Κατά πολύ υψηλότερος από τις αρχικές εκτιμήσεις είναι ο λογαριασμός που καλείται να πληρώσει η Αυστραλία για την απόκτηση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων καθώς το πρόγραμμα μπορεί να κοστίσει έως και 368 δισ. δολ. τις επόμενες τρεις δεκαετίες, με τη δυνατότητα για δαπάνες σε άλλους τομείς να πιάνουν… πάτο.
Στο πλαίσιο του Συμφώνου AUKUS (τη συμμαχία Αυστραλίας – Ηνωμένου Βασιλείου – ΗΠΑ) και με το… βλέμμα στην Κίνα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συμφώνησε να αγοράσει αρχικά τρία υποβρύχια «κλάσης-Virginia», στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, όπως έγινε γνωστό από το Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ, κατά τις κοινές ανακοινώσεις του ομοσπονδιακού πρωθυπουργού, Anthony Albanese, του προέδρου των ΗΠΑ, Joe Biden και του Βρετανού πρωθυπουργού, Rishi Sunak.
Θα υπάρχει επίσης δικαίωμα προαίρεσης για την αγορά άλλων δύο.
Εν τω μεταξύ, θα προχωρήσουν οι εργασίες σχεδιασμού και ανάπτυξης ενός νέου τύπου πυρηνοκίνητου υποβρυχίου, αξιοποιώντας τις εργασίες που ήδη κάνουν οι Βρετανοί για την αντικατάσταση των υποβρυχίων τους «κλάσης-Astute».
Το εν λόγω υποβρύχιο -το οποίο θα αποτελέσει την κλάση AUKUS (SSN-AUKUS) – θα το επιχειρούν το Ηνωμένο Βασίλειο και από η Αυστραλία, ενώ θα χρησιμοποιεί αμερικανικά συστήματα μάχης.
Ένα τέτοιο υποβρύχιο θα κατασκευάζεται κάθε δύο χρόνια από τις αρχές της δεκαετίας του 2040 έως τα τέλη της δεκαετίας του 2050, με πέντε σκάφη «SSN-AUKUS» να παραδίδονται στο Πολεμικό Ναυτικό της Αυστραλίας μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2050.
Σταδιακά, ο αυστραλιανός στόλος θα έχει οκτώ υποβρύχια κατασκευασμένα στην Αδελαΐδα μέχρι τη δεκαετία του 2060, αλλά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πάρει κάποια από τα βρετανικά ναυπηγεία, «εάν αλλάξουν οι στρατηγικές συνθήκες».
Η Καμπέρα εκτιμά ότι το κόστος του προγράμματος υποβρυχίων θα είναι μεταξύ 268 και 368 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τα επόμενα 30 χρόνια.
Ήδη από το 2027, τέσσερα αμερικανικά και ένα βρετανικό υποβρύχιο θα αρχίσουν να εναλλάσσονται μέσω Δυτικής Αυστραλίας, σε ένα πρόγραμμα υπό την ονομασία «Submarine Rotational Forces West».
Δεν έχει ληφθεί καμία απόφαση σχετικά με μια μελλοντική βάση υποβρυχίων στην ανατολική ακτή, αν και το Port Kembla έχει επιβεβαιωθεί ως η πιο πιθανή τοποθεσία.
«ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»
Στεκόμενος στο πλευρό του κ. Albanese και του κ. Sunak, ο κ. Biden μίλησε για τη δύναμη της Συμμαχίας μεταξύ των τριών χωρών, αλλά και τη μεγαλύτερη αμυντική επένδυση της Αυστραλίας.
«Σήμερα, καθώς βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής της ιστορίας, γίνεται σκληρή δουλειά για την αποτροπή (συγκρούσεων) και την ενίσχυση της σταθερότητας, η οποία θα αντανακλά την ειρήνη και τη σταθερότητα για τις επόμενες δεκαετίες», είπε.
«Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να ζητήσουν καλύτερους εταίρους στον Ινδο-Ειρηνικό, όπου θα γραφτεί τόσο μεγάλο μέρος του κοινού μας μέλλοντος».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επεσήμανε ότι ήδη από φέτος, προσωπικό του αυστραλιανού ναυτικού θα ενσωματώνεται σε αμερικανικά και βρετανικά πληρώματα στα υποβρύχια και στα ναυπηγεία τους.
«Στην πραγματικότητα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, πυρηνικό υποβρύχιο πραγματοποιεί επίσκεψη στο λιμάνι του Περθ και αργότερα φέτος, θα υπάρξει μια εκ περιτροπής παρουσία πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στην Αυστραλία για να βοηθήσει στην ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού που θα χρειαστεί να κατασκευαστεί».
«To AUKUS έχει έναν πρωταρχικό στόχο: να ενισχύσει τη σταθερότητα του Ινδο-Ειρηνικού εν μέσω της ταχέως μεταβαλλόμενης δυναμικής παγκοσμίως».
Ο κ. Albanese επανέλαβε δε ότι η αγορά των πυρηνοκίνητων υποβρυχίων δε θα παραβιάσει τις συνθήκες μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων (non-proliferation treaties) που έχει επικυρώσει η χώρα.
«Αυτά τα υποβρύχια θα είναι πυρηνοκίνητα, αλλά δε θα φέρουν πυρηνικά όπλα», είπε και ο κ. Biden.
Ο κ. Sunak έκανε λόγο για μια «ισχυρή συνεργασία».
Όπως έγινε γνωστό, η Αυστραλία θα συνεισφέρει επίσης 3 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα τέσσερα χρόνια σε γραμμές παραγωγής των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, με το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών να κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανέφερε ότι το AUKUS θα υποστηρίξει περίπου 20.000 θέσεις εργασίας τα επόμενα 30 χρόνια.
«ΚΛΕΙΣΤΗ ΚΛΑΜΠ»
Η ικανότητα λειτουργίας πυρηνοκίνητων υποβρυχίων της Αυστραλίας, θα βάλει τη χώρα σε ένα πολύ αποκλειστικό κλαμπ επτά μόνο εθνών.
Οι αξιωματούχοι του Υπουργείου Άμυνας έσπευσαν να προωθήσουν τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα νέα υποβρύχια έναντι των πετρελαιοκίνητων.
Οι σφραγισμένοι πυρηνικοί αντιδραστήρες, όπως αυτοί που θα λειτουργούν τα αυστραλιανά υποβρύχια, δεν χρειάζονται ανεφοδιασμό, καθώς συνήθως διαρκούν 30 χρόνια.
Μπορούν επίσης να καταδύονται για μήνες χωρίς να χρειάζεται να αναδυθούν, καθώς οι κινητήρες τους δεν απαιτούν αέρα. Ωστόσο, έρχονται επίσης με τις δικές τους επιπλοκές.
ΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Αναπόσπαστο κομμάτι της συμφωνίας είναι ότι η Αυστραλία πρέπει να διαχειρίζεται όλα τα ραδιενεργά απόβλητα που παράγονται από τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια στο αυστραλιανό έδαφος.
Ο υπουργός Άμυνας, Richard Marles δήλωσε ότι αυτό αποτελεί προϋπόθεση για το όλο πρόγραμμα. «Αυτή είναι μια σημαντική δέσμευση που πρέπει να αναλάβουμε».
Η ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού και της τεχνογνωσίας της Αυστραλίας για τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων από τα πυρηνικά υποβρύχια αποτελεί σημαντικό μέρος του σχεδίου.
Σημειώνεται ότι όταν ένα υποβρύχιο φτάσει στο τέλος της ζωής του και πρέπει να αποσυρθεί, εκτός από τα αναλωμένα καύσιμα, πρέπει να «πεταχθούν» και όλα τα ραδιενεργά διαμερίσματα του αντιδραστήρα.
Αυτό απαιτεί ειδικά διαμορφωμένες εγκαταστάσεις, σημαντική υποδομή υποστήριξης και έμπειρο εργατικό δυναμικό.
Ο κ. Marles δήλωσε ότι αυτό δεν θα χρειαστεί να συμβεί για άλλες τρεις δεκαετίες. «Εντός του έτους θα ανακοινώσουμε μια διαδικασία με την οποία θα προσδιοριστεί αυτή η εγκατάσταση», είπε.
Το Υπουργείο Άμυνας συνεργάζεται με την Αυστραλιανή Υπηρεσία Ραδιενεργών Αποβλήτων (Australian Radioactive Waste Agency) για τη διενέργεια μιας επισκόπησης για τον εντοπισμό πιθανών χώρων απόρριψης πυρηνικών αποβλήτων.
«Αυτό θα απαιτήσει την κατασκευή μιας εγκατάστασης … προφανώς αυτή θα είναι απομακρυσμένη από τους πληθυσμούς … θα είναι σε έδαφος (του Υπουργείου Άμυνας)», τόνισε ο κ. Marles.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βοηθήσουν την Αυστραλία.
«ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΟΔΟΣ»
Όταν ρωτήθηκε αν ανησυχεί μήπως το Πεκίνο θεωρήσει τη συμφωνία για τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια επιθετική ενέργεια, ο κ. Biden απάντησε αρνητικά. Συμπλήρωσε ότι πρόκειται να συνομιλήσει με τον Κινέζο ομόλογό του σύντομα, χωρίς να διευκρινίσει πότε.
Από την πλευρά του ο κ. Marles επεσήμανε ότι η Αυστραλία έχει ενημερώσει την Κίνα.
Η Κίνα καταδίκασε πάντως το AUKUS ως «μία εσφαλμένη και επικίνδυνη οδό».
«Η τελευταία κοινή δήλωση … δείχνει πως αυτές οι τρεις χώρες δεσμεύονται όλο και περισσότερο σε μια εσφαλμένη και επικίνδυνη οδό, προς όφελος των γεωπολιτικών συμφερόντων τους και μόνο και με πλήρη περιφρόνηση για τις ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας», τόνισε ο εκπρόσωπος της κινεζικής διπλωματίας, Ουάνγκ Ουενμπίν.
Το σχέδιο «ενέχει σοβαρούς κινδύνους διάδοσης των πυρηνικών όπλων, υπονομεύει το διεθνές σύστημα μη διάδοσης, πυροδοτεί την κούρσα εξοπλισμών και πλήττει την ειρήνη και τη σταθερότητα», ανέφερε στο Twitter η μόνιμη αποστολή της Κίνας στον ΟΗΕ.
Η εφημερίδα Global Times, που εκφράζει τις απόψεις του Πεκίνου, προειδοποίησε ότι η Αυστραλία έκανε ένα «ακριβό λάθος» με τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια και κατηγόρησε την Καμπέρα ότι έθεσε σε λειτουργία μία «ωρολογιακή βόμβα».
Το AUKUS επεσήμανε η Κίνα ήταν μια «προσέγγιση αντιπαράθεσης» μίας «κλίκας».
Ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping που συνεχίζει για τρίτη θητεία τόνισε ότι η χώρα του θα ενισχύσει τον Στρατό της ως «απάντηση» στο σχέδιο AUKUS.
Μιλώντας στο Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο είπε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις θα ενισχυθούν ώστε να δημιουργήσουν ένα «μεγάλο τείχος από ατσάλι».
Χαρακτήρισε την ασφάλεια ως «θεμέλιο της ανάπτυξης» και κατηγόρησε τις δυτικές «αποικιοκρατικές» δυνάμεις.
Η υπουργός Εξωτερικών, Penny Wong «απάντησε» ότι επισκεφθεί τη νοτιοανατολική Ασία και τις χώρες του Ειρηνικού για να διαβεβαιώσει ότι η Αυστραλία δεν επιδιώκει την κλιμάκωση της στρατιωτικής έντασης.
Οι επικρίσεις για τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια «δε βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα», είπε.
Προέτρεψε την Κίνα να δεχθεί την προσφορά των ΗΠΑ να συμφωνήσουν σε «προστατευτικές μπάρες» για να αποφευχθεί το ξέσπασμα ενός πολέμου. «Κανείς δεν θέλει να δει κλιμάκωση. Κανείς δεν θέλει να δει έναν εσφαλμένο υπολογισμό», σημείωσε.
Υπογράμμισε δε ότι η Αυστραλία ήταν «πολύ σαφής» ότι δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. «Το κίνητρο της Αυστραλίας είναι η ειρήνη».
«ΠΡΟΩΘΟΥΝ ΤΟ ΝΑΤΟ»
Η Ρωσία κατηγόρησε επίσης τις ΗΠΑ, Αυστραλία και Βρετανία ότι ενορχηστρώνουν μία προώθηση του ΝΑΤΟ στην Ασία.
«Ο αγγλοσαξονικός κόσμος χτίζει μαζικές δομές, όπως η AUKUS, προωθώντας το NATO στην Ασία και ποντάροντας σοβαρά σε πολλά χρόνια αντιπαράθεσης», δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.
«Σε κάθε περίπτωση, πολλά ερωτήματα εγείρονται σχετικά με το πρόβλημα της μη διάδοσης» των πυρηνικών, σημείωσε από την πλευρά του ο εκπρόσωπος της ρωσικής προεδρίας, Ντμίτρι Πεσκόφ.
«Απαιτείται ιδιαίτερη διαφάνεια», πρόσθεσε.
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) δεσμεύτηκε να επαγρυπνεί όσον αφορά τους κινδύνους διάδοσης των πυρηνικών μέσω του προγράμματος πυρηνοκίνητων υποβρυχίων στο πλαίσιο της AUKUS.
«Μακροπρόθεσμα η Υπηρεσία πρέπει να επιβλέπει ώστε κανένας κίνδυνος διάδοσης να μην προέλθει από αυτό το σχέδιο», δήλωσε ο γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ, Ραφαέλ Γκρόσι.
Η Καμπέρα θα πρέπει από την πλευρά της να συνάψει με την υπηρεσία του ΟΗΕ «ειδική συμφωνία».
«Η διαδικασία αυτή εμπλέκει σοβαρά και περίπλοκα νομικά ζητήματα», υπογράμμισε ο κ. Γκρόσι και δεσμεύτηκε να τηρήσει την εντολή του για επαλήθευση και μη διάδοση των πυρηνικών «αμερόληπτα» και με κάθε «διαφάνεια».
«Η Αυστραλία δεν έχει καμία πρόθεση να λειτουργήσει πυρηνικά όπλα», επανέλαβε ο κ. Marles. «Συνεργαζόμαστε πολύ στενά με τη IAEA σε σχέση με αυτό».
ΜΕΓΑΛΟ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ
Ο υπουργός Οικονομικών, Jim Chalmers, απέκλεισε το ενδεχόμενο να καταργηθούν οι φοροελαφρύνσεις «τρίτου σταδίου» -αξίας 243 δισ. δολ. για να βοηθηθεί η πληρωμή του λογαριασμού των έως 368 δισ. δολ. για τα νέα πυρηνοκίνητα υποβρύχια.
Υποστήριξε ότι η Αυστραλία θα δαπανά το 0,15% του ΑΕΠ της για το πρόγραμμα κάθε χρόνο μέχρι τη δεκαετία του 2050.
Δήλωσε ότι η κυβέρνηση δεν αυξάνει τις πιέσεις στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, διότι έχει ήδη βρει 9 δισ. δολ. για να αντισταθμίσει τις δαπάνες για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Ωστόσο, τα κυβερνητικά στοιχεία δείχνουν ότι πρέπει να «βρει» έως και 31 δισ. δολ. μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
«Είμαστε ειλικρινείς», είπε ο κ. Chalmers. «Πρόκειται για ένα μεγάλο κόστος, αλλά θα αποφέρει μεγάλες αποδόσεις για την εθνική μας ασφάλεια και την εθνική μας οικονομία … Η Αυστραλία δεν έχει την πολυτέλεια να μην το κάνει αυτό».
«ΠΛΑΤΗ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Peter Dutton, σχολίασε ότι θα υποστηρίξει την κυβέρνηση εάν κληθεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις σχετικά με την «εκτίναξη» του προϋπολογισμού σε τομείς όπως οι δαπάνες για την αναπηρία και τη φροντίδα των ηλικιωμένων.
Τόνισε πάντως ότι πρέπει να γίνουν «λογικές συζητήσεις» και ότι δεν πρέπει να γίνονται «κανιβαλισμοί» στον προϋπολογισμό Άμυνας. «Είμαστε μια αντιπολίτευση που είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την κυβέρνηση, αν έχει να κάνει αλλαγές», δήλωσε.
«Το NDIS είναι ένα απίστευτα σημαντικό πρόγραμμα. Η ίδια η κυβέρνηση έχει επισημάνει τις δυσκολίες γύρω από τη βιωσιμότητα και την πορεία του κόστους», είπε.
«Στην περίθαλψη ηλικιωμένων, νομίζω ότι πρέπει να ληφθούν σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις … Αν απαιτείται (νέα) νομοθεσία για να δοθεί περισσότερη αξιοπρέπεια στους ανθρώπους καθώς γερνούν, τότε είμαστε πρόθυμοι να το υποστηρίξουμε … αν η κυβέρνηση δεν μπορεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Πράσινων».
Οι Πράσινοι υποσχέθηκαν να εμποδίσουν τη συμφωνία της κυβέρνησης για τα υποβρύχια, προειδοποιώντας ότι η τιμή των 368 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα αναγκάσει την κυβέρνηση να προβεί σε περικοπές στις δαπάνες για την υγεία, την εκπαίδευση, τη στέγαση και τους αυτόχθονες Αυστραλούς.
