολ. σε τέσσερα χρόνια από φόρους που δεν καταβάλλονται.
Εισοδήματα:
Ο προϋπολογισμός ως γνωστόν αναμένεται να κορυφωθεί στο 7,75% έως τον Δεκέμβριο, την ώρα που η αύξηση στα εισοδήματα υπολείπειται αρκετά. Αυτό σημαίνει μείωση στους «πραγματικούς μισθούς», για τουλάχιστον έως το 2024.
Η αύξηση μισθών μπορεί να επιταχύνει, σύμφωνα με την κυβέρνηση, αλλά το ίδιο και η ακρίβεια. Το κόστος ζωής είναι στα ύψη και αναμένεται να φτάσει σε ακόμη πιο δυσθεώρητο επίπεδο, από τις τιμές τροφίμων, έως τη στέγαση και τους λογαριασμούς.
Προγράμματα της προηγούμενης κυβέρνησης:
Όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά η κυβέρνηση Albanese «έκοψε» περί τα 2 δισ. δολ. από προγράμματα χρηματοδοτήσεων που είχε τάξει ο Συνασπισμός.
Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται σχέδια για αστική αποσυμφόρηση (χώροι στάθμευσης για επιβάτες μέσων μαζικής μεταφοράς, αναβαθμίσεις δρόμων και σιδηροδρόμων).
Ο προϋπολογισμός προβλέπει επίσης αλλαγές σε έργα υποδομών ύψους 6,5 δισ. δολ. την επόμενη δεκατία.
Η κυβέρνηση επικαλείται έλλειψη εργατικού δυναμικού και υλικών, καθώς και πληθωριστικές πιέσεις για μετάθεση χρονοδιαγραμμάτων ως προς τη χρηματοδότηση.
Παραβάτες:
Ο πληθωρισμός δε θα αφήσει ανεπηρέαστο ούτε το ύψος των προστίμων. Σε ομοσπονδιακό επίπεδο μία μονάδα ποινής (penalty unit) θα αυξηθεί από 222 δο.. σε 275 δολ.
Οι αυξήσεις θα συνεχίσουν να προσαρμόζονται κάθε τρία χρόνια και τα έσοδα αναμένονται να είναι κατά 62,6 εκατ. δολ. για την κυβέρνηση σε βάθος τετραετίας.
Τέλος, το ABC κατατάσσει στα «ουδέτερα» δύο σημαντικές κατηγορίες: την Υγεία και τη Φροντίδα ηλικιωμένων.
Για τη δεύτερη, όπως προαναφέρθηκε, 2,5 δισ. δολ. σε βάθος τετραετίας προβλέπονται για πιο ποιοτικές υπηρεσίες, αλλά άνθρωποι του τομέα αναφέρουν ότι χρειάζεται να γίνουν περισσότερα και πιο γρήγορα.
Επίσης, 540,3 εκατ. δολ., μεταξύ άλλων και για τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφόρησης, για άτομα με αναπηρία και ηλικιωμένους και στην επαρχία, στο πλαίσιο της εφαρμογής των συστάσεων της Βασιλικής Επιτροπής για την Aged Care Quality & Safety.
Για την Υγεία, η κατάσταση είναι ακόμη πιο σύνθετη. Τα φάρμακα θα είναι πιο φτηνά, με διάθεση 787,1 εκατ. δολ. σε τέσσερα χρόνια για τη μείωση του κόστους για τον εγκεκριμένο κατάλογο (PBS) από τα 42,5 δολ. στα 30 δολ. από την 1η Ιανουαρίου.
Σχετικά με τον αυτισμό θα δοθούν 5 εκατ. δολ. το 2022-2023.
Πάνω από 3 εκατ. δολ. προβλέπονται για τη δημιουργία Australian Centre for Disease Control.
Σημαντικό είναι ακόμη ότι διατίθενται 450 εκατ. δολ. για δύο νέα κέντρα κατά του καρκίνου στην Αδελαΐδα και το Μπρίσμπαν, αλλά και πρόσθετη χρηματοδότηση για εξετάσεις νεογνών και γυναικών κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη.
Στα «αρνητικά» συγκαταλέγεται η αβεβαιότητα για το πώς θα διευθετηθεί η χρηματοδότηση του Medicare.
Η κυβέρνηση επενδύει 750 εκατ. δολ. στο Strengthening Medicare Fund. Επίσης, 235 εκατ. δολ. σε Urgent Care Clinics, ώστε να μειωθεί η πίεση στα νοσοκομεία και να βελτιωθεί η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Δεν προβλέπεται όμως επιπλέον χρηματοδότηση για τα νοσοκομεία.
Η ψυχική υγεία επίσης δε λαμβάνει σημαντική ενίσχυση, με μόλις 24,3 εκατ. δολ. σε μία τετραετία.
