Η Πηνελόπη Δέλτα γεννήθηκε το 1874 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, και ήταν το τρίτο παιδί του Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη.

Η οικογένεια Μπενάκη μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα το 1882, όπου η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον πλούσιο Φαναριώτη έμπορο Στέφανο Δέλτα. Το 1905 η οικογένειά της επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια.

Το 1906 η Π. Δέλτα πήγε στην Φρανκφούρτη της Γερμανίας, και το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Για την Πατρίδα», εκδόθηκε το 1909. Το μυθιστόρημα εκείνο εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και σύντομα ακολούθησε και το δεύτερο μυθιστόρημά της «Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου». Το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί το 1909 την ενέπνευσε να γράψει το «Παραμύθι χωρίς όνομα» το 1911.

Ο Στέφανος Δέλτας, ένας από τους ιδρυτές του Κολλεγίου Αθηνών, έδωσε τη δυνατότητα στην Πηνελόπη να μελετήσει με κάθε άνεση τη λογοτεχνική παραγωγή της δημοτικής, και να έρθει σε επαφή με τους πρωτεργάτες της: τον Αλέξανδρο Πάλλη, τον Αργύρη Εφταλιώτη, τον Πέτρο Βλαστό, τον Κωστή Παλαμά και τον Ίωνα Δραγούμη.

Η Πηνελόπη Δέλτα γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, που ήταν υποπρόξενος της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια, σε μια δεξίωση. Η έλξη που ένιωσαν ήταν αμοιβαία και σύντομα μετατράπηκε σε έναν δυνατό έρωτα, που όμως δεν μπορούσε να εκπληρωθεί, καθότι η Πηνελόπη ήταν παντρεμένη, και μητέρα. Το ήθος της δεν την επέτρεπε να δημιουργήσει εξωσυζυγικό δεσμό. Ο πόθος της για τον Δραγούμη όμως ήταν τόσο έντονος, που την έκανε να το ομολογήσει στον σύζυγό της. Εκείνος δεν της έδωσε το πολυπόθητο διαζύγιο, και η Πηνελόπη έπεσε σε κατάθλιψη.

Το τελειωτικό χτύπημα για την Πηνελόπη Δέλτα δόθηκε λίγο καιρό μετά, όταν ο Ίων Δραγούμης συνδέθηκε με την Μαρίκα Κοτοπούλη. Σε επιστολή της, η Δέλτα προς τον Δραγούμη, που φυλάσσεται στο Ιστορικό Μουσείο Μπενάκη, εκδήλωσε την απελπισία της. Λέγεται μάλιστα πως από εκείνη την περίοδο είχε αρχίσει να εκδηλώνει τάσεις αυτοκτονίας.

Το 1913 η οικογένεια Δέλτα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, ενώ το 1916 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, στην οποία ο πατέρας της, Εμμανουήλ είχε εκλεγεί δήμαρχος. Στην Αθήνα η οικογένεια της Π. Δέλτα ανέπτυξε στενή φιλία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον οποίο και προσκαλούσε συχνά στην εξοχική της οικία στην Κηφισιά. Το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε παρείχε στην Πηνελόπη κάθε δυνατότητα για παιδεία και πνευματική καλλιέργεια.

Το 1922 δραστηριοποιήθηκε, με την συμβολή της οικογένειάς της, για την ανακούφιση των αναγκών και την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μάλιστα, στο κτήμα του πατέρα της στην Κηφισιά φιλοξενήθηκαν δεκάδες οικογένειες Μικρασιατών προσφύγων, στους οποίους παρείχαν και συσσίτιο.

Το 1925 η Πηνελόπη Δέλτα διαγνώστηκε με σκλήρυνση κατά πλάκας, μια αρρώστια που χειροτέρευε καθώς περνούσαν τα χρόνια, και την ταλαιπώρησε μέχρι το τέλος. Παρόλο που η συγγραφική της έμπνευση φαινόταν αστείρευτη, η ίδια αποδείχτηκε ότι βασανιζόταν μέσα της. Τόσο η ασθένειά της, όσο και ο έρωτας της για τον Δραγούμη, που παρέμενε ζωντανός ακόμα και 20 χρόνια μετά τη δολοφονία του, δεν την άφηναν να ησυχάσει.

ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ ΔΕΛΤΑ

Το 1925 εκδόθηκε το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα «Η ζωή του Χριστού», ενώ την ίδια χρονιά εμφανίσθηκαν τα πρώτα συμπτώματα της πολιομυελίτιδας, αρρώστιας που την ταλαιπώρησε πολύ. Το 1929 ξεκίνησε τη συγγραφή της τριλογίας «Ρωμιοπούλες», την οποία τελείωσε το 1939.

Το έμφυτο συγγραφικό ταλέντο της Πηνελόπης Δέλτα είχε εκδηλωθεί ήδη από την παιδική της ηλικία. Η προσφορά της στην παιδική λογοτεχνία υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του παιδικού βιβλίου, σε μια εποχή που το είδος του εξέλιπε.

Τα έργα της, εμπνευσμένα κυρίως από τα εθνικά ιστορικά γεγονότα, γαλούχησαν πολλές γενιές ελληνοπαίδων, και παραμένουν επίκαιρα μέχρι τις ημέρες μας. Είχε γίνει μέλος σε πολλά επιστημονικά σωματεία και εταιρείες, συμβάλλοντας με κάθε μέσο στην προώθηση των γραμμάτων και του πολιτισμού.

Μεγάλη θεωρείται και η συμβολή της στη συγκέντρωση προφορικών πηγών της σύγχρονης ιστορίας. Ξεκινώντας με τις καταγραφές των απομνημονευμάτων των μακεδονομάχων, τα οποία αποτελούν σήμερα πολύτιμες ιστορικές πηγές, κατόρθωσε να συλλέξει προφορικές μαρτυρίες και διηγήσεις για τα πιο σημαντικά, πολιτικά και πολεμικά, γεγονότα του καιρού της.

Στις αρχές του 1941 ο Ίων Δραγούμης, αν και νεκρός, «μπήκε» ξανά στη ζωή της. Ο αδελφός του Φίλιππος παρέδωσε στην Δέλτα τα προσωπικά ημερολόγια και τα αρχεία του Ίωνα Δραγούμη, και εκείνη, αφού ξόδεψε αμέτρητες ώρες μελετώντας τα, πρόσθεσε άλλες χίλιες περίπου σελίδες στο έργο του.

Το 1925 εκδόθηκε το βιβλίο της «Η ζωή του Χριστού», ενώ την ίδια χρονιά εμφανίσθηκαν τα πρώτα συμπτώματα της πολιομυελίτιδας, αρρώστιας που την ταλαιπώρησε πολύ. Το 1929 ξεκίνησε τη συγγραφή της τριλογίας «Ρωμιοπούλες», την οποία τελείωσε το 1939.

Το πρώτο βιβλίο της τριλογίας, «Το Ξύπνημα», καλύπτει γεγονότα των ετών 1895-1907, το δεύτερο η «Λάβρα» καλύπτει τα έτη 1907-1909, και το τρίτο το «Σούρουπο» τα έτη 1914-1920.

Τα έργα της Πηνελόπης Δέλτα, εμπνευσμένα κυρίως από τα εθνικά ιστορικά γεγονότα, γαλούχησαν πολλές γενιές ελληνοπαίδων, και παραμένουν επίκαιρα μέχρι τις ημέρες μας. Η Π. Δέλτα είχε γίνει μέλος σε πολλά επιστημονικά σωματεία και εταιρείες, συμβάλλοντας με κάθε μέσο στην προώθηση των γραμμάτων και του πολιτισμού.

Μεγάλη θεωρείται και η συμβολή της Πηνελόπης Δέλτα στη συγκέντρωση προφορικών πηγών της σύγχρονης ιστορίας. Ξεκινώντας με τις καταγραφές των απομνημονευμάτων των μακεδονομάχων, τα οποία αποτελούν πολύτιμες ιστορικές πηγές, κατόρθωσε να συλλέξει προφορικές μαρτυρίες και διηγήσεις για τα πιο σημαντικά πολιτικά και πολεμικά γεγονότα του καιρού της.

Στο πεζογραφικό της έργο η Πηνελόπη Δέλτα προσπάθησε να επιτύχει τόσο την ψυχαγωγία των μικρών αναγνωστών της, όσο και την ιστορική και ηθική διαπαιδαγώγησή τους. Το πατριωτικό αίσθημα, το καθήκον προς την πατρίδα, ο ηρωισμός, η θυσία, η ειλικρίνεια και η τιμιότητα, είναι οι αξίες που κυριαρχούν στα μυθιστορήματα και στα διηγήματά της.

Μελετητές του έργου της έχουν εκφράσει την άποψη πως η έμπνευσή της είναι αβίαστη, η γλώσσα της ομαλή, πλούσια και ζωντανή δημοτική, και το ύφος της απλό.

Η προσφορά της Πηνελόπης Δέλτα στην παιδική λογοτεχνία υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του παιδικού βιβλίου, σε μια εποχή που το είδος αυτό εξέλειπε. Η Π. Δέλτα πλούτισε την παιδική και νεανική λογοτεχνία με πρωτότυπες ιστορίες, εμπνευσμένες από τη ζωή του Ελληνισμού.

Παράλληλα με τη λογοτεχνία η Π. Δέλτα ασχολήθηκε και με τις παιδαγωγικές μελέτες, και το 1910 εξέδωσε το βιβλίο «Στοχασμοί περί της ανατροφής των παιδιών μας».

Εξίσου σημαντικό είναι το ιστορικό και ερευνητικό της έργο, που οδήγησε στη συγκέντρωση πολύτιμου αρχειακού υλικού για την ελληνική ιστορία, ενώ ένα σημαντικό μέρος από το σύνολο του έργου της καλύπτει η αλληλογραφία της με εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής και των γραμμάτων.

Θα κλείσω την αναφορά μου στην Πηνελόπη Δέλτα με σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο του Λίνου Πολίτη «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», Αθήνα 1980:

«Ξεκινώντας από την ανάγκη να δώσει κατάλληλα βιβλία στα παιδιά, απαλλαγμένα από συμβατικά ωραιοποιημένα ψέματα, έγραψε προπάντων αναγνώσματα παιδικά, η ανώτερη όμως πρόθεση και το αναμφισβήτητο λογοτεχνικό της τάλαντο υψώνουν τα έργα της πάνω από την κοινή στάθμη της παιδικής λογοτεχνίας, και τα καθιστούν άρτια μυθιστορήματα ιστορικά, στα οποία το Βυζάντιο και η Μακεδονία παίζουν ρόλο κεντρικό.

«Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου» (1911) είναι ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζεται κυρίως στη Μακεδονία την εποχή του Βασιλείου Β΄, και υπήρξε αγαπητό ανάγνωσμα των παιδιών, που το διαβάζουν και σήμερα. Το υστερότερο «Στα μυστικά του Βάλτου» (1937), τοποθετείται στην εποχή του Μακεδονικού αγώνα».