Το τελευταίο έργο με τον τίτλο «Persona» του ομογενούς φωτογράφου Μιχάλη Χριστόφα, με έδρα τη Μελβούρνη, που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Australian National Veterans Arts Museum (ANVAM), κυκλοφόρησε στις αρχές του μήνα.

Η «Persona», που κυκλοφόρησε εγκαίρως για την Ημέρα ANZAC, είναι ένα σκληρόδετο φωτογραφικό λεύκωμα/βιβλίο που περιλαμβάνει φωτογραφίες καλλιτεχνών βετεράνων των Αυστραλιανών στρατιωτικών δυνάμεων που τράβηξε ο Χριστόφας, σε κείμενα του Gabriel Holmes και επιμέλεια της Tanja Johnston του ANVAM.

Μιλώντας στον «Νέο Κόσμο» στα τέλη του περασμένου έτους, ο Χριστόφας δήλωσε ότι ο σπόρος που εξελίχθηκε στο έργο «Persona» φυτεύτηκε κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης που φιλοξένησε το ANVAM το 2017 παρουσιάζοντας το έργο βετεράνων καλλιτεχνών.

«Αυτοί οι άνθρωποι έχουν μια ιστορία που πρέπει να ειπωθεί», είχε πει τότε.

«Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες πίσω από τα εκθέματα αυτής της σειράς είχαν ή εξακολουθούν να έχουν, προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως μετατραυματικό στρες, ως αποτέλεσμα των τραυματικών εμπειριών που πέρασαν ενώ υπηρετούσαν τη χώρα τους».

Με την επιθυμία να μάθει περισσότερα για τους ανθρώπους πίσω από τα έργα που εκτίθενται και μετά από μια τυχαία συζήτηση με την επικεφαλής του Τομέα Τεχνών του ANVAM, Tanja Johnston, η ιδέα για τη σειρά φωτογραφιών άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.

Παρά τις αναβολές λόγω COVID, τον Μάρτιο του 2022 το έργο «Persona» παρουσιάστηκε σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Queen’s Hall του πολιτειακού κοινοβουλίου της Βικτώριας, όπου παρουσιάστηκαν δώδεκα πορτραίτα στους παρευρισκόμενους, μεταξύ των οποίων ήταν καλλιτέχνες βετεράνοι, βουλευτές και άλλα μέλη της κοινότητας.

Αμέσως μετά, το έργο κυκλοφόρησε συνολικά στο διαδίκτυο ως μια εικονική γκαλερί με συναρπαστικές εικόνες των τιμώμενων βετεράνων καλλιτεχνών που συμπληρώνονται από εξίσου συναρπαστικά σχόλια για τις ατομικές τους διαδρομές στη ζωή και στον καλλιτεχνικό κόσμο.

Και μόλις δύο μήνες πριν από την κυκλοφορία της έντυπης έκδοσης «Persona», τον Φεβρουάριο του 2023, ο Χριστόφας βραβεύτηκε από τον Γενικό Κυβερνήτη της Αυστραλίας, David Hurley, για το έργο του, κατά τη διάρκεια ενός απογευματινού τσαγιού στο Admiralty House του Σίδνεϊ.

«Ήταν λίγο σουρεαλιστικό, είναι ένα από αυτά τα πράγματα που σκέφτεσαι: ‘αυτό δεν μου συμβαίνει στ’ αλήθεια’», λέει γελώντας στον «Νέο Κόσμο».

«Ήταν η αναγνώριση ότι ναι, το έργο άξιζε τον κόπο. Αναγνωρίστηκαν οι βετεράνοι που έχουν δώσει τόσα πολλά σε αυτή τη χώρα, αναγνωρίστηκε ο αγώνας τους με τα προβλήματα ψυχικής υγείας».

«Κατέστησε σαφές ότι ένας βετεράνος δεν είναι μόνο αυτό το στερεότυπο ενός ηλικιωμένου άνδρα σε μια παρέλαση, αλλά ότι προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα, οι βετεράνοι που παρουσιάστηκαν στο βιβλίο δεν μπορούσαν να το πιστέψουν ούτε αυτοί, όλοι ήταν ενθουσιασμένοι», είπε.

Πρόσφατα, ο Χριστόφας δήλωσε στον «Νέο Κόσμο»καθ ότι είναι η ιστορία πίσω από την εικόνα που τον καθοδηγεί στη δουλειά του ως φωτογράφος.

Όπως λέει και το ρητό, μια εικόνα λέει χίλιες λέξεις και αυτό είναι εμφανές στην έντυπη έκδοση του «Persona».

Πάρτε για παράδειγμα την ιστορία του βετεράνου του στρατού και ζωγράφου, Guy Warren AM ο οποίος γιόρτασε τα 102α γενέθλιά του στις 16 Απριλίου.

Γεννήθηκε το 1921 στο Goulburn της Νέας Νότιας Ουαλίας. Σε ηλικία 21 ετών ο Guy κατατάχθηκε λόγω του ξεσπάσματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και υπηρέτησε στη Νέα Γουινέα και το Bougainville.

Έχοντας έντονο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική από τα νεανικά του χρόνια, το πάθος του Guy τον οδήγησε να σπουδάσει στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών (NAS) στο Σίδνεϊ μετά την αποστράτευση.

Μετά την αποφοίτησή του από τη NAS, μετακόμισε στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε για οκτώ χρόνια.

Αν και στο διάστημα αυτό, βρήκε την αγγλική ύπαιθρο «λίγο αδιάφορη», ως βάση της δουλειάς του, όχι λόγω έλλειψης ομορφιάς, αλλά απλώς λόγω προσωπικής προτίμησης.

Αντίθετα, αντλούσε έμπνευση για την τέχνη του από τις αναμνήσεις του από τη Νέα Γουινέα.

Κάποια στιγμή, ένα ντοκιμαντέρ για τους κατοίκους του νησιού τού κέντρισε το ενδιαφέρον και τον καλλιτεχνικό του ζήλο.

Όταν τηλεφώνησε στο BBC για να αποκτήσει πρόσβαση στην ταινία, έπεσε πάνω σε ένα σωρό γραφειοκρατικά εμπόδια που αφορούσαν τις διαδικασίες δανεισμού του υλικού.

Ώσπου δέχτηκε «ένα τηλεφώνημα από κάποιον τύπο», έναν άνδρα με το όνομα David Attenborough, ο οποίος τον ρώτησε αν θα μπορούσε να φέρει το υλικό στο σπίτι του προσωπικά, ώστε να το εξετάσουν μαζί και να παρακάμψουν τυχόν γραφειοκρατικά εμπόδια.

Σύμφωνα με τη συνέντευξη του Guy για το έργο «Persona», ο ίδιος και ο Attenborough διατηρούσαν περιστασιακά επαφή όλα αυτά τα χρόνια, έλαβε μάλιστα και μια κάρτα από τον εθνικό θρύλο της Βρετανίας με αφορμή τα 100ά γενέθλιά του.

«Για να είμαι ειλικρινής, το να βρίσκομαι μπροστά σε κάποιον που έχει δει τόσα πολλά, έχει κάνει τόσα πολλά, ήταν λίγο τρομακτικό!» αποκαλύπτει ο Χριστόφας για τον χρόνο που πέρασε με τον Guy Warren.

«Αλλά ταυτόχρονα, ήταν τόσο εύκολο να μιλήσεις μαζί του, ήταν πανέξυπνος, ήταν πραγματικά απολαυστικός, μιλούσαμε επί ώρες», θυμάται.

Αποδέκτης του Βραβείου Archibald το 1985 για το έργο του “Flugelman with Wingman”, ο ίδιος ο Guy ήταν το θέμα του έργου του Peter Wegner το 2021, το οποίο κέρδισε τον ίδιο βραβείο.

Είναι ιστορίες όπως αυτές που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του έργου «Persona», βαθιά οικείες και αποκαλυπτικές αφηγήσεις από τη ζωή βετεράνων των αμυντικών δυνάμεων, των οποίων η θητεία στον πόλεμο διαμορφώνει τα έργα τους.

Αλλά το «Persona» είναι μόνο το τελευταίο εγχείρημα του Χριστόφα, ο οποίος στην 16ετή καριέρα του στη φωτογραφία, έχει διηγηθεί πολλές ιστορίες, ενώ πολλές ακόμα θα βρεθούν μπροστά στο φακό του.

Ιστορίες όπως αυτή της Βούλας Μανουσάκη από το Ηράκλειο της Κρήτης.

«Η Μανουσάκη είναι μία από τις πιο αναγνωρισμένες αγιογράφους σε όλη την Κρήτη, την Ελλάδα και παγκοσμίως» λέει ο Χριστόφας, «Τελειώνοντας την έβδομη δεκαετία της ζωής της, εξακολουθεί να εργάζεται καθημερινά στο στούντιό της».

Εξήγησε ότι η συνάντησή τους ήταν τυχαία. Περνούσε από δίπλα της όταν πρόσεξε τη δουλειά της και η περιέργεια τον κυρίευσε.

«Αυτά τα πανέμορφα έργα τέχνης που έφτιαχνε με το χέρι, δεν έχουν καμία σχέση με τα φτηνά πράγματα που θα έπαιρνες σε ένα τουριστικό μαγαζάκι στην Πλάκα. Πρόκειται για δουλειά υψηλής ποιότητας, φτιαγμένη με τον παλιό τρόπο, με φύλλο χρυσού και τέμπερα», λέει.

«Είναι ένας θησαυρός, οι εικόνες της κρέμονται σε εκκλησίες, γκαλερί και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο».

Αυτές είναι οι ιστορίες που μοιράζεται ο Χριστόφας μέσα από το έργο του, προσωπικές ιστορίες, για ζωές που πέρασαν, για δοκιμασίες που ξεπεράστηκαν μα πάνω απ’ όλα για την ανθρωπιά που χαρακτηρίζει όλα τα θέματά του.

Και όπως είπε ο ίδιος στον «Νέο Κόσμο», υπάρχουν κι άλλα που θα ακολουθήσουν.

Με ένα σωρό εικόνες και έντονο ενθουσιασμό, λέει ότι ένας δεύτερος τόμος του «Persona» είναι σίγουρα μια πιθανότητα για το εγγύς μέλλον.

«Υπάρχει λόγος που ονομάσαμε αυτόν τον τόμο ‘volume one’».

*Περισσότερες πληροφορίες για το έργο «Persona» και την έντυπη έκδοσή του θα βρείτε στη διεύθυνση https://www.persona.org.au/