Σε μία ώρα και 40 λεπτά από το λιμάνι του Λαυρίου, με ferry boat ή ιδιόκτητο σκάφος, φτάνεις σ’ ένα νησί όπου κυριαρχεί η απλότητα, το καλό γούστο και η φιλοξενία!

H Κύθνος είναι το νησί με τις 94 παραλίες, τις πολλές εκκλησίες και τα 130 ξωκλήσια, τους αρχαιολογικούς χώρους με παλιά και νέα ευρήματα, τους ατέλειωτους όρμους και κολπίσκους, τις ιαματικές πηγές, τα παραδοσιακά κεραμικά και τοπικά προϊόντα και ένα από τα πιο εντυπωσιακά σπήλαια της Ελλάδας! Είναι το νησί που από την αφάνεια, για χρόνια, έχει γίνει ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς για όλους και ιδιαίτερα για τους… σκαφάτους!

Η μικρή Κύθνος των Δυτικών Κυκλάδων μεταξύ Κέας και Σερίφου, με 1300 μόνιμους κατοίκους, έχει μακρά και πλούσια ιστορία που δύσκολα συντομεύεται. Το προϊστορικό της όνομα ήταν Οφιούσα, καθώς στα ξηρά εδάφη της έβρισκαν καταφύγιο τα φίδια.

Το σημερινό της όνομα το οφείλει στους αρχαίους Δρύοπες που έφτασαν τον 14ο αιώνα π.Χ. από την Εύβοια με αρχηγό τον Κύθνο, μυθικό γιο του θεού Απόλλωνα κι εγκαταστάθηκαν στον τόπο που ονομάστηκε Δρυοπίς. Η Κύθνος έγινε γνωστή και ως Θερμιά, από τις ιαματικές πηγές της που υπάρχουν και σήμερα στον όρμο των Λουτρών, αυτές που απολάμβαναν ο βασιλιάς Όθων και κυρίως η βασίλισσα Αμαλία, γιατί πίστευαν ότι θα την βοηθούσε να τεκνοποιήσει!

Η πρώτη εντύπωση, όπως το πλοίο πλησιάζει στο λιμάνι του Μέριχα, είναι ενός νησιού με συνεχείς όρμους και κολπίσκους, κατάλευκους μικρούς οικισμούς και ξωκλήσια σκαρφαλωμένα σε σκουρόχρωμες πλαγιές που αυλακώνονται από ξερολιθιές, μια έντονη αντίθεση του λευκού πάνω στο σκούρο ανάγλυφο του νησιού, λόγω της σύνθεσης του εδάφους της, που από πολύ παλιά χρόνια ήταν πλούσιο σε μεταλλεύματα.

Από το Μέριχα, που σφύζει από κίνηση και κόσμο, παίρνουμε το δρόμο νοτιοανατολικά για την Παναγία Κανάλα, χτισμένη σε μια από τις ωραιότερες και λίγες πευκόφυτες ακρογιαλιές του νησιού. Εδώ φυλάσσεται η Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας που, σύμφωνα με την παράδοση, βρέθηκε από ψαράδες στο στενό-κανάλι ανάμεσα στην Κύθνο και τη Σέριφο, γι’ αυτό και ονομάστηκε Κανάλα. Στην Παναγία Κανάλα αναφέρεται και ο Κωστής Παλαμάς στο ποίημά του «Τρεις Αδελφές» που μιλά για τις τρείς σημαντικότερες Παναγίες του νησιού, Παναγία Κανάλα, Φλαμπουριανή και Στρατηλάτισσα.

Είναι μια πανέμορφη τοποθεσία με εκπληκτική θέα τη δημοφιλή παραλία με τα διάφανα γαλάζια νερά και τον παραδοσιακό οικισμό στην πλαγιά του όρμου. Παίρνοντας μαζί μας αυτή την εικόνα συνεχίσαμε πιο νότια, τον οικισμό του Αγίου Δημητρίου και τη μεγάλη αμμώδη παραλία με τα αλμυρίκια. Δεν μπορείς να παραπονεθείς για έλλειψη σκιάς εδώ – γιατί «ο κάθε παραθεριστής θέλει το αλμυρίκι του», όπως λένε οι ντόπιοι. Εδώ δοκιμάσαμε και το παν-νόστιμο ντόπιο κατσικάκι!

Επιλέξαμε για τη διαμονή μας τα Λουτρά στο ΒΑ τμήμα του νησιού. Το ξενοδοχείο μας, κατάλευκο κι αυτό και απόλυτα εναρμονισμένο με το περιβάλλον (αν δεν είχε ταμπέλα δεν θα καταλάβαινες ότι είναι ξενοδοχειακό συγκρότημα) με εξαιρετική θέα στον όρμο με τα σκάφη.

Η παραλία, αμμώδης με πεντακάθαρα νερά και…με το ζεστό νερό των ιαματικών πηγών, πλούσιο σε άλατα και θειάφι, να αναβλύζει στην από μια φυσική πέτρινη ”λιμνούλα”, ελεύθερα, για όποιον θέλει να δοκιμάσει τη θερμοκρασία των 52C! Το παλιό Υδροθεραπευτήριο δεν λειτουργεί πια αλλά η παραλία των Λουτρών με τα αλμυρίκια σε προσκαλεί να απολαύσεις την ανεπιτήδευτη ομορφιά της. Σε μικρή απόσταση και οι παραλίες της Αγ. Ειρήνης και το Σχοινάρι, όλες με πεντακάθαρα νερά. Δεν γλυτώνεις από παραλίες στην Κύθνο!

Στα Λουτρά έχεις μια μεγάλη επιλογή από ταβέρνες, καφέ και στέκια που ζωντανεύουν εντυπωσιακά, ιδίως το βράδυ, προσφέροντας μια ατμόσφαιρα ανεμελιάς δίπλα στη θάλασσα, κι αν πετύχεις και πανσέληνο… δεν το συζητάμε! Δύσκολο ν’ αποφασίσεις να πας για ύπνο!

Την επομένη μας περίμενε η πιο εντυπωσιακή και πασίγνωστη παραλία της Κύθνου, η Κολώνα! Όπως υποδηλώνει και το όνομά της είναι μια λωρίδα άμμου – σαν κολώνα – που βρέχεται από θάλασσα και από τις δυο πλευρές! Ενώνει τη μικρή βραχονησίδα του Αγ. Λουκά, με το εκκλησάκι του, με την υπόλοιπη Κύθνο. Η πρόσβαση από το λιμάνι του Μέριχα με το βαρκάκι-ταξί εύκολη κι ευχάριστη αλλά η αποβίβαση από τα βραχάκια θέλει προσοχή – γιατί η Αρχαιολογική Υπηρεσία απαγορεύει οποιαδήποτε κατασκευή τσιμέντου επάνω στην παραλία!

Στην Κολώνα, ακόμα ένα απόλυτα φυσικό τοπίο χωρίς ξαπλώστρες αλλά ούτε και αλμυρίκια: λευκή ψιλή άμμος παντού που συνεχίζει και μέσα στο νερό! Είναι μια πραγματικά ανέγγιχτη παραλία ή μάλλον δύο σε μία – μια δυτικά και μια ανατολικά, και μόλις κάνεις αυτή την πολυπόθητη βουτιά, σ’ όποια πλευρά διαλέξεις, βρίσκεσαι σ’ ένα γαλάζιο παράδεισο που σ’ αγκαλιάζει! Ο χρόνος παύει να μετρά πια. Απλά αφήνεσαι στη φύση και την ομορφιά της.

Η γνωριμία μας με τη Χώρα, πρωτεύουσα του νησιού, που λέγεται και Μεσαριά – γιατί είναι στη μέση- έγινε αργά το απόγευμα. Εδώ απαγορεύεται η κυκλοφορία οχημάτων! Περπατάμε, λοιπόν, ξέγνοιαστα στα γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια της Χώρας απολαμβάνοντας μια αυθεντική νησιώτικη ατμόσφαιρα και τη θέα που ξεπροβάλλει σε στροφές – γιατί η Χώρα είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε πλαγιά λόφου. Εισπράττουμε χαμόγελα και ανταποδίδουμε, χαζεύουμε τα καλόγουστα μαγαζιά, τα εντυπωσιακά σχέδια και χρώματα στα κεραμικά – παλιά παράδοση η τέχνη της αγγειοπλαστικής στην Κύθνο, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας του εδάφους της σε άργιλο. Κι αν ρίξεις το βλέμμα τριγύρω πιο προσεκτικά θα δεις ότι κάποιος ή κάποια σκέφτηκε να διακοσμήσει ένα πιθάρι, να στολίσει ένα φανάρι, να βάψει ένα ακροκέραμο, να γράψει κάποιο στιχάκι!

Γιατί η Κύθνος δεν είναι γνωστή μόνο για τα κεραμικά της ή τα παν-νόστιμα σφουγγάτα και τις πίττες με το Κυθνιώτικο τυρί, ή το θυμαρίσιο μέλι της – είναι γνωστή και για τα…στιχάκια της! Ναι! Στιχάκια και ποιηματάκια γραμμένα σε τοίχους, σκαλοπάτια, στις γωνιές των δρόμων, έξυπνα και με χιούμορ σε «ενημερώνουν» και σίγουρα σου φτιάχνουν τη διάθεση!

Στη Χώρα, επισκεφθήκαμε και το Λαογραφικό Μουσείο του Πολιτιστικού Συλλόγου, όπου διατηρείται μια αξιόλογη λαογραφική συλλογή. Πολλά τα έθιμα που συνεχίζουν να τηρούνται στην Κύθνο, αλλά το έθιμο του παραδοσιακού γάμου είναι γεγονός μεγάλης χαράς όπου, όμως, δεν στέλνουν προσκλητήρια – γιατί είναι όλοι καλεσμένοι!!!

Η απολαυστική αυτή βόλτα μας επεφύλασσε κι άλλη έκπληξη! Το σπίτι και τη γειτονιά της Φλώρας! Ολόκληροι τοίχοι και πεζούλια σπιτιών ζωγραφισμένα με χαρούμενα χρώματα, εικόνες και παραστάσεις νησιώτικες, λουλούδια, καραβάκια, όλα μια εικόνα μοναδική! Η ίδια η Φλώρα λέει ότι άρχισε μια ζωγραφιά για τον εγγονό της στο δικό της σπίτι και κατέληξε να ασχοληθεί για χρόνια, ζωγραφίζοντας μόνη της τα σπίτια της γειτονιάς, ακόμα και γλάστρες, σκαλοπάτια, παράθυρα!

Είναι η πασίγνωστη γειτονιά – ζωγραφιά της Κύθνου όπου όλοι σταματούν και απολαμβάνουν! Δεν ξεκολλάς εύκολα από εκεί. Εμπνευσμένο, χαρούμενο, πρωτότυπο! Μπράβο στην κυρία Φλώρα!

Είχε αρχίσει να πέφτει το σούρουπο κι αρχίζουν ν’ ανάβουν μικρά φαναράκια κρεμασμένα από τα δέντρα ανάμεσα σε μπουκαμβίλιες, στα καφέ και τα μπαράκια, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα γλυκιά, ρομαντική! Τα ταβερνάκια στη μικρή πλατεία γεμίζουν κόσμο κι οι μουσικές συμπληρώνουν το σκηνικό! Άνθρωποι χαμογελαστοί, έχουν αφήσει πίσω το γκρίζο της πόλης και τις σκοτούρες. Η Χώρα της Κύθνου είναι και το βράδυ υπέροχη, σε ξελογιάζει, δε θέλεις να την αποχωριστείς και σίγουρα δε θα την ξεχάσεις.

Την επομένη μας περίμενε η Δρυοπίδα, το τρίτο μεγάλο χωριό που σου κλέβει την καρδιά. Χτισμένο ανάμεσα σε λόφους και αθέατο από τη θάλασσα, είναι το χωριό με τις κεραμοσκεπές. Στη Δρυοπίδα, που έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός, υπάρχει Λαογραφικό, Βυζαντινό και Εκκλησιαστικό Μουσείο, πολλές εκκλησίες αλλά και το εκπληκτικό Σπήλαιο Καταφύκι, κυριολεκτικά κρυμμένο στα έγκατα της γης, για αιώνες.

Διασχίσαμε τα γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια και φτάσαμε στην καλά κρυμμένη είσοδο του Σπηλαίου. Καταφύκι σημαίνει καταφύγιο, γιατί εκεί κρύβονταν οι κάτοικοι στην Τουρκοκρατία και τη Γερμανική κατοχή. Ουσιαστικά όμως και για πάρα πολλά χρόνια, (από το 1835) χρησιμοποιήθηκε ως ορυχείο εξόρυξης σιδηρομεταλλευμάτων που υπήρχαν στο έδαφος. Κατάλοιπα αυτής της δραστηριότητας είναι ορατά και σήμερα: σκορπισμένα εργαλεία, παλιά βαγόνια, ράγες, σκουριασμένα συρματόσχοινα. Περπατήσαμε σ΄ ένα μικρό μόνο τμήμα των 600 μ. όλων των διαδρόμων του σπηλαίου, που καλύπτουν έκταση 3,500 τ.μ. Η θερμοκρασία μόνιμα στους 17ο C. Οι σταλακτίτες και σταλαγμίτες που έχουν απομείνει, διότι η δραστηριότητα της εξόρυξης κατέστρεψε πολλούς, εξακολουθούν να είναι εντυπωσιακοί σε χρώματα και σχήματα, όπως είναι και τα διάφορα ανοίγματα, σχισμές και στοές που μπορέσαμε να δούμε.

Το χαρακτηριστικό του Σπηλαίου είναι ότι εδώ υπάρχει μια εκπληκτική «συνέργεια» Φύσης και Ανθρώπου: το φυσικό μέρος που δημιουργήθηκε αιώνες πριν, από υπόγειο χείμαρρο που διέτρεχε το σπήλαιο και από το πρόσφατο τεχνητό μέρος – διάδρομοι, διακλαδώσεις, ανοίγματα, που έγιναν για τις ανάγκες της εξόρυξης.

Ξαναβγήκαμε στα φωτεινά σοκάκια της Δρυοπίδας, κυριολεκτικά, τρίβοντας τα μάτια μας. Στο καφέ «Παραμύθι» μας περίμενε ο πιο απολαυστικός freddo!

Η Κύθνος είναι ένα ορεινό, βραχώδες νησί, με τις χαρακτηριστικές ξερολιθιές που την σημαδεύουν και την προφυλάσσουν από τις κατολισθήσεις του ξηρού εδάφους. Η Κύθνος έχει μια αλλιώτικη, ίσως αρχέγονη, γοητεία που δύσκολα περιγράφεται. Μια ανεπιτήδευτη ομορφιά και απλότητα. Αλλά, είναι και οι άνθρωποι που δημιουργούν μια ατμόσφαιρα που σε καλωσορίζει, που θέλεις να ζήσεις και να χαρείς. Σίγουρα όμως, είναι η αίσθηση ότι αυτό το ταξίδι σου στην Κύθνο δεν θα είναι το τελευταίο. Στην Κύθνο πηγαίνεις ξανά και ξανά γιατί σου προσφέρει την ομορφιά της απλότητας, την αυθεντικότητα, το ανεπιτήδευτο. Θα ξαναπάς, ακόμα, γιατί δεν πρόλαβες να την εξερευνήσεις ολόκληρη. Γιατί είναι η έκπληξη που δεν περίμενες. Γιατί σου χάρισε τη χαρά της ξεχασμένης ηρεμίας! Και γιατί την αγάπησες!