Η επιστροφή στα πατρικά και η συγκατοίκηση προτείνονται ως «λύση» από τον διοικητή της Αποθεματικής Τράπεζας (RBA), Δρ Philip Lowe, σε αυτούς που δε βρίσκουν που την κεφαλήν κλίνη, καθώς η κρίση στην αγορά στέγασης επιδεινώνεται, ενώ ο πληθωρισμός αυξάνεται και πάλι, σε αυτήν την κομβική συγκυρία για την οικονομία της Αυστραλίας.

Ο Δρ Lowe δεν χρησιμοποίησε τις λέξεις «πατρικό» ή «συγκατοίκηση», ενώπιον της Γερουσίας την Τετάρτη, αλλά τόνισε ότι «χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους κατά μέσο όρο για να ζήσουν σε κάθε κατοικία…», ξυπνώντας μνήμες και από την ιστορία της παροικίας μας.

Οι παλαιότεροι θυμούνται καλά την εποχή που ήρθαν στην Αυστραλία και έπρεπε να μένουν δύο, τρεις, ή και περισσότερες οικογένειες, στο ίδιο σπίτι, μέχρι να «τα φέρουν βόλτα».

Να βρουν εργασία, να μάθουν έστω τα βασικά της Γλώσσας και εντέλει, με σκληρή δουλειά να προκόψουν και να καταστούν ιδιοκτήτες οι ίδιοι, σε μία εποχή που επικρατούσαν σκληρές συνθήκες στη νέα πατρίδα, αλλά υπήρχαν και πολλές προοπτικές.

Και η δεύτερη γενιά Ελληνοαυστραλών (συχνά και η τρίτη και οι επόμενες), σε μεγάλο βαθμό στηρίχθηκε στους γονείς, ειδικά ως προς το θέμα της στέγασης στα «πατρικά» μέχρι μία ηλικία ή με στήριξη στην αγορά κατοικίας, μέχρι να ορθοποδήσει οικονομικά.

Ακόμη, τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγοι οι νεοφερμένοι, έχουν μείνει με συγγενείς ή φίλους μέχρι να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα που θα τους επιτρέψει να νοικιάσουν αρχικά ένα σπίτι ή διαμέρισμα.

Έλληνες-και όχι μόνο- μετανάστες που ξεκίνησαν μία νέα ζωή εδώ στο παρελθόν, στηρίχθηκαν στη φιλοξενία, με ή χωρίς κάποιο αντίτιμο.

Πλέον, η «λύση» αυτή προτείνεται για όσα νοικοκυριά και οικογένειες δεν τα βγάζουν πέρα, καθώς ο πληθωρισμός «σκαρφάλωσε» εκ νέου περί του 7% (6,8% τον Απρίλιο έναντι 6,3% τον Μάρτιο), η ακρίβεια έχει… ξεφεύγει, οι λογαριασμοί (ρεύμα, σούπερ μάρκετ, κ.ά.) αυξάνονται περαιτέρω και τα ενοίκια να «καίνε».

Παραμένει μάλιστα άγνωστο πότε αυτοί που στενάζουν σήμερα θα καταφέρουν να σηκώσουν κεφάλι και θα (αν) μπορέσουν να προκόψουν καθώς η οικονομία της Αυστραλίας δεν είναι σαν άλλοτε, ενώ οι υποχρεώσεις τρέχουν.

Ως πιο τυχεροί φέρονται οι παλαιοί ιδιοκτήτες, αρκεί όμως να έχουν εξοφλήσει χρέη προς την τράπεζα, καθώς ουκ ολίγοι παλεύουν με τις συνεχώς αυξανόμενες δόσεις λόγω της ανόδου των επιτοκίων.

Σε κάθε περίπτωση, το κόστος ζωής βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ και συνεχίζει ανοδικά. Οι συνταξιούχοι, που εξαρτώνται από τα επιδόματα για να ζήσουν μετρούν ένα-ένα τα δολάρια και δεν είναι λίγοι αυτοί που αναζητούν ένα συμπλήρωμα στο εισόδημά τους.

Νέες μητέρες επιστρέφουν πιο σύντομα από την άδεια μητρότητας στην εργασία τους, αν έχουν βέβαια πού να αφήσουν τα παιδιά τους, με τους παππούδες και τις γιαγιάδες να παραμένουν πολύτιμη βοήθεια.

Καθώς πολλοί οικογενειακοί προϋπολογισμοί έχουν ξεπεράσει τα όρια αντοχής, σύμφωνα με έρευνα της ιστοσελίδας Finder έδειξε, ένας στους τέσσερις, που αντιστοιχεί σε 4,8 εκατ. εργαζόμενους, έχει ξεκινήσει μια δεύτερη δουλειά, εργάζεται περισσότερες ώρες ή «σταματά» τη συνταξιοδότηση για να τα βγάλει πέρα.

Και την ίδια ώρα, περισσότεροι από 3 εκατ. Αυστραλοί θα δουν το φοιτητικό τους χρέος (HECS-HELP) να αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με τον πληθωρισμό, περί το 7% προς τα πάνω, κάτι που σημαίνει περισσότερα από 1.000 δολάρια επιπλέον σε ένα μέσο δάνειο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαβίωσή τους, αλλά και… ισόβιες ενδεχομένως επιπτώσεις στη δανειοληπτική τους ικανότητα.

«ΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ» Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΤΕΓΑΣΗ

Ειδικά ως προς τη στέγαση, η κατάσταση δεν αναμένεται να γίνει καλύτερη πριν… επιδεινωθεί περαιτέρω. Ενδεικτική του προβλήματος η «λύση» που πρότεινε ο Δρ Lowe.

Ενώπιον του Κοινοβουλίου προειδοποίησε πως οι αυξήσεις, είτε για την ενοικίαση (αναμένεται να είναι επιπλέον 10%, είπε), είτε για την αγορά κατοικίας «μπορεί να μην είναι εντός» ελέγχου πλέον των κυβερνήσεων, λόγω της ισχυρής αύξησης του πληθυσμού (+2% μετά το άνοιγμα των συνόρων) και της πολύ χαμηλής διαθεσιμότητας σπιτιών και διαμερισμάτων.

«Υπάρχουν 2% περισσότερα σπίτια; Όχι … Έχουμε πολλούς ανθρώπους που έρχονται στη χώρα, ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν μόνοι τους ή να μετακομίσουν από το σπίτι (των γονιών τους), είπε ο διοικητής της RBA.

«Ο τρόπος με τον οποίο αυτό καταλήγει να ‘διορθώνεται’ είναι, δυστυχώς, μέσω των υψηλότερων τιμών των κατοικιών και των υψηλότερων ενοικίων».

«Χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους κατά μέσο όρο για να ζήσουν σε κάθε κατοικία, και οι υψηλότερες τιμές το κάνουν αυτό».

Ο γερουσιαστής των Πρασίνων, Nick McKim, υποστήριξε ότι έχει δημιουργηθεί ένας «φαύλος κύκλος». Όπως είπε, «τα υψηλά ενοίκια ισοδυναμούν με μεγαλύτερο πληθωρισμό, ισοδυναμούν με υψηλότερα επιτόκια (από την RBA), ισοδυναμούν με (ακόμη) υψηλότερα ενοίκια. Υπάρχει μια ‘τρύπα στον κουβά’, έτσι δεν είναι, αγαπητέ Δρ Lowe;».

Ο διοικητής της RBA απέρριψε το επιχείρημα ότι η μείωση των επιτοκίων θα «έσπαγε τον κύκλο», υπονοώντας ότι θα υποδαύλιζε τον πληθωρισμό με άλλους τρόπους.

«Μπορεί να μειώσουμε για λίγο τον πληθωρισμό, αλλά θα καταλήξουμε όλοι φτωχοί», απάντησε.

«Αν δεν είχαμε αυξήσει τα επιτόκια … ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».

«Επομένως, αυτό που κάνουμε τώρα είναι δύσκολο, αλλά είναι απαραίτητο για να αποφύγουμε περισσότερο πόνο και ακόμη υψηλότερα επιτόκια αργότερα».

«Η λύση σε όλα αυτά τα προβλήματα στην αγορά κατοικίας είναι: προσφορά, προσφορά, προσφορά».

«Το λέμε εδώ και μήνες – η κατάσταση στην στέγαση είναι μια ‘χύτρα ταχύτητας’ για την οποία η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει ακόμη απαντήσεις. Και πλησιάζει πολύ κοντά στο σημείο βρασμού».

Στο μεταξύ, ο μηνιαίος δείκτης Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (πληθωρισμός) αυξήθηκε κατά 6,8% το έτος έως τον Απρίλιο του 2023, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας (ABS).

Η αύξηση του 6,8% είναι υψηλότερη κατά 0,5% από την αύξηση 6,3% που αναφέρθηκε τον Μάρτιο του 2023, αλλά παραμένει πιο χαμηλά από την κορύφωση του 8,4% που καταγράφηκε τον Δεκέμβριο του 2022.

Η Michelle Marquardt, επικεφαλής των στατιστικών για τις τιμές του ABS, τόνισε ότι «οι τιμές είναι πολύ υψηλές».

Διευκρίνισε ότι ο πληθωρισμός συχνά επηρεάζεται από είδη με ευμετάβλητη μεταβολή των τιμών, όπως τα καύσιμα αυτοκινήτων, τα φρούτα και τα λαχανικά και τα ταξίδια.

«Όταν εξαιρούνται αυτά τα ασταθή στοιχεία, η ετήσια μεταβολή του μηνιαίου δείκτη ήταν 6,5% τον Απρίλιο, χαμηλότερη από το 6,9% που καταγράφηκε τον Μάρτιο».

Σε κάθε περίπτωση οι… καταναλωτές καλούνται να βάλουν όλο και πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη, με το «καλάθι» να μη γεμίζει όπως παλιά.

Όχι τυχαία, σύμφωνα με την ABS, οι σημαντικότεροι συντελεστές της ετήσιας αύξησης του πληθωρισμού τον Απρίλιο ήταν η στέγαση (+8,9%), τα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά (+7,9%), οι μεταφορές (+7,1%) και η αναψυχή και πολιτισμός (+6,4%).

Ο Δρ Lowe επανέλαβε τις προσδοκίες της RBA ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει στο 3% έως το 2025, αλλά προειδοποίησε ότι οι προσπάθειες να κινηθεί προς τα κάτω ταχύτερα, όπως ζητούν πολλοί κοινοβουλευτικοί, θα «αναιρέσουν» την αύξηση της απασχόλησης.

«Δεν πρόκειται να κηρύξουμε τη νίκη (επί του πληθωρισμού) μέχρι να επιτευχθεί η νίκη», είπε.

Ποιοι έχουν πληγεί κυρίως από την ακρίβεια και σε ποιες περιοχές; «Είναι αρκετά σαφές από τα στοιχεία για τις δαπάνες … ότι οι άνθρωποι που δανείστηκαν πολύ … τα τελευταία τρία χρόνια, πως οι δαπάνες τους αυξάνονται πολύ πιο αργά από ό,τι των υπολοίπων», ανέφερε ο διοικητής της RBA.

«Και … πολλοί ενοικιαστές με χαμηλό εισόδημα (πρέπει) να κάνουν περισσότερες περικοπές».

«Αυτή η εκτίμηση από τις τράπεζες επιβεβαιώνεται από τον σύνδεσμό μας με τους εμπόρους λιανικής πώλησης, οι οποίοι λένε ότι τα καταστήματά τους (που είναι) σε περιοχές με χαμηλότερο εισόδημα ή ζουν πολλοί ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, οι δαπάνες (είναι) λιγότερες και επιβραδύνονται».

Επεσήμανε δε ότι η στήριξη των κυβερνήσεων στις τιμές ενέργειας, αφαιρούν περίπου 0,5%-1% από τον πληθωρισμό για το επόμενο έτος, αλλά «όταν οι εκπτώσεις καταργηθούν, θα λειτουργήσουν ως αύξηση».

ΚΑΙ ΤΟ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟ ΧΡΕΟΣ

Η τιμαριθμική αναπροσαρμογή του φοιτητικού χρέους, το οποίο αφορά πάνω από 3 εκατ. Αυστραλούς, θα είναι 7,1% φέτος, η υψηλότερη των τελευταίων τριών και πλέον δεκαετιών και θα «περάσει» στα περισσότερα από 74 δισ. δολ. ανεξόφλητων δανείων HECS-HELP και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Συγκριτικά, κατά την τελευταία δεκαετία, η αναπροσαρμογή ήταν κατά μέσο όρο 2% ετησίως.

Τα πιστωτικά ιδρύματα εξετάζουν το χρέος του HECS-HELP με τον ίδιο τρόπο όπως άλλα προσωπικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες όταν αξιολογούν την ικανότητα ενός πελάτη να εξυπηρετήσει ένα δάνειο, και αυτό εμφανίζεται στους υπολογισμούς του λόγου χρέους προς εισόδημα.

Το ανεξάρτητο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα Futurity Investment Group, το οποίο επικεντρώνεται στην εκπαίδευση, έχει αναλύσει τα επίπεδα και τα αποτελέσματα του χρέους του HECS-HELP, πιο πρόσφατα μέσω έρευνας σε 1.000 σημερινούς ή πρώην φοιτητές πανεπιστημίου.

Διαπίστωσε ότι ο μέσος χρόνος αποπληρωμής ενός χρέους πλησιάζει τη δεκαετία.

Η διευθύνουσα σύμβουλος του Futurity Investment Group, Kate Hill δήλωσε στο ABC ότι το αυξανόμενο φοιτητικό χρέος, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος ζωής, έχει καταστήσει όλο και πιο δύσκολο για τους Αυστραλούς με πανεπιστημιακή εκπαίδευση να γίνουν ιδιοκτήτες σπιτιού και να πραγματοποιήσουν άλλους στόχους.

«Η αγορά ενός πρώτου αυτοκινήτου, η αγορά κατοικίας, η έναρξη μιας επιχείρησης – αυτού του είδους οι οικονομικές αποφάσεις που τις περισσότερες φορές απαιτούν δανεισμό για τους νέους – απλά δεν θα είναι διαθέσιμες λόγω του επιπέδου του χρέους που θα έχουν εκεί λόγω της εκπαίδευσής τους», δήλωσε η κα Hill.

«Πολλοί απόφοιτοι και σημερινοί φοιτητές θεωρούν το χρέος του HECS ως φτηνά, άτοκα δάνεια, ωστόσο, με αυτά τα επίπεδα αναπροσαρμογής, είναι μια άποψη που είναι σαφώς λανθασμένη σε αυτή τη νέα πραγματικότητα».

«Θα υπάρξουν μακροχρόνιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, και αυτό επηρεάζει πράγματα όπως η ικανότητά τους να επιτύχουν αυτούς τους βασικούς στόχους της ζωής τους, όπως να παντρευτούν … να δημιουργήσουν οικογένεια».