Έχετε σκεφτεί ποτέ ποια θα είναι η τελευταία σας επιθυμία;
Για τον Gerard Manion η απάντηση ήταν ένας «καλός θάνατος». Και η εκπλήρωσή της, οικογενειακή υπόθεση.
Όταν ο σύζυγός της πέθαινε, η Helen-Anne Manion (Σερβετόπουλος) φρόντισε να βρίσκονται όλοι στο πλευρό του. Στην κυριολεξία.
«Τα εγγόνια μου, και τα τέσσερα παιδιά μου ήταν όλοι εδώ, ο γιος μου ήρθε από τις ΗΠΑ, και είχαμε και φίλους που μας βοηθούσαν στις πρακτικές που συνοδεύουν έναν θάνατο στο σπίτι, με μαγείρεμα γευμάτων κτλ.
«Στο μεγάλο κρεβάτι ήμασταν πέντε ενήλικες ξαπλωμένοι δίπλα του. Στα χέρια μας άφησε την τελευταία του αναπνοή. Ήταν ο πιο ήρεμος, όμορφος θάνατος», λέει η Δρ Manion στον «Νέο Κόσμο».
Η οικογένεια «ήξερε ακριβώς τί να κάνει», γιατί για το ζευγάρι η εφαρμογή της πρακτικής του θανάτου στο σπίτι ήταν «το αποκορύφωμα της δουλειάς μας μαζί».
Ο Gerard και Helen-Anne είναι οι ιδρυτές του «Πεθαίνοντας στο σπίτι» (Dying at Home). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που παρέχει σε φροντιστές και συγγενείς πρακτική στήριξη για τη φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου που περνάει τις τελευταίες του στιγμές στο μέρος όπου αισθανόμαστε πιο άνετα από οπουδήποτε.
Ιατροί στο επάγγελμα, οι Manions έχουν λάβει πολλές αναγνωρίσεις ανά τα χρόνια για το έργο τους, συμπεριλαμβανομένου του Μεταλλίου του Τάγματος της Αυστραλίας.
Δημιούργησαν το πρόγραμμα το 1980 και το διαθέτουν ελεύθερα χωρίς κόστος για όποιον το χρειάζεται.
ΕΜΠΝΕΥΣΗ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ
Η ιδέα για το πρόγραμμα βασίζεται στη σοφία στο έργο «φροντίδας για την πολύτιμη ζωή που απομένει στο σπίτι» και αναπτύχθηκε στη διάρκεια περιόδου που πέρασε το ζεύγος στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70 για σπουδές και έρευνα.
«Εργαζόμουν στην παρηγορητική φροντίδα και ο Gerard στη στήριξη καρκινοπαθών. Ένας ασθενής – ας πούμε ότι τον λένε Μπιλ – άλλαξε τον τρόπο σκέψης μας»
Ο Μπιλ, εξηγεί η Δρ Manion, ήταν ένας από τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα. Η εμπειρία και η μαρτυρία του ήταν καθοριστική στο να πείσει το ζευγάρι για τα οφέλη που έχει η φροντίδα ενός ετοιμοθάνατου αγαπημένου στο σπίτι.
ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ;
Το πρόγραμμα «Πεθαίνοντας στο σπίτι» είναι μια διαδικασία 8 βημάτων διαθέσιμα σε εγχειρίδια που μπορείτε να κατεβάσετε από την ιστοσελίδα του προγράμματος.
Τί περιλαμβάνουν;
Οδηγίες για να «διαχειριστούμε δύσκολες μέρες» και να «προετοιμαστούμε ενόψει αναπόφευκτων αλλαγών», πληροφορίες για την αξία που αποφέρει το να «περνάμε χρόνο μαζί», να «φροντίζουμε για αυτόν που φροντίζει», και προτάσεις για «την ανταπόκριση στις τελευταίες στιγμές».
Πρόκειται δηλαδή για έναν πλήρη οδηγό για όσους φροντίζουν αγαπημένους στο τέλος της ζωής τους.
Ένα από τα εγχειρίδια διαθέσιμα στην ιστοσελίδα λέγεται «Δωρεάν φάρμακα».
Δεν μιλά για υποκατάστατα στη φαρμακευτική αγωγή. Εκεί θα βρείτε συμβουλές, εύκολες ασκήσεις και πρακτικές χαλάρωσης για αντιμετώπιση κάποιων κοινών προβλημάτων όπως διαταραχές ύπνου, δυσκολίες αναπνοής, σωματικοί και ψυχολογικοί πόνοι, βήχας, ναυτία, αισθήματα φόβου και άγχους.
«Ξέρεις, έχουμε στήσει το πρόγραμμα ακόμη και σε χώρες που δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα παρηγορητικής φροντίδας», λέει η Δρ Manion και αναφέρει προορισμούς όπου έχει «ταξιδέψει» τα τελευταία 40 χρόνια το πρόγραμμα: Αυστραλία, Νότια Αφρική, Μυανμάρ, Κίνα και Ανατολικό Τιμόρ.
«Είμαι απόλυτα αφοσιωμένη στη διάδοση του προγράμματος παγκοσμίως, που ήταν και όραμα του Gerard».
Από τότε που αναπτύχθηκε το πρόγραμμα έχει παραμείνει ως έχει, λέει η συν-δημιουργός του.
«Αυτό το να συγκεντρωνόμαστε όλοι μαζί, φίλοι, γείτονες και οικογένεια, είναι ο τρόπος που ακολουθούσαμε πάντα ως πρότυπο φροντίδας. Αλλά ως κοινωνία, έχουμε ξεχάσει πώς να το κάνουμε».
ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ «ΚΑΛΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»;
Για κουλτούρες όπως η ελληνική, το τελευταίο αντίο είναι οικογενειακή υπόθεση.
Η Δρ Manion το γνωρίζει καλά, ως Ελληνοαυστραλή δεύτερης γενιάς. Ο πατέρας της ήταν από τους πρώτους Έλληνες δικηγόρους της Αυστραλίας.
«Το όνομά του ήταν Κωνσταντίνος Σερβετόπουλος, αλλά όπως πολλοί από τους πρώτους μετανάστες αντιμετώπισε τόσο ρατσισμό που άλλαξε το όνομά του σε C. Don Service».
Με το πρόγραμμα να επεκτείνεται, η Γάζα στην Παλαιστίνη και η Ελλάδα είναι τα δύο μέρη όπου η ομάδα του «Πεθαίνοντας στο σπίτι» σχεδιάζει την επόμενη εκπαίδευση εκπαιδευτών στο πρόγραμμα.
«Έχω μια υπέροχη φίλη τη Θεοδώρα Γιαννακίδου που έχει αναλάβει τη διάδοση του προγράμματος στην Ελλάδα», λέει η Δρ Manion.
«Δημιουργήσαμε ένα φυλλάδιο στα ελληνικά και μεταφράσαμε το πρόγραμμα 8 βημάτων και τα δύο κύρια εγχειρίδια που επέλεξε. Για ό,τι χρειαστεί, είμαι μια βιντεοκλήση μακριά».
Οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί το πρόγραμμα μπορεί επίσης να επικοινωνήσει με τη Δρ Manion μέσω της ιστοσελίδας dyingathome.org
«Δεν λαμβάνω πολλά αιτήματα επικοινωνίας», εξηγεί, δεδομένου ότι όλες οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες ελεύθερα στο διαδίκτυο, «αλλά όποτε κάποιος επικοινωνήσει, είμαι αφοσιωμένη στο να τους στηρίξω».
Και τί συμβαίνει αν ο ασθενής ακολουθεί ήδη παρηγορητική φροντίδα;
«Το ‘Πεθαίνοντας στο σπίτι’ και η παρηγορητική φροντίδα συμπληρώνουν το ένα το άλλο και ενισχύουν τα βιώματα στο σπίτι. Το πρόγραμμα κάνει ουσιαστικά την παρηγορητική φροντίδα ευκολότερη, γιατί το αξιοσημείωτο είναι – και αυτό είναι καταγεγραμμένο και το έχω βιώσει και η ίδια – ότι συμπτώματα όπως ο πόνος μειώνονται όταν ο ασθενής βρίσκεται στην άνεση του σπιτιού του».
Η Δρ Manion πιστεύει ότι «ο άνθρωπος που πεθαίνει είναι καταλύτης που φέρνει τους ανθρώπους κοντά όταν λέει ‘Θέλω να μπορώ να πεθάνω στο σπίτι’».
Θυμάται την εμπειρία από πρώτο χέρι με τον σύζυγο και περιγράφει:
«Ήμασταν σε πολύ προνομιούχα θέση που εφαρμόσαμε αυτό ακριβώς που πρεσβεύουμε εδώ και 42 χρόνια.
«Έχουμε αυτό το ρητό που λέει ότι ο θάνατος είναι κοινωνικό συμβάν που φέρνει κοντά οικογένειες και φίλους».
Εξάλλου ο θάνατος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Γιατί να διστάζουμε να το συζητάμε;
Εσείς που θέλετε να βρίσκεστε τη στιγμή που πεθαίνετε; Αν η απάντηση είναι «σπίτι μαζί με τους αγαπημένους μου» ή αν έχετε κάποιον δικό σας άνθρωπο που πλησιάζει το τέλος της ζωής του, η ιστοσελίδα dyingathome.org θα σας φανεί χρήσιμη.
