Ο Μάρτιν Δουγιάμας, ο Ελληνοαυστραλός ιδρυτής του Moodle, της μεγαλύτερης πλατφόρμας ψηφιακής εκπαίδευσης, με εκατομμύρια μέλη διεθνώς, μίλησε στον «Νέο Κόσμο» για τα ιδιαίτερα παιδικά του χρόνια στην έρημο της Δυτικής Αυστραλίας, τα πρώτα εργαλεία του Moodle που κυκλοφόρησε ελεύθερα στο διαδίκτυο, όταν ήταν ακόμα φοιτητής στο Perth, καθώς και για το μέλλον στην τεχνολογία που, όπως προβλέπει, θα είναι συναρπαστικό.
Χίλια χιλιόμετρα μακριά από την πλησιέστερη πόλη, το Kalgoorlie, ο Μάρτιν Δουγιάμας παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο χρησιμοποιώντας τη μόνη διαθέσιμη υπηρεσία εξ αποστάσεως μάθησης που υπήρχε τη δεκαετία του 1970, το ‘School of the Air’, όπως λεγόταν, ενώ στον ελεύθερό του χρόνο εξερευνούσε την έρημο παρέα με τον σκύλο του.
Οι μόνες του επαφές, ήταν με τους γονείς του, τη μικρότερη αδελφή του και μια μικρή κοινότητα των Πρώτων Εθνών, με την οποία δούλευαν μαζί πάνω σε διάφορα έργα.
«Τα μαθήματα γίνονταν μέσω μιας εκπομπής στα βραχέα κύματα του ραδιοφώνου. Στην πίσω αυλή είχαμε μια κεραία 15-20 μέτρων, πάνω στην οποία συχνά σκαρφάλωνα. Και αυτή έστελνε ένα ραδιοφωνικό σήμα που αναπηδούσε στην ατμόσφαιρα και κατέβαινε πάλι στο Kalgoorlie που ήταν 1000 χιλιόμετρα μακριά. Ήταν τρεις μέρες διαδρομή με αυτοκίνητο για να φτάσει κανείς στο Kalgoorlie», είπε ο Μάρτιν Δουγιάμας, περιγράφοντας πόσο εύκολα μπορούσαν να βουλιάζουν στους αμμόλοφους όταν επιχειρούσαν να οδηγήσουν μέχρι την πλησιέστερη πόλη.
Το πώς βρέθηκε ο Έλληνας πατέρας του και η Γερμανίδα μητέρα του να ζουν στη μέση της ερήμου, είναι και αυτή μια ενδιαφέρουσα ιστορία.
«Ο πατέρας μου, ο Άλεκ, ήταν ορφανός από τον πόλεμο και νεαρός επιβιβάστηκε σε ένα από τα πολλά πλοία που έφευγαν από την Ελλάδα για την Αυστραλία», εξιστορεί ο Μ. Δουγιάμας.
Αποβιβάστηκε στη Μελβούρνη, και αφού εργάστηκε για ένα διάστημα στα εργοστάσια της BHP, αποφάσισε να μετακομίσει με μερικούς φίλους του στο Kalgoorlie για να εργαστεί στα ορυχεία.
«Εκεί γνώρισε τη μητέρα μου, μια Γερμανίδα νοσοκόμα που είχε επίσης μεταναστεύσει στην Αυστραλία με την οικογένειά της όταν ήταν 16 ετών».
Οι δυο τους άρχισαν να ψάχνουν για δουλειά μαζί, όταν προέκυψε η ευκαιρία στη Western Mining, για να χτίσουν οι δυο τους μια πόλη.
«Ουσιαστικά, βρέθηκαν στην έρημο, στη μέση του πουθενά, με ένα σωρό οικοδομικά υλικά και σχέδια, για να χτίσουν μια πόλη από το μηδέν, για 100 ανθρακωρύχους».
«Ήταν μόνο αυτοί και οι ντόποι ιθαγενείς. Και έκαναν σπουδαία δουλειά».
«Νομίζω ότι κληρονόμησα την αποφασιστικότητα και την αυτάρκεια του πατέρα μου», προσθέτει ο Μ. Δουγιάμας, εξηγώντας ότι θεωρεί ότι πρόκειται για μια στάση ζωής που χαρακτηρίζει γενικότερα τους Έλληνες.
Επισκεπτόμενος πρόσφατα τα ελληνικά νησιά παρατήρησε ότι οι κάτοικοι είχαν την ίδια συνήθεια, να επισκευάζουν και να κατασκευάζουν τα πράγματα μόνοι τους χωρίς να βασίζονται σε κάποιον άλλον. «Ο πατέρας μου ήταν πάντα έτσι. Και είναι το ίδιο με αυτό που κάνω εγώ στην τεχνολογία. Όπου βλέπω προβλήματα, τα διορθώνω».
Όταν η οικογένεια μετακόμισε στο Perth ο δωδεκάχρονος Μάρτιν βρέθηκε για πρώτη φορά σε σχολική αίθουσα, όπου διαπιστώθηκε ότι ήταν πολύ μπροστά στα μαθήματα, με αποτέλεσμα να αποφοιτήσει από το λύκειο στα 16!
Ήταν η εποχή που άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστό το διαδίκτυο, και ο νεαρός Ελληνοαυστραλός, που ήδη χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο από τη δεκαετία του 1980, άρχισε να αναπτύσσει εργαλεία και να επιλύει προβλήματα στο Πανεπιστήμιο Curtin, βοηθώντας ακαδημαϊκούς να συνδεθούν και να χρησιμοποιήσουν το Ίντερνετ.
Έτσι πριν από μια εικοσαετία γεννήθηκε το Moodle, το Σύστημα Διαχείρισης Μάθησης που εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη πλατφόρμα για την ψηφιακή εκπαίδευση διεθνώς με πάνω από 330 εκατομμύρια χρήστες σε 242 χώρες.
«Αυτά τα εργαλεία που έφτιαχνα, αποτέλεσαν τα πρώτα στάδια για τη ίδρυση του Moodle. Κυκλοφόρησα το λογισμικό στο διαδίκτυο, και το έκανα διαθέσιμο δωρεάν. Αμέσως άρχισαν να το υιοθετούν άνθρωποι σε άλλα πανεπιστήμια και στη συνέχεια σε σχολεία, και ακόμα και εταιρείες».
«Έγινε μια πλατφόρμα που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν όλοι. Και ολοένα αναπτυσσόταν».
Το «ωραίο με τον ανοιχτό κώδικα», εξηγεί, είναι ότι άνθρωποι αφοσιωμένοι που θέλουν να λύσουν προβλήματα για τα δικά τους δεδομένα, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Moodle ως εργαλείο. Και λειτουργεί εκεί που πολλά άλλα πράγματα δεν λειτουργούν, όπως για παράδειγμα σε ένα μικρό απομονωμένο σχολείο που δεν έχει πρόσβαση στο Ίντερνετ.
Ο Μάρτιν Δουγιάμας επέστρεψε πρόσφατα στις ρίζες του, όταν αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων, στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, σε αναγνώριση της συμβολής και της αφοσίωσής του στον τομέα της εκπαίδευσης με την ανάπτυξη του Moodle LMS. Πρόκεται για το τρίτο Πανεπιστήμιο στην Ευρώπη που τιμά με αυτόν τον τίτλο τον Ελληνοαυστραλό πρωτοπόρο, για το έργο του.
Η τιμή αυτή από τη χώρα καταγωγής του, ήταν μια απίστευτη στιγμή για τον ίδιο, λέει ο Δουγιάμας, ο οποίος στην ομιλία του αφιέρωσε αυτή την αναγνώριση σε όλους εκείνους που αποτελούν μέρος της κοινότητας του Moodle για «τις προσπάθειές τους στην οικοδόμηση και υποστήριξη του οικοσυστήματος που έχουμε τώρα».
Θεωρεί άλλωστε ότι το μεγαλύτερο επίτευγμά του, ήταν που ξεκίνησε αυτή την κοινότητα ομοϊδεατών.
«Όλοι αυτοί οι άνθρωποι κάνουν σημαντικές αλλαγές στο σύστημα εκπαίδευσης στις χώρες τους, χρησιμοποιώντας ανοιχτό κώδικα, συμπεριλαμβανομένου του Moodle, αλλά και άλλα εργαλεία… Είναι όλοι τους καλοί άνθρωποι και πιστεύουν στα σωστά πράγματα. Προσπαθούν να βοηθήσουν τον κόσμο, να βελτιώσουν τον κόσμο, να διορθώσουν και να υποστηρίξουν την εκπαίδευση, όταν τόσες πολλές κυβερνήσεις δεν χρηματοδοτούν αρκετά τους εκπαιδευτικούς, δεν επενδύουν αρκετά χρήματα στην εκπαίδευση».
Προσθέτει ότι αν και είμαστε τυχεροί στην Αυστραλία, σε σύγκριση με άλλες χώρες, ακόμα κι εδώ, οι εκπαιδευτικοί συχνά εγκαταλείπουν το επάγγελμα καθώς δεν πληρώνονται ανάλογα.
Για τον Μάρτιν Δουγιάμα, η εκπαίδευση έχει ύψιστη σημασία στην κοινωνία. «Μιλάω συχνά για την ελληνική μου κληρονομιά. Για τον Σωκράτη και τον Πλάτωνα και για την Ακαδημία, που ήταν το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα στον κόσμο και αποτελεί πρότυπο έκτοτε για όλα τα πανεπιστήμια.
Αυτού του είδους η βαθιά σκέψη, η φιλοσοφία, για το πώς η εκπαίδευση μας βοηθά ως κοινωνία και ως είδος να προχωρήσουμε μπροστά δεν συζητείται πολύ πια. Συναντώ συχνά υπουργούς Παιδείας. Είναι πολιτικοί στον τριετή υπουργικό τους κύκλο, και έτσι το όραμα για τα επόμενα είκοσι χρόνια, πενήντα χρόνια, δεν είναι καν στο τραπέζι πια», τόνισε ο κ. Δουγιάμας.
«Αλλά οι Έλληνες σκέφτονταν έτσι χιλιάδες χρόνια πριν, και οι Αιγύπτιοι ακόμη νωρίτερα».
«Παρατηρώ όμως ότι υπάρχει μια νέα τάση στον κόσμο, μια τάση που μας οδηγεί να συνδεθούμε μεταξύ μας. Να συνεργαστούμε, ως οργανισμοί -κυβερνήσεις, εταιρείες, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις- σε μία οντότητα».
Σε αυτό το οικοσύστημα, εξηγεί, υπάρχουν φυσικά οργανισμοί που κυριολεκτικά καταστρέφουν και χειροτερεύουν τη ζωή στον πλανήτη. «Δείτε τη Monsanto, ή φαρμακευτικές εταιρείες που στοχεύουν σε τρελά κέρδη και κάνουν πράγματα που δεν είναι για το καλύτερο όλων. Αλλά υπάρχουν και πολλοί καλοί οργανισμοί. Και γι’ αυτό μιλάω για τον ανοιχτό κώδικα και για τις σπουδαίες πρωτοβουλίες που λαμβάνουν χώρα σε όλο τον κόσμο».
«Η δουλειά μας είναι να κοιτάμε μπροστά και κάθε φορά που εργαζόμαστε πάνω σε μία ιδέα να αναρωτηθούμε… Γιατί αξίζει αυτή η ιδέα; Σε τι θα συνεισφέρει; Θα κάνει τον κόσμο καλύτερο; Θα λύσει προβλήματα για τις επόμενες γενιές;»
Δυστυχώς, λέει, η προσοχή όλων είναι διασπασμένη, με τα τηλέφωνα, τα κοινωνικά δίκτυα, με ανούσια καθημερινά μικροπράγματα και το μάρκετινγκ. Αυτό δεν προκαλείται μόνο από εταιρείες. Οι κυβερνήσεις επίσης κάνουν ‘προπαγάνδα’… όπως με ειδήσεις που έχουν ως στόχο να μας τρομάξουν κατά κάποιο τρόπο, να μας χειραγωγήσουν. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η εκπαίδευση είναι το πιο σημαντικό πράγμα για το οποίο πρέπει να δουλέψουμε όλοι, γιατί καθορίζει το μέλλον. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάνω αυτό που κάνω».
Πώς φαντάζεστε το μέλλον με όλα όσα έχετε δει να συμβαίνουν τα τελευταία 20 χρόνια; ρωτάμε τον Μάρτιν Δουγιάμα.
«Αυτόν τον καιρό εργάζομαι για το επόμενο στάδιο. Το σύστημα που λειτουργούμε στο Moodle, ήταν καλό για τα τελευταία 20 χρόνια, και ίσως για τα επόμενα 10 χρόνια. Αλλά πέρα από αυτό, χρειαζόμαστε νέα συστήματα γιατί την επόμενη δεκαετία, όλοι μας θα κυκλοφορούμε με τα τηλέφωνα πάνω στο πρόσωπο μας. Συζητάμε εδώ και χρόνια για την επαυξημένη πραγματικότητα. Παρακολουθώ τις τάσεις και την επιστήμη της πληροφορικής και είμαι βέβαιος ότι σύντομα θα είναι συνηθισμένο φαινόμενο να φοράμε γυαλιά σαν αυτά, και ο ψηφιακός κόσμος θα επικαλύπτει τον πραγματικό κόσμο».
Από την άλλη, προσθέτει, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα εξελιχθεί σε τέτοιο σημείο που θα μοιραζόμαστε τον κόσμο μας με πολλούς «ψεύτικους» ανθρώπους. «Θα μπορούν ακόμα και να ‘σκέφτονται’ . Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί πλέον να γράψει σπουδαία μουσική, μπορεί να γράψει ένα άρθρο, ένα ποίημα. Πολλά από τα άρθρα που δημοσιεύω είναι γραμμένα με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης» .
Αυτό συμβαίνει επειδή ο «εγκέφαλός» του προγράμματος, «σαρώνει σχεδόν όλο το διαδίκτυο. Όλα τα κείμενα στο διαδίκτυο έχουν διαβαστεί από αυτόν τον εγκέφαλο. Δεν αντιγράφει, ούτε παραπέμπει σε κάποιο συγκεκριμένο έγγραφο. Απλώς τώρα γνωρίζει για τα πάντα. Είναι πράγματι απίστευτο».
«Όλοι μας έχουμε πλέον συνηθίσει να μιλάμε με το Siri ή το Google. Φανταστείτε όμως αυτό, χίλιες φορές πιο εξελιγμένο, όπου θα καταλαβαίνει πραγματικά πολύπλοκα πράγματα, αλλά και θα μαθαίνει για σας και θα σας γνωρίζει ως άνθρωπο. Θα αναλάβουν μεγάλο μέρος από τη δουλειά που κάνουμε. Είτε στα σπίτια μας, είτε ψηφιακά στη δουλειά μας».
Και καθώς μπαίνουν στη ζωή μας αυτά τα ρομπότ, θα μας απελευθερώσουν, προσθέτει ο Μ. Δουγιάμας.
«Ουσιαστικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, φτιάχνουμε μια φυλή σκλάβων», είπε, συγκρίνοντας αυτό που θα μπορούσε να γίνει στο μέλλον, με το πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αθήνα.
«Στην αρχαία Αθήνα, οι δούλοι έκαναν όλη τη δουλειά. Οι γυναίκες εκείνη την εποχή φρόντιζαν την οικογένεια και έτσι οι άνδρες ήταν ελεύθεροι να πηγαίνουν στην Αγορά και να κάνουν φιλοσοφικές συζητήσεις».
Ο Μ. Δουγιάμας πιστεύει ότι με την Τεχνητή Νοημοσύνη, μπορούμε πραγματικά να εισέλθουμε σε μια νέα Χρυσή Εποχή, αφού καταφέρουμε να λύσουμε ζητήματα όπως το παγκόσμιο βασικό εισόδημα.
«Θα μπορούμε έτσι όλοι να γίνουμε δημιουργικοί και να βελτιώσουμε τις πολιτικές μας. Υπάρχει μια εταιρεία στην Κίνα που έχει διορίσει ως διευθύνοντα σύμβουλο ένα ρομπότ. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αποτελεί την κυβέρνηση στο μέλλον. Ίσως λειτουργήσει και καλύτερα για εμάς, επειδή δεν θα υπόκειται σε δωροδοκίες, και κομματικά συμφέροντα και θα λύνει προβλήματα για εμάς».
Αυτό είναι το μέλλον και έρχεται πολύ γρήγορα. Είναι ήδη εδώ κατά κάποιο τρόπο, αποκαλύπτει ο Μάρτιν Δουγιάμας, τονίζοντας για άλλη μια φορά πόσο σημαντικό είναι να επενδύσουμε στην εκπαίδευση, και να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας.
«Πρέπει τα παιδιά μας να γνωρίζουν τι έρχεται, να έχουν τον έλεγχο αυτού του κόσμου, ώστε να μην ελέγχονται από αυτόν».
