Εισαγωγικό Σημείωμα: Την Τρίτη, 29 Μαΐου 2023 -πριν από 570 χρόνια- «εάλω η Πόλις» ή έγινε η «άλωσις» της Κωνσταντινούπολης.

Σήμερα ο μέσος Έλληνας δεν καταλαβαίνει τις λέξεις που μπήκαν σε εισαγωγικά. Εάλω και άλωσις παράγονται από το ρήμα αλίσκομαι που σημαίνει κυριεύομαι = υποδουλώνομαι. Από εδώ γεννήθηκε και ο αιχμάλωτος, αλλά και η πολύ κοινή μας λέξη σήμερα ευάλωτος- μάλλον ακαταλαβίστικη = αυτός που προσβάλλεται εύκολα.)

***

Το 1453 όλη η περιοχή αυτή ονομαζόταν Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή Ρωμανία. Η αρχαία πόλη στο Βόσπορο ιδρύθηκε από τους Μεγαρείς το 657 π.Χ. Στην ίδια θέση –σχεδόν μετά από χίλια χρόνια, το 324 μ.Χ.- ιδρύθηκε η Νέα Ρώμη, Nova Roma, και η νέα πόλη έγινε η πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και πήρε το όνομα του Αυτοκράτορα και ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη.

ΛΙΓΗ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο όρος Βυζάντιο –από το όνομα του Βύζα (με μεγάλο στήθος) του αρχηγού των πρώτων αποίκων από τα Μέγαρα– χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 16ου αιώνα από τον ιστορικό Γερμανό J. Wolf (1562). Δεν υπάρχει πλέον Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ούτε Ρωμανία, παρά μόνο Βυζάντιο. Σήμερα ονομάζουμε Βυζαντινή Αυτοκρατορία το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από την ίδρυσή της το 324 μ.Χ. μέχρι την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1453.

Στις 29 Μαϊου 1453, λοιπόν, έγινε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Τα οθωμανικά στρατεύματα με αρχηγό τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β’, καταλαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη μετά από πολιορκία 53 ημερών και έδωσαν τέλος στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η πολιορκία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως την Τρίτη, 29 Μαϊου 1453.

ΤΙ ΕΙΧΕ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ

Τους προηγούμενους δύο αιώνες το Βυζάντιο είχε ήδη εξασθενήσει και ήταν διαιρεμένο στο διάστημα αυτό. Η άλωσή του το 1204 από τους Σταυροφόρους, αλλά και αργότερα οι πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, η αδυναμία βοήθειας από την Δύση, η άσχημη οικονομική κατάσταση και η φυγή ανθρώπινου δυναμικού, οδήγησαν στη σταδιακή εξασθένηση και συρρίκνωση της Πόλης.

Οι Οθωμανοί είχαν ήδη κυριεύσει την Καλλίπολη το 1354. (Αυτή είναι η Καλλίπολη που ήθελαν να καταλάβουν οι ΑΝΖΑCs το 1915 και πάνω από δέκα χιλιάδες σκοτώθηκαν εδώ). Οι Οθωμανοί έφεραν ορδές φανατικών μουσουλμάνων πολεμιστών στην Καλλίπολη. Σταδιακά κύκλωσαν εδαφικά το Βυζάντιο, το οποίο από το 1373 πλήρωνε φόρους στον Οθωμανό Σουλτάνο. Έτσι, η Άλωση ήρθε ως «φυσικό αποτέλεσμα» της επέκτασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην ευρύτερη περιοχή.

ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΟΛΙΚΟΙ

Η ηρωική αντίσταση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και μερικών χιλιάδων πολεμιστών δεν ήταν ικανή να σώσει την Κωνσταντινούπολη για μια ακόμη φορά από μια εχθρική πολιορκία. Ζητήθηκε βοήθεια από τους Λατίνους και τους Καθολικούς, αλλά οι μισοί «βυζαντινοί», δυστυχώς, δεν την ήθελαν. Στο τέλος οι Λατίνοι έστειλαν ιερείς να ερευνήσουν το θέμα.

Οι απεσταλμένοι του Πάπα, λειτούργησαν στην Αγία Σοφία, αλλά προκάλεσαν την αντίδραση του κόσμου, που ξεχύθηκε στους δρόμους και γέμισε τις εκκλησίες, όπου λειτουργούσαν οι ανθενωτικοί με επικεφαλής τον μετέπειτα πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο. Το σύνθημα των ανθενωτικών που κυριαρχούσε ήταν «Την γαρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε την ένωσιν χρήζομεν» (Δεν χρειαζόμαστε ούτε τη βοήθεια των Λατίνων, ούτε την ένωση). Την παράταξη αυτή εξέφραζε και ο Λουκάς Νοταράς με τη φράση «Κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν»!

Το μίσος για τους Λατίνους δεν απέρρεε μόνο από δογματικούς λόγους (ορθόδοξοι – καθολικοί). Η λαϊκή ψυχή δεν είχε ξεχάσει τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Σταυροφόροι στην Πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204. Κάτω από αυτές τις συνθήκες μία εξασθενημένη και διαιρεμένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έπεσε στη λαίλαπα των Οθωμανών.

Έτσι «εάλω η Πόλις» και οι Οθωμανοί Τούρκοι γιορτάζουν αυτό το γεγονός ως τη μεγαλύτερη νίκη τους μέχρι σήμερα.