Την Κυριακή, 30 Οκτωβρίου 2022, συμπληρώθηκαν 46 χρόνια από τον θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους μεταπολεμικούς λογοτέχνες της Ελλάδας, του Τάκη Δόξα, ο οποίος διακρίθηκε ως ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας.
Το όνομα Τάκης Δόξας ήταν λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Παναγιώτη Λαμπρινόπουλου, ο οποίος γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας. Σπούδασε στη Σχολή Συνεταιριστών στην Αθήνα και στη συνέχεια υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο του Πύργου, ενώ το 1954 διορίστηκε διευθυντής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου, και στη θέση εκείνη είχε παραμείνει έως το θάνατό του το 1976.
Κατά τη θητεία του η Βιβλιοθήκη αναδείχθηκε σε πνευματικό κέντρο της περιοχής, προσφέροντας σπουδαίο έργο στα Γράμματα και την πνευματική ανάπτυξη του τόπου.
Το 1957 ο Τάκης Δόξας τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο της Πελοποννησιακής Πεζογραφίας από την Ακαδημία Αθηνών. Παρ’ ότι είχε γίνει γνωστός παγκοσμίως με το ποίημα «Φως της Ολυμπίας», το εν γένει έργο του καλύπτει πολλές πτυχές της ελληνικής λογοτεχνίας.
Ξεχωριστό κομμάτι της δραστηριότητας του Τ. Δόξα είχε αποτελέσει το ανέβασμα 18 συνολικά θεατρικών παραστάσεων. Τα έργα παίζονταν στα πέντε θέατρα και στις κινηματογραφικές αίθουσες που λειτουργούσαν τότε στην πόλη του Πύργου.
Ασχολήθηκε με τη συγγραφή διηγημάτων, ποιημάτων, δοκιμίων, μελετών, μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, κριτικών και ανθολογιών. Στο έργο του Τάκη Δόξα έχει διοχετευθεί η παράδοση και ο πολιτισμός της Ηλείας, καθώς και το ελληνικό ήθος και κάλλος.
Απαύγασμα της πνευματικής του δημιουργίας είναι το «Φως της Ολυμπίας», το μεγάλο αυτό οικουμενικό σάλπισμα ανθρωπισμού, αλληλεγγύης, συναδέλφωσης και συνύπαρξης των λαών. Ο λόγος του μεστός, λυρικός, πειθαρχημένος, άγγιζε και μεταρσίωνε τους αναγνώστες του.
Η αγάπη για τον τόπο του και τους συμπολίτες του τον κράτησαν αμετακίνητο στον Πύργο, και το όνομά του συνδέθηκε με την πνευματική κίνηση της Ηλείας, και θα συνδέεται διαχρονικά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, καθώς το ξεχωριστό του δημιούργημα «Το Φως της Ολυμπίας» απαγγέλλεται στην τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, στην έναρξη κάθε διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι ένα ποίημα που έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες του Κόσμου.
Εκτός από τα έργα του που κυκλοφόρησαν σε βιβλία δημοσίευσε πολλά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, ανέπτυξε πλούσια πνευματική δραστηριότητα στο χώρο της επαρχίας, έδωσε διαλέξεις, και οργάνωσε πολλές φιλολογικές εκδηλώσεις, με στόχο την πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής.
Ανέβασε τα θεατρικά έργα «Ο άνδρας της» το 1944 και «Κατοχή» το 1948, και διηύθυνε τα τοπικά περιοδικά «Βήμα των νέων», «Οδυσσέας» και «Βωμός».
Διακρίθηκε ως διηγηματογράφος και δοκιμιογράφος, και το 1957 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο Πελοποννησιακής Πεζογραφίας από την Ακαδημία Αθηνών. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, αγγλικά, ιταλικά και τουρκικά.
Τα έργα του Τάκη Δόξα κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες:
Ποιητικές συλλογές
*«Λευκοί δρόμοι», 1938. *«Φως της Ολυμπίας», 1960.
*«Επαρχία σ’ αγαπώ», 1978.
Συλλογές διηγημάτων
*Οι ίδιες πάντα ιστορίες, 1932. *Η απολογία του Καμπούρη, 1935.
*Η σονάτα των ίσκιων, 1949. *Πικρή ιστορία, 1950.
*Ταξίδια χωρίς ήλιο, 1953. *Ροδοσταμιά, 1957. *Μικροζωές, 1965.
*Λούνα Παρκ, 1972.
Μυθιστορήματα
*Οι ναυαγοί, 1955. *Στη χώρα του Αυγεία, 1973.
Δοκίμια
*Μαρία Πολυδούρη, 1937. *Η εσωτερική τέχνη, 1940.
*Γιώργος Σεφέρης, ο ποιητής του Νόμπελ, 1964. *Το χρονικό του Πύργου, 1965.
*Επιστροφή στην Ελλάδα, 1967. *Βαλαωρίτης, ο Ελευθερωτής και ο Ποιητής, 1967. *Σύγχρονοι ναυαγοί, 1969. *Λόρδος Βύρων, ο ήρωας και ο ποιητής, 1971.
*Το αίμα της Πατρίδας, 1972. *Άνθρωποι και ανθρωπιά, 1976.
Μελέτη
*Η Πάτρα στον Αγώνα του 21, 1971.
Ανθολογία
*«Ηλειακή γραμματολογία», 1963.
Θα κλείσω την αναφορά μου στον Τάκη Δόξα με ένα μέρος του μακροσκελούς ποιήματός του «Φως της Ολυμπίας».
Απ’ τα ποταμίσια χείλη του Αλφειού
απ’ τον ασπρογάλανο κόρφο της Αρέθουσας
κι απ’ του Δία το πέτρινο μάτι,
μεσ’ απ’ τα πληγωμένα μάρμαρα
που φέγγει του Ίωνα και του Δωριέα η ψυχή,
κι απ’ τα κιονόκρανα
που δένει ο ήλιος τα κουρασμένα του άλογα,
απ’ τα πλεγμένα δάχτυλα του πεύκου και της δάφνης εδώ,
σε τούτη την παρθενική μήτρα της Ολυμπίας
που δεν άλλαξε, δε μολεύτηκε, δε θα πεθάνει ποτέ,
εδώ θα ξαναγεννηθεί το Φως.
Σπίθα του Θεού
κρυμμένη στη στάχτη της καρδιάς του Κουμπερτέν
που θα τη θεριέψει με την ανάσα της η Καλλιπάτειρα
η Ελληνίδα μάνα
μάνα κάθε ανθρώπου.
Λαμπάδα απ’ το κερί του χρόνου και του μύθου
στιλπνό είδωλο, στιλπνός Χριστός,
που μυρίζει μοσχολίβανο κι αίμα αθώου ζώου,
το φως μεστό χρυσό σταφύλι
παραδομένο στα χέρια του Ερμή.
Από δω θα φύγει ο Άγγελος.
Θα λύσει τα πέδιλά του, τα σπιρούνια του, τα πάθη του,
θα ρωτήσει ποιοι αγωνίστηκαν τελευταίοι στο Στάδιο,
ποιοι πήραν τον κότινο απ’ τους ευπατρίδες της νίκης,
και θα τρέξει.
Έξω απ’ το ιερό στήθος της Άλτης
έξω απ’ την Ολυμπία και την Ελλάδα,
σ’ όλη τη γη, σ’ όλη τη θάλασσα,
παντού όπου υπάρχει αγάπη,
παντού όπου υπάρχει πόνος,
παντού όπου υπάρχει υποκρισία,
παντού όπου υπάρχει μίσος,
παντού όπου υπάρχει φωτιά,
στο χρυσάφι, στη φτώχεια,
στα μέτωπα, στη ζωή, στα νεκροταφεία,
για να φέρει το μεγάλο μήνυμα…
