Ο Δρ Νίκος Λυγερός, ο γνωστός σε όλους, «Δάσκαλος», επισκέπτεται αυτές τις μέρες την Αυστραλία, προσκεκλημένος της Παμμακεδονικής Βικτώριας, της Παμμακεδονικής Νέας Νότιας Ουαλίας και της Κυπριακής Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτώριας.

Αυτή η επίσκεψη είναι η όγδοη που πραγματοποιεί στους Αντίποδες ο Έλληνας επιστήμονας και ερευνητής με το υψηλότερο IQ, προκειμένου να δώσει διαλέξεις σχετικά με θέματα που απασχολούν την ομογένεια και όχι μόνο.

Αυτή τη φορά, θα μιλήσει περί «στρατηγικής ενέργειας και Κύπρου», «ΑΟΖ, Ελληνισμού και Μακεδονίας» και «της σημασίας της ελληνικής γλώσσας στη σύγχρονη κοινωνία και ως ξένης γλώσσας».

Στο περιθώριο των διαλέξεων έχουν προγραμματιστεί συναντήσεις με εκπρόσωπους ομογενειακών φορέων αλλά και της Εκκλησίας.

Στο πλαίσιο αυτό, την περασμένη Τετάρτη επισκέφθηκε και τα γραφεία του «Νέου Κόσμου», όπου μου δόθηκε η ευκαιρία να έχω μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική συνομιλία μαζί του για τις σχέσεις Ελλήνων και Αυστραλών, για τη θέση της Αυστραλίας στον παγκόσμιο χάρτη, αλλά και για το παρόν και μέλλον της ελληνικής γλώσσας εντός κι εκτός Ελλάδας.

Ο Δρ Νίκος Λυγερός, βάζει στο επίκεντρο κάθε ανάλυσής του το καίριο ζήτημα της αναζήτησης κοινών τόπων μεταξύ λαών, πολιτισμών, αξιών και γλώσσας και απορρίπτει ως άκυρο και υπονομευτικό κάθε επιχείρημα που σχετίζεται με δημογραφικά στοιχεία ή το αφήγημα περί εθνικής ή γλωσσικής υπεροχής.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΣ

Ο Δρ Λυγερός πιστεύει πολύ στις συμμαχίες και στη συνέργεια, ενώ θεωρεί την απόσταση ένα μέγεθος σχετικό. «Βλέπω μια διαφορά μεταξύ των Ελλήνων που είναι εδώ και αυτών που είναι στην Αμερική, ειδικά σε Νέα Υόρκη και Βοστώνη οι οποίοι πιστεύουν ότι η Ευρώπη είναι απέναντί τους ενώ εδώ έχει μεγάλη απόσταση».

«Όταν λες ένας κόσμος είναι μόνο ένας. Άρα έχει ενδιαφέρον να σκεφτούμε ότι η Αυστραλία θεωρεί τον εαυτό της ως άλλο κόσμο. Αυτό υποδηλώνει ένα σύστημα αναφοράς το οποίο έχει σχέση με την ‘γηραιά’ Ήπειρο. Ο συνδετικός κρίκος αυτός έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον», λέει ο Δρ Λυγερός.

«Η Αμερική και η Αυστραλία είναι πιο ευρωπαϊκές απ’ ό,τι πιστεύουμε, η Ρωσία είναι λιγότερο ευρωπαϊκή απ’ ό,τι πιστεύουμε και η Κίνα είναι Κίνα».

Για τον ίδιο, δεν έχει σχέση η εγγύτητα, αλλά η τοποστρατηγική. «Η εγγύτητα έχει σχέση με τη γειτονιά και λειτουργούμε πιο πολύ σε επίπεδο γεωστρατηγικής. Η τοποστρατηγική κοιτάζει τις σχέσεις», εξηγεί και αναφέρει ένα παράδειγμα που συνηθίζει να χρησιμοποιεί στα μαθήματά του: «Αν δυο αδέλφια, χωριστούν και ο ένας πάει Αυστραλία και ο άλλος πάει Αμερική, πάλι παραμένουν αδέλφια. Τη σχέση, δεν αλλάζει την απόσταση. Άρα όταν θέλουμε να χτίσουμε μια στρατηγική, πρέπει να είναι φτιαγμένη πάνω στις σχέσεις. Η εγγύτητα δεν είναι εγγύηση. Το να είμαστε κοντά, δεν σημαίνει ότι είμαστε φίλοι. Μπορεί να είμαστε και εχθροί. Άμα το κοιτάξουμε ορθολογικά, οι μεγάλες συμμαχίες της Ελλάδος δεν προέρχονταν από τους γείτονες. […] Όταν βλέπω ας πούμε τι έκανε η Αυστραλία για την Ευρώπη ή τι έκανε η Αμερική για την Ευρώπη. […] Άρα στην Καλλίπολη εγώ κοιτάζω τους τάφους των Άγγλων, των Γάλλων, των ANZAC και μερικών Ελλήνων, που ήταν Αυστραλοί για να τα ξεκαθαρίσουμε. […] Εγώ νομίζω ότι οι σύμμαχοι είναι αυτοί που πεθαίνουν μαζί μας και όχι αυτοί που ζουν μαζί μας», καταλήγει ο Δρ Λυγερός.

ΛΑΘΟΣ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ «ΚΡΙΣΗΣ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η διάλεξη του Δρα Λυγερού στο Σίδνεϊ έχει θέμα τη «σημασία της ελληνικής γλώσσας στην σύγχρονη κοινωνία και μάλιστα ως δεύτερη, ως ξένη γλώσσα». Δεν μας ξαφνιάζει καθόλου, δεδομένου ότι η «κρίση» της ελληνικής γλώσσας απασχολεί πολύ έντονα την Ομογένεια τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο στην Αυστραλία αλλά και σε ολόκληρη τη Διασπορά.

Ο Δρ Λυγερός αναγνωρίζει το πρόβλημα και εντοπίζει την αιτία του στον τρόπο προσέγγισής μας. «Νομίζω ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι ενώ μιλάμε για γλώσσα το εξετάζουμε δημογραφικά. Γιατί κανονικά θα πρέπει να το εξετάσουμε γλωσσολογικά: ποιο είναι το όφελος να έχεις μια δεύτερη γλώσσα; Ποιο είναι το όφελος αυτή η δεύτερη γλώσσα να είναι τα ελληνικά; Άμα το κοιτάξεις μόνο δημογραφικά θα ασκήσεις μια πίεση για να ανοίξεις έδρες ανάλογα με τον πληθυσμό που έχεις. Μα ο πληθυσμός μπορεί και να μην ενδιαφέρεται, π χ. Ένας Έλληνας μετανάστης που έρχεται τώρα λόγω κρίσης, δεν τον ενδιαφέρει να διατηρήσει τη γλώσσα του, αλλά τον ενδιαφέρει πιο πολύ να ενσωματωθεί στην Αυστραλία», λέει ο Δρ Λυγερός, ο οποίος εξηγεί ότι εξετάζει το θέμα καθαρά εγκεφαλικά «και λέω ότι αυτός που ξέρει μόνο μια γλώσσα έχει κενά. Το λένε και πολύ όμορφα οι Τσέχοι, ότι όσο πιο πολλές γλώσσες ξέρεις, τόσο πιο ανθρώπινος είσαι. Όταν λοιπόν ξέρεις 2 γλώσσες δεν ξέρεις μόνο 2 στοιχεία, ξέρεις και την γέφυρα μεταξύ τους. Άρα αυτό άμα το κοιτάξεις νοητικά εμπλουτίζει τον εγκέφαλο και μπορείς πολύ πιο εύκολα να βρεις λύσεις οι οποίες δεν λειτουργούν μετωπικά και γραμμικά. Γιατί θα σκεφτείς και με την άλλη γλώσσα».

ΤΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ

Για τον Δρα Λυγερό, το ερώτημα «πώς θα τα καταφέρουμε εμείς οι Έλληνες να διατηρήσουμε τη γλώσσα μας», θα πρέπει να αντικατασταθεί από το σωστότερο «πώς θα καταφέρουμε να πείσουμε τους Αυστραλούς να μαθαίνουν και τα ελληνικά; Το επιχείρημα είναι να μαθαίνουν τα ελληνικά για να μιλάνε με τους Έλληνες ή για να εμπλουτίσουν τον εγκέφαλό τους;».

Για τον ίδιο, η λύση δεν θα προέλθει από την ελληνική κοινότητα, αλλά από τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας. «Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας, η δομή που έχει που επιτρέπει να φτιάχνουμε καινούργιες λέξεις, καινούργια δομικά στοιχεία, ωφέλιμα σε όλους. Λέω λοιπόν στην ιατρική ή στα επιστημονικά πεδία δράσης γιατί έχουμε βάλει τόσα ελληνικά; […] γιατί δομικά στέκει. Εγώ πιστεύω περισσότερο στη δομή και στρατηγική παρά στην απαίτηση τη δημογραφική». Ο Δρ Λυγερός εντοπίζει την αιτία των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γλώσσα σε επίπεδο παροικίας στο σκεπτικό που επικρατεί ότι «άμα έχουμε λιγότερα παιδιά θα κλείσουν το σχολείο. Ποιος σκέφτεται όμως να φέρει άλλα παιδιά;», αναρωτιέται.

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΥΜΝΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

«Εδώ ο Αυστραλός έχει ήδη τα αγγλικά, δεν έχει ανάγκη να μάθει μια δεύτερη γλώσσα για να μιλάει με όλους. Αλλά γιατί να μην μάθει μια γλώσσα που τον βοηθάει στον εγκέφαλο; Όπως οι άνθρωποι γυμνάζουν το σώμα τους στο γυμναστήριο», λέει ο Δρ Λυγερός καταλήγοντας ότι το μυστικό είναι να πεισθεί κανείς ότι το κάνει για τον εαυτό του. Επιστρέφοντας στο προηγούμενο παράδειγμα λέει πως «αν πεις σε κάποιον να πάει στο γυμναστήριο επειδή εκεί πέρα είναι πολλοί οι Έλληνες, δεν θα πάει. Αλλά αν του πεις ότι είναι καλό για το σώμα σου, θα πάει. Γι’ αυτό λέω ότι η επιχειρηματολογία γύρω από την ελληνική γλώσσα είναι ότι τα ελληνικά, δομικά υποστηρίζουν την ιστορία της ανθρωπότητας. Άρα δεν έχει σχέση με τον πληθυσμό που έχεις τοπικά».

Συγκεκριμένα για την Αυστραλία θεωρεί ότι αποτελεί ένα ψηφιδωτό, όπου κάθε ψηφίδα παίζει ένα ρόλο που σταθεροποιεί το ψηφιδωτό. «[…] και τα ελληνικά ως δομικά στην ιστορία της ανθρωπότητας, έχουν αυτή την τάση, να σταθεροποιούν. Θα μπορούσε τώρα να πει κάποιος, γιατί δεν χρησιμοποιούμε ρωσικά. Ναι, αλλά εγώ βλέπω ότι τα ρωσικά είναι από τα κυριλλικά, τα κυριλλικά είναι από τα ελληνικά, οπότε γιατί να μην μείνουμε στην πηγή;», καταλήγει ο Δρ Λυγερός.

ΒΗΜΑΤΑ ΜΠΡΟΣΤΑ

Στο ερώτημα ποια είναι τα βήματα που πρέπει να κάνουμε για να επηρεάσουμε τη χλιαρή ως προς τις γλώσσες νοοτροπία των πολιτικών της Αυστραλίας, ο Δρ Λυγερός ξεκινά να απαντήσει με το κοφτό σχόλιο: «Αυτό είναι λογικό γιατί το παρουσιάζετε σαν ένα θέμα μειονότητας».

Η συμβουλή του προς όλους τους φορείς οι οποίοι εμπλέκονται στην υπόθεση «ελληνική γλώσσα» και «ελληνομάθεια» είναι να μιλούν για τον εγκέφαλο. «Όταν κάνεις, ας πούμε, smart education και βρίσκεις νέες τεχνικές, νέες μεθοδολογίες γιατί μία από αυτές τις μεθοδολογίες να μην είναι τα ελληνικά. Όταν μιλάμε για τα τεστ της Microsoft, που χρησιμοποιούν τα αρχαία, είναι για να μιλά ο κόσμος αρχαία; Είναι για τη δομή. Αν, λοιπόν, βγάλεις έναν κατάλογο με τις ελληνικές λέξεις που περιέχει το αγγλικό λεξιλόγιο και τους πεις, κοιτάξτε αυτές οι λέξεις είναι απ’ τα ελληνικά. Δεν έχεις ανάγκη να τον πείσεις να μάθει καλύτερα ελληνικά, αφού αυτό θα τον βοηθήσει να καταλάβει και τα αγγλικά του. Αν πεις στον φιλόλογο ότι, γνωρίζοντας τις ελληνικές ρίζες, θα βελτιώσεις τα αγγλικά σου, θα ενδιαφερθεί γιατί τον συμφέρει».

Ο Δρ Λυγερός πιστεύει πως αν η εκμάθηση των ελληνικών παρουσιαστεί ως εκγύμναση του εγκεφάλου αυτό θα αγγίξει και τους πολιτικούς. «Αν το παρουσιάζεις σαν μια γλώσσα μιας μειονότητας που θέλει να είναι πάνω από τις άλλες, θα σου πούνε, «ευχαριστούμε, αλλά δεν θα πάρουμε». Μα είναι λογικό να προκληθεί αυτή η αντίδραση. Αλλά, από την άλλη, όταν ακούω λόγους του Τσόρτσιλ που είναι γεμάτοι με ελληνικά, λέω, ξαφνικά είναι Έλληνας; Όχι είναι λόγιος. Ωραία, αν, λοιπόν, ρωτήσεις τον Άγγλο «Θες να είσαι λόγιος, θες να είσαι αποτελεσματικός, θες να έχεις βάθος; Γνώσεις; Ωραία, μάθε ελληνικά». Άρα εγώ παρουσιάζω τα ελληνικά σαν εργαλείο», καταλήγει ο Δρ Λυγερός.

Η «ΑΓΓΛΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Ο Δρ Νίκος Λυγερός δεν φοβάται για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας από την εισδοχή των αγγλικών λέξεων στο λεξιλόγιό μας και χαρακτηρίζει το φαινόμενο ως παραπλανητικό. «Θα σου πω κάτι πολύ απλό. Πριν τον Κοραή είχαμε μια ιταλοποίηση της ελληνικής, πριν την ιταλοποίηση είχαμε μια τουρκοποίηση της ελληνικής. Εντάξει, αλλά σε κάποια φάση υπάρχουν οι διανοούμενοι που ξαναβάζουν τα πράγματα στη θέση τους».

Ο ίδιος ανησυχεί περισσότερο για τον κίνδυνο εκφυλισμού της γλώσσας που, όπως εξηγεί, συμβαίνει στον πυρήνα της.

«Είναι η χρήση η κοινωνιολογική που δεν είναι γλωσσολογική και ετυμολογική. Ξεχνάς την έννοια».

Το θέμα για τον Δρα Λυγερό δεν είναι μόνο η πλαστικότητα αλλά και η ανθεκτικότητα. «Αυτός που έχει μια γλώσσα επί χιλιετίες, αντέχει», λέει.

Αν το σκεφτούμε, ας πούμε ότι εμείς ζήσαμε 400 χρόνια τουρκοκρατίας. Γεννηθήκαμε Τούρκοι, ζήσαμε Τούρκοι, πεθάναμε Τούρκοι και παραμείναμε Έλληνες. Δεν έχει πλάκα; Αυτό μας βοηθάει σίγουρα ψυχικά. Άμα έχεις πίστη, πιστεύεις σε πράγματα που δεν βλέπεις. Και μετά βλέπεις αυτά που πίστευες.

Άρα, άμα πιστεύεις και στην ελληνική γλώσσα, ακόμα και αν δεν το βλέπεις, θα είναι εδώ για να τη βλέπεις και να συνεχίζεις να αναρωτιέσαι αν θα είναι εδώ. Αυτός, λοιπόν, που έχει ανησυχίες για τη γλώσσα του, έχει ανησυχίες επειδή είναι ζωντανή», καταλήγει ο Δρ Λυγερός.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΑΥΣΤΡΑΛΟΙ ΚΟΙΤΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΛΕΥΡΑ

Για τον Δρα Νίκο Λυγερό, Έλληνες και Αυστραλοί αποτελούν ένα κράμα. Κι όπως γνωρίζεις τα συστατικά του κράματος αλλά δεν μπορείς να τα ξεχωρίσεις, έτσι και οι δύο λαοί έχουν σμίξει και το αποδεικνύει η κοινή τους ιστορία στους δύο παγκόσμιους πολέμους.

«Όταν ο άλλος έρχεται και πεθαίνει στην Ελλάδα, δεν τον βλέπω ως Αυστραλό, αλλά ως κράμα (Έλληνα και Αυστραλού).

Με ένα εκπληκτικό παράδειγμα εξηγεί την αγάπη που υπάρχει μεταξύ των δύο λαών. «Άμα σε κοιτάζει το σκυλί σου, όσο και να μου λες ότι σ ‘αγαπάει, εγώ ξέρω ότι σε προσέχει. Όταν το σκυλί κάθεται ανάποδα και κοιτάζει προς την ίδια πλευρά, τότε ξέρω ότι είναι δικό σου. Για μένα λοιπόν, οι άνθρωποι δεν είναι αυτοί του κοιτάζονται, είναι αυτοί που κοιτάζουν την ίδια πλευρά. Τότε είμαστε μαζί, αλλιώς είμαστε απλώς κοντά. Ωραία, οι Ελληνοαυστραλοί κοιτάζουν προς την ίδια πλευρά.

*Ο Δρ Νίκος Λυγερός θα μιλήσει την Κυριακή 5/3 στην Παμμακεδονική Νέας Νότιας Ουαλίας με θέμα: «Η σημασία της ελληνικής γλώσσας στη σύγχρονη κοινωνία και ιδιαίτερα ως δεύτερης ή ξένης γλώσσας», την Τρίτη 7/3 στις 7μμ θα πραγματοποιήσει διάλεξη στην Παμμακεδονική στο Queens St Clifton Hill με θέμα «ΑΟΖ-Ελληνισμός και Μακεδονία» και την Τετάρτη 8/3 στις 6μμ στην Κυπριακή Κοινότητα (Lygon St Brunswick) με θέμα «Στρατηγική ενέργεια και Κύπρος».