Ο χάρτης των ερευνών για φυσικό αέριο στην Ελλάδα

Η πρώτη ερευνητική γεώτρηση μετά από 22 χρόνια (στην Ζίτσα των Ιωαννίνων) και η πρώτη θαλάσσια εξέδρα άντλησης πετρελαίου μετά από 43 χρόνια (στον Πρίνο) παίρνουν το δρόμο της υλοποίησης σε ορίζοντα λίγων μηνών, παράλληλα με την εκκίνηση των σεισμικών ερευνών στις θαλάσσιες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, την περασμένη εβδομάδα από το πλοίο Sanco S

Συγκεκριμένα στην χερσαία περιοχή της Ηπείρου και στο εντοπισμένο από την British Gas το 1999 κοίτασμα βορείως των Ιωαννίνων θα μπει το πρώτο ερευνητικό γεωτρύπανο στη χώρα εντός του 2023. Πρόκειται για την πιο ώριμη ερευνητικά περιοχή, με την Εnergean –την εταιρεία που έχει ανατεθεί η παραχώρηση και η οποία λειτουργεί το μοναδικό παραγωγικό κοίτασμα της χώρας στον Πρίνο– να είναι έτοιμη να καταθέσει προς τα τέλη του μηνός, το αργότερο αρχές Δεκεμβρίου, προς έγκριση στο ΥΠΕΝ τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Από τον χρόνο έγκρισης της μελέτης θα εξαρτηθεί και ο ακριβής χρόνος που θα χτυπήσει το γεωτρύπανο, με την πλευρά της εταιρείας να διατηρεί εύλογες επιφυλάξεις για την ταχύτητα της δημόσιας διοίκησης λόγω του κακού προηγούμενου με το ώριμο κοίτασμα του Κατακόλου. Το μοναδικό διαπιστωμένο μικρό κοίτασμα του Κατακόλου, με αποθέματα κοντά στο 1 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου και 14 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, αναμένει από τις 9 Δεκεμβρίου 2019 την έγκριση της ΑΕΠΟ για να ξεκινήσει η εκμετάλλευσή του. Η περιοχή των Ιωαννίνων εντάσσεται γεωλογικά στην Ιόνια Ζώνη, όπου στη βόρεια προέκτασή της, στη γειτονική Αλβανία, έχουν ανακαλυφθεί σημαντικά κοιτάσματα.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας χθες με δηλώσεις του στον ΣΚΑΪ προσδιόρισε τον χρόνο έναρξης της ερευνητικής γεώτρησης εντός του 2023 και έκανε λόγο για σοβαρές πιθανότητες επιβεβαίωσης της τάξης του 15%. Υπολόγισε μάλιστα και τα έσοδα για το ελληνικό Δημόσιο, τα οποία είπε ότι θα μπορούσαν να κυμαίνονται από 30% έως και 60% επί των κερδών της εκμετάλλευσης. Σε ό,τι αφορά την αξία του κοιτάσματος εκτιμάται με βάση τις τρέχουσες τιμές στα 5 δισ. ευρώ.

Στην περιοχή της Κρήτης η πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση αναμένεται το 2025.

Για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Κρήτη ο Κ. Σκρέκας σημείωσε πως υπήρξε προετοιμασία ώστε οι σεισμικές έρευνες να γίνουν με τα καλύτερα δεδομένα και με μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος. «Δεν πρόκειται να κάνουμε καμία έκπτωση για την προστασία του περιβάλλοντος», ξεκαθάρισε, ενώ εμφανίστηκε με υψηλές προσδοκίες για τα αποτελέσματα των ερευνών, εκτιμώντας ότι για να επενδύσουν ExxonMobil και HELLENiQ ENERGY στην περιοχή «υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να βρουν ένα μεγάλο αξιοποιήσιμο κοίτασμα φυσικού αερίου, ίσως ένα από τα τελευταία στην Ανατολική Μεσόγειο». Ο υπουργός εξέφρασε την προσδοκία για την πρώτη δοκιμαστική γεώτρηση στην περιοχή της Κρήτης μέσα στο 2025, εφόσον τα σεισμικά δεδομένα είναι ικανοποιητικά, και για την πρώτη παραγωγική το 2027-2028.

Το 2024 θα ληφθεί και η απόφαση για παραγωγική ή όχι γεώτρηση στις δύο θαλάσσιες περιοχές του Ιουνίου (μπλοκ 10 και μπλοκ 2). Μάλιστα η HELLENiQ ENERGY, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας κ. Ανδρέα Σιάμισιη, επισπεύδει το πρόγραμμα τρισδιάστατων ερευνών. Οπως είπε, αν και η εταιρεία δεν έχει λάβει ακόμη τα πλήρη δεδομένα των δισδιάστατων σεισμικών ερευνών που ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο, θα προχωρήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες σε τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες.

Έτσι με υψηλές προσδοκίες προχωρούν και οι τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες στο μπλοκ 2 στην περιοχή του Β. Ιονίου, όπου έχουν εντοπιστεί τα κοιτάσματα «Αχιλλέας» και «Πύρρος», και η οποία εφάπτεται στη μέση γραμμή με την Ιταλία. Οι τρισδιάστατες έρευνες εκτός απρόοπτων καιρικών συνθηκών αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του μηνός. Θα ακολουθήσει η ερμηνεία των δεδομένων (9-12 μήνες), η οποία και θα κρίνει εάν θα γίνει ερευνητική γεώτρηση εντός του 2025. Η περιοχή αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον μετά τη στροφή της ιταλικής κυβέρνησης στο «ξεπάγωμα» μεγάλου κοιτάσματος στην Αδριατική που αποτελεί γεωλογική συνέχεια του μπλοκ 2. Μια τέτοια εξέλιξη εκτιμάται ότι θα ενισχύσει το ενδιαφέρον μεγάλων πολυεθνικών, όπως της Shell που βρίσκεται στη γειτονική Αλβανία, για είσοδο στο ελληνικό μπλοκ. Από την ανταπόκριση μεγάλων πολυεθνικών θα κριθεί σε κάθε περίπτωση ο χρόνος έναρξης των παραγωγικών γεωτρήσεων και στα δύο οικόπεδα του Ιονίου, αφού και οι δύο ελληνικές εταιρείες (HELLENiQ ENERGY και Energean) θα αναζητήσουν εταίρους που διαθέτουν τεχνογνωσία και ισχυρά κεφάλαια.

Οι εξελίξεις στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων πυκνώνουν μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, τον περασμένο Απρίλιο σε σύσκεψη στα γραφεία της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) για επιτάχυνση των ερευνών.

Εκτός από τα Ιωάννινα, τον Πρίνο και τη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης, στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται επίσης μια παραγωγική γεώτρηση στο Κατάκολο, όπου υπάρχει διαπιστωμένο κοίτασμα και η συνέχιση των σεισμικών ερευνών στο Ιόνιο. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας δηλώνουν συγκρατημένα αισιόδοξοι για την έκβαση των ερευνών, στηριζόμενοι αφενός στα σεισμικά δεδομένα που έχουν συλλεγεί τα προηγούμενα χρόνια στις εν λόγω περιοχές αλλά και στα “γεωλογικά ανάλογα” με γειτονικές χώρες (Αίγυπτος, Αλβανία, Ιταλία) όπου έχουν εντοπιστεί ή υπάρχουν ενθαρρυντικές ενδείξεις για κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Ωστόσο βεβαιότητα θα υπάρξει μόνο μετά από γεωτρήσεις.

Με τα τωρινά δεδομένα οι εξελίξεις ανά περιοχή ενδιαφέροντος διαμορφώνονται ως εξής:

-Στον Πρίνο όπου τα τελευταία χρόνια υπάρχει η μοναδική εκμετάλλευση πετρελαίου στον ελληνικό χώρο, η Energean που έχει αναλάβει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων προχωρά στην εγκατάσταση νέας θαλάσσιας εξέδρας για την άντληση πετρελαίου από το κοίτασμα “Έψιλον”, εκτιμώμενου μεγέθους 23 εκατ. βαρελιών πετρελαίου. Πρόκειται για την πρώτη εγκατάσταση εξέδρας μετά τη δεκαετία του ’70, επίσης στην ίδια περιοχή.

-Η Energean έχει επίσης τα δικαιώματα έρευνας στα Ιωάννινα, όπου εφόσον εκδοθούν έγκαιρα οι περιβαλλοντικές άδειες θα προχωρήσει το καλοκαίρι του 2023 η πρώτη ερευνητική γεώτρηση μετά το 2001 (οι προηγούμενες είχαν γίνει το 2000 στα Ιωάννινα και την Αχαΐα). Εφόσον τα αποτελέσματα είναι θετικά, η παραγωγή αναμένεται να ξεκινήσει το 2025. Σύμφωνα με την εταιρεία η περιοχή (όπως προκύπτει από τις σεισμικές έρευνες που έχουν ολοκληρωθεί) είναι ανάλογη με την περιοχή Δελβίνου της Αλβανίας όπου έχει εντοπιστεί κοίτασμα φυσικού αερίου.

-Στην θαλάσσια περιοχή 10 (Κυπαρισσιακός κόλπος) και στο Ιόνιο όπου δραστηριοποιείται η Helleniq Energy επίκειται η έναρξη τρισδιάστατων σεισμικών ερευνών από το αποτέλεσμα των οποίων θα εξαρτηθεί αν θα ακολουθήσει ερευνητική γεώτρηση το 2024.

-Στην περιοχή 2 του Ιονίου έχουν ξεκινήσει οι τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες το αποτέλεσμα των οποίων, ομοίως, θα κρίνει αν θα πραγματοποιηθεί ερευνητική γεώτρηση το 2024. Τα δικαιώματα έρευνας στην περιοχή ανήκουν κατά 75 % στην Energean και 25 % στην Helleniq Energy. Όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, το ενδιαφέρον για την εν λόγω περιοχή είναι ευρύτερο καθώς γειτνιάζει με περιοχή της Ιταλίας για την οποία είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον η Edison, η οποία εν τω μεταξύ έχει εξαγοραστεί από την Energean.

-Στο Κατάκολο υπάρχει διαπιστωμένα αποθέματα (14 εκατ. βαρέλια πετρελαίου και 1 δισεκ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου). Αναμένεται η έκδοση της περιβαλλοντικής άδειας για την έναρξη της εκμετάλλευσης.

-Τέλος η θαλάσσια περιοχή Δυτικά και Νοτιοδυτικά της Κρήτης, χαρακτηρίζεται από την ΕΔΕΥΕΠ ως “η πιο υποσχόμενη περιοχή για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά και ταυτόχρονα η λιγότερο ώριμη, όπου είναι επιτακτική η άμεση πρόσκτηση σεισμικών δεδομένων”. Οι σεισμικές έρευνες ξεκίνησαν την περασμένη εβδομάδα με στόχο την πρόσκτηση 11,000 km δισδιάστατων δεδομένων τη χειμερινή περίοδο 2022 – 2023, η ερμηνεία των οποίων θα εξελίσσεται παράλληλα με την έρευνα. Η ερευνητική γεώτρηση τοποθετείται στο 2025 και χαρακτηρίζεται από υψηλό κόστος, της τάξης των 100 εκατ. δολαρίων, λόγω του μεγάλου θαλάσσιου βάθους στην περιοχή, ενώ η έναρξη της παραγωγής, εφόσον εντοπιστεί εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα αναμένεται στα μέσα του 2026. Τα δικαιώματα έρευνας ανήκουν στην Κοινοπραξία ExxonMobil-Helleniq Energy (70-30 %).