Η ΑΠΟΥΣΙΑ μιας αξιόπιστης αξιωματικής αντιπολίτευσης με αξιόλογες προγραμματικές προτάσεις προς τους Έλληνες/δες που να χτίζουν πάνω στο πρόγραμμα της κυβέρνησης εξηγεί το εκλογικό αποτέλεσμα. Πράγματι, ένας αυξανόμενος αριθμός επιστημονικών μελετών αναδεικνύουν μια θετική επίδραση της Δημοκρατίας στην ανάπτυξη, παράλληλα με ότι αυτό είναι χαρακτηριστικό εύρωστων Δημοκρατιών οι οποίες επιδεικνύουν πιο σταθερές επιλογές πολιτικής με την πάροδο του χρόνου, σε συνάρτηση με δημιουργικές οριακές μεταρρυθμιστικές προτάσεις με βάση την ανάλυση των δεδομένων. Όμως, στην Ελλάδα τα αντιπολιτευομενα πολιτικά κόμματα δεν μπόρεσαν να εκφράσουν δημιουργική αντιπολίτευση αυτού του επιπέδου. Επιδόθηκαν σε αντιπαραθέσεις κομματικών σκοπιμοτήτων και σε προτάσεις με ιδεολογικό υπόβαθρο που παραπέμπουν σε μια διαχρονική αστάθεια και αβεβαιότητα, στις πλάτες ενός κουρασμένου λαού που ήθελε ασφάλεια και σταθερότητα. Επικράτησε η λογική στο εκλογικό σώμα ότι η σύμπλευση Δημοκρατίας και σταθερότητας αποτελεί προϋπόθεση κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Αυτό θα έπρεπε να το εμπεδώσει η αντιπολίτευση, ότι ο παραδοσιακός ιδεολογικός λόγος συμβάλλει στην κοινωνική αβεβαιότητα.
Στον απόηχο της ελληνικής κρίσης χρέους ένα μήνυμα ήταν ότι οι Έλληνες πρέπει να επιβιώσουν σε ένα ανταγωνιστικό οικονομικά περιβάλλον. Το παράδοξο εδώ είναι ότι για να γίνει αυτό πρέπει να αγκαλιάσουμε την καινοτομία, αλλά με την καινοτομία έρχεται το ρίσκο, και το ρίσκο δεν είναι κάτι που αναζητούν οι περισσότεροι Έλληνες, γιατί απεχθάνονται και την δημιουργική αβεβαιότητα (με ελάχιστες εξαιρέσεις) κάτι το οποίο προκύπτει μέσα από την βιβλιογραφία. Όμως αυτή η τάση καλλιεργήθηκε μέσα από το πολιτικό σύστημα που διαιωνίζει μια αστάθεια η οποία δημιουργεί μια ηττοπάθεια των πολιτών απέναντι και στην δημιουργική αβεβαιότητα, την οποία όμως αγκαλιάζουν σε χώρες της ελληνικής Διασποράς όπου και διαβιούν, στις οποίες υπάρχει μια πολιτική σταθερότητα, και είναι πιο πρόθυμοι να αποδεχτούν ήρεμα την πιθανότητα κάποιου βαθμού αβεβαιότητας και ασάφειας στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση πολιτικές που ανατρέπουν μεταρρυθμίσεις προηγούμενων κυβερνήσεων έχουν ένα αρνητικό αποτέλεσμα το οποίο λειτουργεί μέσω της αστάθειας της δημοσιονομικής πολιτικής, και επεκτείνεται επηρεάζοντας την σύγκλιση ισορροπίας του παραγωγικού ιστού της οικονομίας. Αυτό είναι κυρίως χαρακτηριστικό των ελαττωματικών δημοκρατιών όπως και η Ελλάδα, όμως το μήνυμα του εκλογικού αποτελέσματος είναι αυτό της αισιοδοξίας και αφορά όλα τα κόμματα σε βάθος χρόνου γιατί οι μεταρρυθμίσεις είναι μονόδρομος καθώς η ελληνική οικονομία παραμένει σε ένα ιστό διαστρεβλώσεων.
Εν κατακλείδι, η θετική επίδραση μιας ώριμης Δημοκρατίας (μεταξύ άλλων) στην ανάπτυξη είναι δεδομένη και οι οριακές και απαραίτητες μεταρρυθμιστικές προτάσεις με βάση την ανάλυση των δεδομένων είναι χαρακτηριστικό εύρωστων Δημοκρατιών όπως και η Αυστραλία. Αξίζει μια αναφορά στα λεγόμενα του αείμνηστου Bob Hawke ότι “η πολιτική δεν είναι διαγωνισμός δημοσίων σχέσεων, αν και αυτό είναι απαραίτητο. Η πολιτική είναι ένας διαγωνισμός ιδεών και ανταγωνιστικών αξιών. Το κακό είναι ότι μερικές φορές χάνουμε την ικανότητα του να επιχειρηματολογούμε”. Στην Ελλάδα αυτή η ικανότητα είναι απούσα για χρόνια, τα πολιτικά κόμματα δεν μπορούν να εκφράσουν δημιουργική αντιπολίτευση αυτού του επιπέδου, και αυτό προκύπτει από την πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση και το αποτέλεσμα που ανεβάζει τον πήχη για τα πολιτικά κόμματα.
*Ο Στέργιος Μπακάλης είναι πρώην καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Victoria.