Ο ΤΖΟΝ Κένεθ Γκάλμπρεϊθ (John Kenneth Galbraith) στο βιβλίο του “Τα Οικονομικά της Αθώας Απάτης” απεικόνισε την εμπειρία της ζωής του στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα με μια καυστική κριτική των πραγμάτων όπως έχουν σήμερα. Συγκεκριμένα, σήμανε τον κώδωνα του κινδύνου για το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ της πραγματικότητας και της «συμβατικής σοφίας» και για το πώς φτάσαμε σε ένα σημείο όπου έχουμε παραδοθεί στην ιδιοτελή πεποίθηση και στην «επινοημένη ανοησία» ή, πιο απλά, ως θύματα μιας αθώας απάτης. Κάτι το οποίο συντελέστηκε σε βάρος της οικονομίας, της αποτελεσματικής κυβέρνησης, και του επιχειρηματικού κόσμου.

Επί τούτου, υπάρχουν ορισμένοι παραλληλισμοί με αυτό του το σκεπτικό του John Kenneth Galbraith και την «Αλληγορία του Σπηλαίου» του Πλάτωνα που εξηγεί πώς η ύπαρξη των δύο κόσμων, δηλαδή αυτού που προκύπτει μέσω του αισθητού κόσμου (μέσω των αισθήσεων) και αυτού του κατανοητού κόσμου (ο οποίος γίνεται αντιληπτός μέσω της γνώσης χωρίς την παρέμβαση των αισθήσεων), σε μεγάλο βαθμό παραλληλισμοί ευθυγραμμισμένοι με τη διάκριση του Γκάλμπρεϊθ μεταξύ πραγματικότητας και «συμβατικής σοφίας». Η εξαπάτηση (ή η αθώα απάτη) είναι η κινητήρια δύναμη αυτής της διάκρισης που μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στην ανθρώπινη ζωή σύμφωνα με τον Πλάτωνα, καθώς επιφανειακές απόψεις που δεν υπόκεινται σε αμφισβήτηση των δεδομένων καταστάσεων προκαλούν την επικράτηση του ψεύδους στο διηνεκές.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι λίγες κοινωνίες καταφέρνουν να προχωρήσουν στο στάδιο της απελευθέρωσης ενός κατανοητού κόσμου, που επιτυγχάνεται μέσω της αμφισβήτησης, σε συνάρτηση με την έρευνα και της μελέτη. Πράγματι, αυτή η διάκριση διαφέρει σε όλα τα μήκη και πλάτη του παγκόσμιου χάρτη ανάλογα με τους διάφορους κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες (π.χ. οικονομική ελευθερία, διαφθορά, ηθική και δικαιοσύνη, ποιότητα δημοκρατίας και άλλα). Για παράδειγμα, η Αυστραλία που φιλοξενεί μια μεγάλη ελληνική διασπορά θα μπορούσε να θεωρηθεί με βάση τέτοιους δείκτες απόδοσης ως μέρος του κατανοητού κόσμου σε σύγκριση με τον αισθητό κόσμο που χαρακτηρίζει την Ελλάδα. Οι πρόσφατες ελληνικές εκλογές παρείχαν κάποιες γνώσεις σχετικά με το πώς οι άνθρωποι ενίοτε ταλαντεύονται μεταξύ αυτών των δύο κόσμων ανάλογα με την επίδραση ενός πολιτικού τοπίου που προωθεί το αισθητό (Ελλάδα) παρά το κατανοητό (Αυστραλία).

Πέρα από τις ελληνικές εκλογές που χαρακτηρίστηκαν από απάθεια των ψηφοφόρων της ελληνικής διασποράς, η πίεση που πρέπει να ασκηθεί στην Ελλάδα είναι για την διαμόρφωση μιας πολιτικής που είναι συνεπής και ανταποκρίνεται στα κριτήρια βέλτιστης πρακτικής, με εκείνα του κατανοητού κόσμου και όχι του αισθητού κόσμου της πελατειακής πολιτικής. Η κατανοητή δημόσια πολιτική σχετίζεται με τη χρηστή λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν ένα έθνος, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ανάλογα με τον αντίκτυπο ή το εύρος τους. Υπό αυτή την έννοια, οι μεταρρυθμίσεις πολιτικών ή/και νόμων πρέπει να βασίζονται σε σχεδιασμό, μελέτη, ανάλυση, διαβούλευση, και συναίνεση, μεταξύ άλλων παραγόντων, που διασφαλίζουν απόλυτη συνοχή και διαφάνεια. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται εδώ και πολλά χρόνια από πολιτικούς που κάνουν δηλώσεις ή προτάσεις χωρίς καμία απολύτως τεκμηριωμένη υποστήριξη, δημιουργώντας αβεβαιότητα και ανησυχία στην κοινωνία.

Συμπερασματικά, πρέπει να υπερβούμε την εγγενή μεροληψία στη συζήτηση ότι τα γραφειοκρατικά εμπόδια από μόνα τους οδήγησαν στην απάθεια των ψηφοφόρων της διασποράς, ένα επιχείρημα που δεν βασίζεται σε στοιχεία και, επομένως, στερείται συνοχής. Αν νιώθουμε ως διασπορά ότι η ελληνική γραφειοκρατία συνέβαλε σε αυτό το αποτέλεσμα της απάθειας των ψηφοφόρων, τότε ως διασπορά πέρα από τις εκλογές θα πρέπει να ασκήσουμε και την «καυστική» κριτική μας σε όλες τις πτυχές της γραφειοκρατίας που έχουν δημιουργηθεί από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Διαφορετικά, απλώς ταλαντευόμαστε ως ψηφοφόροι μεταξύ ενός κατανοητού και ενός αισθητού κόσμου, όπως αυτός περιγράφεται από τον Πλάτωνα στην Αλληγορία του Σπηλαίου και απο τον Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ στο βιβλίο του Τα Οικονομικά της Αθώας Απάτης.

*Ο Δρ. Στηβ Μπακάλης είναι ειδικός σε θέματα διεθνούς επιχειρηματικής εκπαίδευσης και διαχείρισης, έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, το Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, και σε διοικητικές θέσεις σε πανεπιστήμια της Ασίας-Ειρηνικού και τα Αραβικά Κράτη του Περσικού Κόλπου.