Ο THEO Theophanous, γράφοντας πρόσφατα στον “Νέο Κόσμο”, μας προτρέπει να βρούμε μια νέα ημερομηνία για την Ημέρα της Αυστραλίας. Απορρίπτει την 26η Ιανουαρίου 1788 καθώς αυτή σηματοδοτεί τη βρετανική αποικιακή εγκατάσταση στην Αυστραλία και την απαρχή πολλών αδικιών που διαπράχθηκαν και διαπράττονται κατά των ιθαγενών.
Ξεκινά μια αναζήτηση για μια νέα ημερομηνία και -ορθώς, κατά την άποψή μου- αποκλείει τη συχνά προτεινόμενη εναλλακτική ημερομηνία της σύστασης της Αυστραλιανής Ομοσπονδίας το 1901, καθώς συνδέεται πολύ στενά με την Πολιτική της Λευκής Αυστραλίας (White Australia Policy).
Ο Theo Theophanous διατείνεται ότι οι Αυστραλοί μη βρετανικής καταγωγής «δυσκολεύονται» να σχετίζονται με την Ημέρα της Αυστραλίας λόγω των βρετανικών αποικιακών δεσμών της. Φαίνεται να ισχυρίζεται ότι υπήρχε μια περιοριστική μεταναστευτική πολιτική στις αποικίες που απέκλειε την έλευση περισσότερο μη Βρετανών αποίκων. Αυτό δεν απηχεί την πραγματική αλήθεια. Η αποικιακή μεταναστευτική πολιτική αντανακλούσε το φιλελεύθερο πνεύμα της εποχής και η μεγάλη πλειοψηφία των νεοαφιχθέντων έφτασαν εδώ χωρίς καν την ανάγκη διαβατηρίου. Η Βικτώρια ήταν η πρώτη αποικία που απομακρύνθηκε από αυτήν την πολιτική των ανοιχτών θυρών όταν νομοθέτησε τον έλεγχο της κινεζικής μετανάστευσης το 1855.
Οι Έλληνες, είτε ήταν υπήκοοι του Βασιλείου της Ελλάδος, Ίωνες, Οθωμανοί ή κάποιας άλλης εθνικότητας, ήταν ελεύθεροι να εισέλθουν στις αυστραλιανές αποικίες και ένας άγνωστος αριθμός, που ανερχόταν σε χιλιάδες, ήρθε εδώ κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, αν και πολλοί από αυτούς αργότερα επέστρεψαν στην πατρίδα τους.
Η «δυσκολία» με την Ημέρα της Αυστραλίας την οποία διακρίνει ο κ. Θεοφάνους μεταξύ των μη Βρετανών Αυστραλών θεωρείται επίσης ότι προκύπτει από τα εμπόδια που τους επιβάλλονταν ως αποτέλεσμα της Πολιτικής της Λευκής Αυστραλίας και της προκατάληψη που υπέβοσκε κάτω από αυτήν. Αναφέρει, μάλιστα, τις εμπειρίες ενός Ελληνοκύπριου που έφτασε το 1926 και αναγκάστηκε να κατασκηνώσει σε τοποθεσία μακριά από τα αστικά κέντρα, όπου δεν είχε προμήθειες, μαστιζόταν από κουνούπια και καταπιεζόταν από ένα ανάλγητο αφεντικό. Αργότερα αυτός ο άνδρας μετακόμισε στο Orbost, όπου όμως υπέφερε από το κρύο.
Μπορώ να αισθανθώ κάποια συμπάθεια γι’ αυτόν τον άνθρωπο, αλλά νομίζω ότι η κατάστασή του μπορεί να συσχετισθεί με τα εκατομμύρια περίπου των προσφύγων που συγκρότησαν τις ελληνικές παραγκουπόλεις μετά τον αποτυχημένο πόλεμο με την Τουρκία (1897). Είχαν ελάχιστες πιθανότητες να διαφύγουν στην Αυστραλία λόγω της φτώχειας τους και λόγω μιας ποσόστωσης μετανάστευσης που επιβλήθηκε το 1925 που περιόριζε την είσοδο των Ελλήνων σε εκατό το μήνα.
Πολλοί Έλληνες στην Αυστραλία αυτής της περιόδου δεν υπέφεραν. Ευδοκιμούσαν. Αυτό συμπεραίνεται κοιτάζοντας μια αναφορά του 1929 στην εφημερίδα «Sydney Morning Herald», με τίτλο «Οι οικονομικοί μετανάστες συγκεντρώνουν πλούτο στην Αυστραλία». Το άρθρο σημειώνει ότι 185 άτομα που έκαναν αίτηση για χορήγηση στάτους μετανάστην είχαν δηλώσει περιουσιακά στοιχεία συνολικού ύψους 247.000 λιρών. Αυτό ήταν σε μια εποχή που ένα επιθυμητό σπίτι στο Σίδνεϊ μπορούσε να αγοραστεί για περίπου 1.000 λιρών.
Το πώς έβλεπαν οι Έλληνες την Αυστραλία αυτή την περίοδο εκφράζεται από έναν 20χρονο μετανάστη ονόματι Vasili Comino, από τα Κύθηρα, ο οποίος έφτασε εδώ στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Οι εντυπώσεις του δημοσιεύτηκαν σε μια τοπική εφημερίδα στο Armidale της Νέας Νότιας Ουαλίας:
«Η πατρίδα του δεν ήταν σε αρκετά ευημερούσα κατάσταση. Υπήρχαν ελάχιστες προοπτικές για έναν νεαρό άνδρα και ένας μεγάλος αριθμός συμπατριωτών του στράφηκε στην Αυστραλία ως χώρα ελπίδας και ελευθερίας. Τέσσερις νέοι άνδρες τον συνόδευσαν στην Αυστραλία και πολλοί άλλοι ήλπιζαν να κατευνθυθούν προς την Αυστραλία σύντομα».
Ο παππούς μου από την πλευρά της μητέρας μου ήρθε σε αυτή τη χώρα το 1921, ενώ ο πατέρας μου ήρθε σε ηλικία 16 ετών το 1922. Και οι δύο βίωσαν κακουχίες και προσβολές (κυρίως ο παππούς μου) αλλά δεν κατηγόρησαν την Αυστραλία. Ο παππούς μου εξέφρασε τη γνώμη του για την Αυστραλία φέρνοντας την οικογένειά του εδώ το 1947. Επίσης, συχνά άκουγα τον πατέρα μου να λέει ότι αυτή ήταν «μια καλή χώρα». Δεν ξέρω τι σκεφτόταν για την Ημέρα της Αυστραλίας. Στην εποχή τους εκείνη η μέρα ήταν κυρίως μέλημα των επισήμων. Ο κόσμος προτιμούσε την Empire Day και την γιόρταζε με ενθουσιασμό κατά τη λεγόμενη «Cracker Night».
Στην αναζήτηση μιας νέας ημερομηνίας για την Ημέρα της Αυστραλίας που να «ενώνει το έθνος», ο κ. Theo Theophanous προτείνει την 9η Μαρτίου 1966, όταν η τότε κυβέρνηση Holt ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει την πολιτική της Λευκής Αυστραλίας. Ή την 17η Σεπτεμβρίου 1973, όταν με τον νόμο για την αυστραλιανή ιθαγένεια της κυβέρνησης Whitlam καταργήθηκαν οι φυλετικές διακρίσεις ως προν την επιλογή μεταναστών.
Προτείνει να επιλέξουμε μία από αυτές τις ημερομηνίες «εάν θέλουμε να φέρουμε μαζί όλους τους Αυστραλούς στον εορτασμό μιας εθνικής ημέρας που να αντιπροσωπεύει την πρόοδο ως προς την εξάλειψη του ρατσισμού και την εγκαθίδρυση του έθνους ως μια μεγάλη πολυπολιτισμική δημοκρατία».
Αμφιβάλλω αρκετά εάν οι Αυστραλοί θα ενωθούν γύρω από οποιαδήποτε από αυτές τις ημερομηνίες. Αρνούνται το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της χώρας μας. Σηματοδοτούν απλές διοικητικές ενέργειες που, αν και αξιέπαινες, είναι απίθανο να δημιουργήσουν συναισθήματα. Δεν μπορούν να συγκριθούν με ένα γεγονός τόσο σημαντικό και διαμορφωτικό όσο η άφιξη του Πρώτου Στόλου (First Fleet) στο Sydney Cove.
Προτείνω, αναδεικνύοντας την ιστορία της χώρας μας -η οποία είναι καλή και κακή- και με ενωτικά συναισθήματα, ο εορτασμός της Ημέρας της Αυστραλίας στις 26 Ιανουαρίου να εξυπηρετεί τον ακριβή σκοπό της. Θα πρέπει να την κρατήσουμε ως την ημέρα πένθους για όλα όσα έχασαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί, αλλά και μια ημέρα που θα μας βοηθήσει να θυμόμαστε πώς ξεκίνησε η σύγχρονη Αυστραλία.
* Ο Peter Prineas, με καταγωγή από τα Κύθηρα, είναι συγγραφέας και έχει κυκλοφορήσει τα βιβλία «Colo Wilderness» (1978) «Wild Places» (1983), «Katsehamos and the Great Idea» (2006), «Britain’s Greek Islands» (2012) και «Wild Colonial Greeks» (2020).
