ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ, η ταυτότητα είναι συνδεδεμένη με το όνομά τους. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο επειδή έτσι μας αποκαλούν, αλλά επειδή πηγάζει από την κληρονομιά μας.
Γι’ αυτό πάντα με εξέπληττε το γεγονός ότι τόσοι πολλοί από τους παιδικούς μου φίλους στην ελληνική παροικία της δεκαετίας του 1960 στα εσωτερικά προάστια του δυτικού Σίδνεϊ είχαν αγγλικό επώνυμο. Ακόμα και ο νονός μου Nick Maniarizis, έγινε Nick Manning όταν έφτασε στην Αυστραλία, όταν η σύζυγος του Έλληνα προξένου στη Νένα Νότια Ουαλία του είπε ότι το ελληνικό του όνομα ήταν πολύ δύσκολο να χρησιμοποιηθεί στην Αυστραλία της δεκαετίας του 1950. Διατήρησε το όνομα Manning μέχρι τον θάνατό του το 2017, ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήταν επικεφαλής της AHEPA ΝΝΟ.
Ο πατέρας μου, επίσης, χρησιμοποιούσε το όνομα Steve Kaff αντί για Stefano Kafcaloudes για μεγάλο μέρος της ζωής του. Ήταν μια αλλαγή του επωνύμου μας που τα δύο αδέλφια μου υιοθέτησαν επίσης και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν μέχρι σήμερα. Όταν κόντευα τα τριάντα, αποφάσισα να ανατρέψω την αγγλοποίηση του επωνύμου μου, αλλά μόνο μετά από προτροπή του νέου μου εργοδότη, στην Αυστραλιανή Ραδιοφωνία και Τηλεόραση. Σε μια στιγμή που δεν θα ξεχάσω ποτέ, ο τότε προϊστάμενος Προσωπικού μου είπε ότι θα έπρεπε να επιστρέψω στο αρχικό ελληνικό μου όνομα, επειδή, όπως είπε, «δεν υπήρχαν αρκετοί wogs σε αυτήν τη δουλειά».
Ο πρώην δημοσιογράφος του Channel Ten και της SBS, George Donikian, διατήρησε το ελληνικό του επώνυμο, αν και ένας εργοδότης του είπε ότι θα ήταν καλύτερα αν έκανε μια μικρή τροποποίηση στο πολύ πιο… ιρλανδικό Donikan.
Περιστατικά όπως αυτά με απασχόλησαν και τελικά φέτος αποφάσισα να κάνω μια έρευνα για τις αγγλοποιήσεις ελληνικών επωνύμων. Έστειλα μια σειρά από ερωτηματολόγια στις Ελληνικές Κοινότητες ζητώντας από τους υπευθύνους τους να μου μιλήσουν για τις εμπειρίες αγγλοποίησης των οικογενειών τους. Συγκεκριμένα, τους ρώτησα γιατί άλλαξαν (εκείνοι ή οι πρόγονοί τους) το όνομά τους- και σε τι άλλαξε το όνομα (ήταν απλώς μια συντόμευση, μια πρόχειρη μετάφραση του αρχικού, μια χρήση ενός προγενέστερου ονόματος ως νέο επώνυμο ή απλώς, όπως στην περίπτωση του Nick Manning, μια ιδιόρρυθμη αυθόρμητη επιλογή;). Φαίνεται ότι η φαντασία έπαιξε μεγάλο ρόλο στην επιλογή του νέου ονόματος. Μερικές φορές επρόκειτο για συντόμευση με την περικοπή γραμμάτων από το τέλος, την αρχή, τη μέση ή έναν συνδυασμό και των τριών.
Άλλες φορές ήταν μια πρόχειρη μετάφραση («north» αντί για «βοράς»). Ή μπορεί απλώς να ήταν ένα όνομα που τους άρεσε.
Ρώτησα, επίσης, αν σκέφτονταν να επαναφέρουν το όνομά τους πίσω στο αρχικό ελληνικό. Αυτή η τελευταία ερώτηση προκάλεσε τις πιο εκπληκτικές απαντήσεις. Σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι δήλωσαν ότι θα ήθελαν να επιστρέψουν στο αρχικό, αλλά αυτό θα δημιουργούσε δυσκολίες επειδή οι οικογένειές τους χρησιμοποιούσαν το νέο όνομα για αρκετό καιρό και η αλλαγή θα προκαλούσε μόνο σύγχυση.
Άλλοι είπαν ότι η επιστροφή θα ήταν απλώς πολύ δύσκολη σε αυτόν τον κόσμο μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, όπου οι αλλαγές ταυτότητας περιλαμβάνουν πολλά βήματα και κάθε είδους αποδεικτικά στοιχεία, που επηρεάζουν τη συνταξιοδότηση, τη φορολογία, το Medicare, την απασχόληση, τα δημοτικά τέλη και την ιδιοκτησία κατοικίας. Όλα αυτά τα στοιχεία θα έπρεπε να αλλάξουν σχεδόν ταυτόχρονα. Προφανώς, οι άνθρωποι πίστευαν ότι εν έτει 2022 θα χρειαζόταν πολύ δουλειά για να δείξουν με πεφηφάνεια την κληρονομιά τους.
Οι λόγοι για τους οποίους προχώρησαν εξαρχής στην αλλαγή του ονόματός τους, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:
(1) Ευκολία. Ορισμένοι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι οι πρόγονοί τους θεώρησαν ότι θα ήταν ευκολότερο γι’ αυτούς (και τους υποψήφιους εργοδότες τους) να έχουν ένα πιο απλό, πιο αγγλόφωνο όνομα.
(2) Αποδοχή. Οι νέοι μετανάστες πίστευαν ότι εμφανιζόμενοι λίγο πιο αγγλόφωνοι, έστω και μόνο κατ’ όνομα, θα έδειχναν στην κοινωνία ότι απορρίπτοντας το ευρωπαϊκό τους όνομα, είναι πρόθυμοι να ενταχθούν
(3) Ρατσισμός. Ορισμένοι δήλωσαν ότι το όνομα της οικογενείας τους άλλαξε λόγω του φόβου του ρατσισμού. Πρόκειται για έναν φόβο που άρχισε να διαλύεται με την κατάργηση της πολιτικής της Λευκής Αυστραλίας και την προώθηση της ενσωμάτωσης την εποχή του Γουίτλαμ, η οποία αντικατέστησε τη μακροχρόνια πολιτική της αφομοίωσης. Και αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα αυτής της έρευνας – ότι η πολιτική και τα κοινωνικά ζητήματα της εποχής έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην απόφαση Ελλήνων μεταναστών στις αρχές του 20ού αιώνα να κάνουν αυτό το μεγάλο βήμα, και γιατί πολλοί μεταγενέστεροι μετανάστες δεν αισθάνθηκαν την ίδια ανάγκη να το κάνουν.
Αν τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας αναδεικνύουν κάτι, αυτό είναι ότι οι νέοι μετανάστες δεν αισθάνονται πλέον ότι πρέπει να κρύψουν την καταγωγή τους – ότι οι ίδιοι και το όνομά τους θα γίνουν αποδεκτοί χωρίς το φόβο του ρατσισμού ή της προκατάληψης και ότι το όνομά τους δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για μια ικανοποιητική ζωή στη νέα τους χώρα.
*Ο Δρ Phil Kafcaloudes είναι συγγραφέας, ακαδημαϊκός και ραδιοτηλεοπτικός παρουσιαστής. Τον Νοέμβριο κυκλοφόρησε το βιβλίο του, Australia Calling: The ABC Radio Australia story. Τα ευρήματα της έρευνάς του για την αγγλοποίηση των ελληνικών επωνύμων θα παρουσιαστούν σε ακαδημαϊκό συνέδριο στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2023.
