Η Δήμητρα και το σουβλάκι

Η ΠΡΟΤΑΣΗ του ΜέΡΑ25 για ένα σύστημα ψηφιακών πληρωμών με το όνομα «Δήμητρα» ήρθε ξανά στην επικαιρότητα. Πόσο επικίνδυνη και επαναστατική είναι αυτή η πρόταση; Για να δούμε τι γίνεται σε μερικές άλλες χώρες.

Εδώ και δυο χρόνια αρκετές χώρες, ανάμεσα σε αυτές και η Αυστραλία, μελετούν και δοκιμάζουν παράλληλα συστήματα πληρωμών με τη μορφή ψηφιακού νομίσματος, τα Central Bank Digital Currencies (CBDC). Με αυτά σχεδιάζουν να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές χαμηλού ρίσκου μέσω των κεντρικών τραπεζών και να αφήσουν τις συναλλαγές υψηλού ρίσκου στις τράπεζες. Το ψηφιακό νόμισμα θα αντικρίζεται με το ευρώ (ή δολάριο) σε αναλογία 1:1 με την εγγύηση της κεντρικής Τράπεζας.

Το πώς κερδίζουν χρήματα οι τράπεζες το γνωρίζουμε. Εισπράττουν τη διαφορά του επιτοκίου χορηγήσεων μείον το επιτόκιο καταθέσεων. Αυτή η διαφορά αλλά και οι διάφορες προμήθειες αναλογεί στο ρίσκο που παίρνουν. Σε ένα στεγαστικό δάνειο που έχει εγγύηση το επιτόκιο είναι 4-5%, γιατί αν το δάνειο δεν πληρωθεί η τράπεζα παίρνει το σπίτι. Για τον αντίστροφο λόγο, οι πιστωτικές κάρτες έχουν επιτόκια κοντά στο 20%.

Απλές συναλλαγές λοιπόν, όπως καταβολή μισθών και συντάξεων, πληρωμές λογαριασμών και φόρων ή μεταφορές από λογαριασμό σε λογαριασμό δεν έχουν κανένα ρίσκο, θα γίνονται με ψηφιακό νόμισμα χωρίς να εισπράττει κάποιος προμήθεια. Οι τράπεζες θα αναλάβουν τις συναλλαγές μεγαλύτερου ρίσκου. Θα πρέπει να δώσουν υψηλότερα επιτόκια καταθέσεων για να προσελκύσουν τα κεφάλαια που θα χρησιμοποιήσουν για προϊόντα δανειοδότησης ή επενδύσεων. Μην τρομάζετε με αυτό που διαβάζετε, η υπόσχεση για «υψηλότερη απόδοση λόγω αυξημένου ρίσκου» είναι και ο λόγος που πολλοί επενδύουν στο χρηματιστήριο. Αυτό που θα αλλάξει όμως είναι πως η χρεωκοπία μιας τράπεζας θα αντιμετωπίζεται πλέον όπως και η χρεωκοπία οποιασδήποτε ιδιωτικής εταιρίας: είτε θα τη διασώζουν οι μέτοχοι της, είτε θα κλείνει. Σίγουρα όμως δεν θα διασώζονται με χρήματα των φορολογουμένων.

Η Αποθεματική Τράπεζα της Αυστραλίας (Reserve Bank of Australia) στην ιστοσελίδα της https://www.rba.gov.au/payments-and-infrastructure/central-bank-digital-currency/ αναφέρει: «το CBDC θα ήταν μια νέα ψηφιακή μορφή χρημάτων που εκδίδεται από την Αποθεματική Τράπεζα. Θα μπορούσε να σχεδιαστεί για γενική χρήση, η οποία θα ήταν σαν μια ψηφιακή έκδοση τραπεζογραμματίων που θα ήταν καθολικά προσβάσιμη ή για χονδρική χρήση, όπου θα ήταν προσβάσιμη μόνο σε ένα περιορισμένο φάσμα συμμετεχόντων στην αγορά χονδρικής για χρήση σε συστήματα πληρωμών και διακανονισμού χονδρικής. Το CBDC θα μπορούσε να υποστηρίξει ορισμένους από τους στόχους της Τράπεζας, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης της εμπιστοσύνης του κοινού στο νόμισμα.»

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην ιστοσελίδα της https://www.ecb.europa.eu/paym/digital_euro/html/index.en.html αναφέρει «Σκεφτόμαστε να λανσάρουμε ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας (CBDC) για να ανταποκριθούμε στην αυξανόμενη ζήτηση για ασφαλείς και αξιόπιστες ηλεκτρονικές πληρωμές. Ένα ψηφιακό ευρώ θα ενίσχυε τη νομισματική κυριαρχία της ζώνης του ευρώ και θα ενίσχυε τον ανταγωνισμό και την αποτελεσματικότητα στον ευρωπαϊκό τομέα πληρωμών. Ως χρήμα Κεντρικής Τράπεζας που εκδίδεται από την ΕΚΤ, θα ήταν διαφορετικό από το «ιδιωτικό χρήμα». Παρακαλώ σημειώστε εδώ το διαχωρισμό που κάνει η ΕΚΤ μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χρήματος.

Η Γαλλία πάει ένα βήμα παρακάτω: Η Τράπεζα της Γαλλίας, σύμφωνα με την ιστοσελίδα https://www.banque-france.fr/en/communique-de-presse/banque-de-france-has-successfully-completed-first-tranche-its-experimentation-programme-central-bank ολοκλήρωσε τον Μάρτιο του 2020 με επιτυχία το δικό της πείραμα με διατραπεζικούς διακανονισμούς σε CBDC. Το πείραμα συνίστατο στην έκδοση ψηφιακού ομολόγου σε Blockchain και στο διακανονισμό του στο CBDC. Το πείραμα δοκίμασε επιτυχώς έναν κύκλο ζωής ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων, μέσω έκδοσης, συνδρομής από διάφορους φορείς και πληρωμής κουπονιών με μετατροπή σε άλλο νόμισμα. Παρακαλώ σημειώστε εδώ την «μετατροπή σε άλλο νόμισμα».

Η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι η Ισπανία. Σύμφωνα με τη σελίδα https://cointelegraph.com/news/spain-s-central-bank-approves-euro-linked-token-pilot-as-part-of-sandbox-initiative-report, η Τράπεζα της Ισπανίας (Banco de España) έδωσε στην αρχή του χρόνου το πράσινο φως στην οικονομική εταιρία Monei να εκδώσει το παράλληλο νόμισμα EURM ως μέρος μιας δοκιμαστικής φάσης που αναμένεται να διαρκέσει από έξι έως 12 μήνες. Αυτή η έκδοση έχει ως στόχο «τη δημιουργία ενός ελεγχόμενου περιβάλλοντος δοκιμών για έργα χρηματοοικονομικής καινοτομίας στην Ισπανία υπό την επίβλεψη των αρχών της κεντρικής τράπεζας.»

Αντίστοιχες πρωτοβουλίες έχει αναλάβει και η Ιταλία. Πρέπει όμως να αναφέρουμε τη θέση της Ένωσης Ιταλικών Τραπεζών (Associazione Bancaria Italiana- ΑΒΙ) που πολύ εύστοχα εξηγεί ποιο θα είναι το μέλλον των εμπορικών τραπεζών: «Όπως συμβαίνει με πολλούς τραπεζικούς οργανισμούς παγκοσμίως, το κύριο μέλημα της ABI με το CBDC είναι η αποδιαμεσολάβηση (Disintermediation στο πρωτότυπο κείμενο) των εμπορικών τραπεζών. Με τους χρήστες να έχουν ένα άμεσο κανάλι προς τα χρήματα της κεντρικής τράπεζας, θα μπορούσαν να παρακάμψουν τις εμπορικές τράπεζες και μακροπρόθεσμα, η χρηματοδότησή τους θα μπορούσε να εξαντληθεί.» (Πηγή: https://coingeek.com/italian-banks-support-digital-euro-but-express-concern-over-bank-disintermediation/). Σημειώστε παρακαλώ τη σημαντική φράση “παράκαμψη των εμπορικών τραπεζών”.

Ας πάμε τώρα στην Ελλάδα. Το 2020 το ΜέΡΑ25 κατέθεσε τροπολογία στη Βουλή που ζητούσε να γίνει αυτό ΑΚΡΙΒΩΣ που περιγράφεται παραπάνω. Η πρόταση προέβλεπε την εισαγωγή παράλληλου συστήματος μέσω του Taxis και οι λόγοι ήταν απλοί: Σε μια χώρα με ρεκόρ φοροδιαφυγής, ένα παράλληλο σύστημα πληρωμών απ’ ευθείας σε ελληνικό ΑΦΜ και όχι σε κάποιο τερματικό τύπου EFTPOS θα είχε πολλαπλά πλεονεκτήματα. Θα γλύτωνε τον κόσμο από το ενάμιση δισεκατομμύριο ευρώ προμήθειες που χρεώνουν οι τράπεζες κάθε χρόνο, η εφαρμογή σε ένα δοκιμασμένο και αδιάβλητο σύστημα θα ήταν ταχύτατη, η φορολογητέα ύλη θα εντοπιζόταν στην πηγή και θα υπήρχε η δυνατότητα παροχής φοροελαφρύνσεων ως κίνητρο. Το ΜέΡΑ25 βάφτισε αυτό το σύστημα «Δήμητρα». Για να απαντήσω στην πρώτη εύλογη ερώτηση, βάση καταστατικού το ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να συμμετέχει με ποσοστό πέραν του 35% στη μετοχική σύνθεση της Τράπεζα της Ελλάδας.

Είμαστε πλέον στην προεκλογική περίοδο του 2023 και διαπιστώνουμε πως αντί η ελληνική κυβέρνηση να μελετήσει τι κάνουν οι άλλες χώρες, αντί να συζητήσει, αντί έστω να τεκμηριώσει τις αντιρρήσεις της, ο πρωθυπουργός κάνει χαβαλέ ρωτόντας «πόσες Δήμητρες θα κάνει το σουβλάκι;». Αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν ένας πολιτικός με τόσες σπουδές και προσόντα δεν είναι σε θέση να επιλέξει τους κατάλληλους συμβούλους που θα το προφυλάξουν από τέτοια ατοπήματα. Άκουσε μήπως κανέναν Ισπανό να ρωτάει πόσα EURM θα κάνει η paella; Πρόσεξε κανείς ότι από όσους έχουν διατελέσει υπουργοί Οικονομικών από το 2008 μέχρι σήμερα, ΚΑΝΕΝΑΣ δεν βγήκε να αντικρούσει σοβαρά το ψηφιακό νόμισμα, συμπεριλαμβανομένου και του κατά τ’ άλλα λαλίστατου Βαγγέλη Βενιζέλου; Το ότι κανείς σοβαρός οικονομολόγος ή καθηγητής πανεπιστημίου ή ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας δεν έκανε κάποια δήλωση, προβλημάτισε κανέναν; Το ότι ο μόνος που προσπάθησε δημόσια να απαξιώσει αυτή την πρόταση ήταν ο λίγο άσχετος με τα οικονομικά Αλέξης Τσίπρας, μας λέει κάτι;

Ο πρωθυπουργός πήγε όμως και ένα βήμα παρακάτω. Κατηγόρησε το ΜέΡΑ25 ότι θέλει παράλληλο σύστημα πληρωμών για να πολεμήσει το ευρώ και να κλείσει τις τράπεζες. Τρία σύντομα σχόλια:

1. Σε ένα διεθνές περιβάλλον που μια τράπεζα μπορεί ανά πάσα στιγμή να πέσει στο γκρεμό, όπως έγινε πρόσφατα με τη Credit Suisse και τη Silicon Valley Bank, το να έχεις εναλλακτικό σύστημα πληρωμών είναι σαν να κατηγορείς ένα νοσοκομείο που βάζει γεννήτρια στα χειρουργεία ότι το κάνει για να πολεμήσει τη ΔΕΗ

2. Κακώς συνδέονται τα ψηφιακά νομίσματα με το κλείσιμο των τραπεζών. Τις τράπεζες τις έκλεισε το 2015 ο Ντράγκι για να εκβιάσει την ελληνική κυβέρνηση. Το 61,31% του Όχι στο δημοψήφισμα δόθηκε με κλειστές τράπεζες.

3. Είναι απολύτως σίγουρο πως μόλις μπει στο χορό των CBDC και η Deutsche Bank, όλα τα κόμματα εξουσίας θα καταπιούν τις εξυπνάδες, θα το εφαρμόσουν και στην Ελλάδα και θα το παρουσιάσουν σαν δικιά τους επιτυχία.

* Ο Κώστας Στεφανίδης είναι υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΜέΡΑ25 στις εθνικές εκλογές του Μαΐου.