Σε συνέχεια της υπαίθριας έκθεσης σχολικής ιστορίας με μοναδικά άγνωστα τεκμήρια πολιτιστικής κληρονομίας, στο πλαίσιο του 1ου Φεστιβάλ Κάτω Αμπελοκήπων που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας σε συνεργασία με την Κοινότητα Αμπελοκήπων του Δήμου Πύλου Νέστορος και την βοήθεια της τοπικής κοινωνίας, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας παραχώρησε δωρεάν εγγράφως το εν λόγω σημαντικό σχολικό αρχείο (καρπός δεκαετούς έρευνας σε δημόσιες αρχειακές πηγές), στην Κοινότητα Αμπελοκήπων του Δήμου Πύλου Νέστορος και πλέον από τις 16 Αυγούστου 2023 φιλοξενείται από την εν λόγω Κοινότητα ως Μόνιμη Έκθεση Σχολικής Ιστορίας στο δημοτικό κτήριο του οικισμού που λειτούργησε κατά το παρελθόν ως δημοτικό σχολείο (1965 – 1981).

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο του εν λόγω φεστιβάλ τα αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης πλακέτας ιστορικής τεκμηρίωσης του εν λόγω κτηρίου καθώς και τα εγκαίνια της υπαίθριας έκθεσης σχολικής ιστορίας έγιναν από τον αντιδήμαρχο πολιτισμού του Δήμου Πύλου Νέστορος κ. Σιψά, παρουσία και άλλων αντιδημάρχων και πλήθος κόσμου. Στη βάση αυτών, ένα σημαντικό σχολικό αρχείο πολιτισμού και ιστορίας, που αποτελείται από περισσότερα από 100 έντυπα ιστορικά τεκμήρια, επέστρεψε στο φυσικό του χώρο και θα αποτελέσει πηγή έρευνας και γνώσης για κάθε ενδιαφερόμενο, καθώς και εστία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα δημοτικά σχολεία της περιοχής, ενώ θα αναβαθμίσει σημαντικά το πολιτισμικό απόθεμα του Δήμου Πύλου – Νέστορος ως η πρώτη επισκέψιμη έκθεση σχολικής ιστορίας του Δήμου.

Ωστόσο, ελάχιστα εικοσιτετράωρα μετά την φιλοξενία της έκθεσης σχολικής ιστορίας στο δημοτικό κτήριο του οικισμού, με μια πρωτοφανή ενέργεια για το δημοκρατικό πλαίσιο της χώρας, που θυμίζει αυταρχικές πρακτικές από το μακρινό παρελθόν, “άγνωστοι” προέβησαν σε αποξήλωση και αποκαθήλωση του σχολικού αρχείου, ενώ είχαν προηγηθεί τηλεφωνικές απειλές προς αιρετά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για απομάκρυνση του σχολικού αρχείου. Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη ενέργεια που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας και της έκφρασης καθώς και της αυτονόητης υποχρέωσης της τοπικής αυτοδιοίκησης να προβάλει επιστημονικά τεκμηριωμένα την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου.

Στη βάση αυτών, θεωρούμε ότι, οι θεσμικοί φορείς της περιοχής καθώς και η τοπική κοινωνία των πολιτών θα προστατεύσει τη δημοκρατία και τον πολιτισμό και θα απομονώσει τέτοιες ακραίες συμπεριφορές και πρακτικές που θυμίζουν μακρινές εποχές χρονικά και πολιτισμικά. Τέλος, πιστεύουμε ότι, η εν λόγω έκθεση σχολικής ιστορίας θα αγκαλιαστεί από το σύνολο της τοπικής κοινωνίας του Δήμου Πύλου Νέστορος και θα αποτελέσει ερέθισμα για ερευνητικές πρωτοβουλίες και δημιουργία ανάλογων εκθέσεων στους οικισμούς της περιοχής, ενώ το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας διαβεβαιώνει ότι θα σταθεί αρωγός σε ανάλογες προσπάθειες.

 

ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΩ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ (1935-1965)

Το Δημοτικό Σχολείο Κάτω Αμπελοκήπων ιδρύθηκε με Βασιλικό Διάταγμα του έτους 1921 και η κατασκευή του ανάγεται τη διετία 1932-34, βάσει πρότυπου αρχιτεκτονικού σχεδίου αγροτικού μονοτάξιου διδακτηρίου της δεκαετίας του 1920 του τότε Υπουργείου Παιδείας. Εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1935 με πρώτη εκπαιδευτικό την Όλγα Σαρατσιώτη, ενώ, τον Σεπτέμβριο του 1937 και έως το 1941 τη σκυτάλη θα αναλάβει ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Γέμελος, η εμβληματική μορφή της Εθνικής Αντίστασης που με το έργο του και τους αγώνες του ενέπνευσε καλλιτέχνες όπως τον Ρίτσο και τον Φαρσακίδη.

Τον Οκτώβριο του 1941, εν μέσω κατοχής, με απόφαση της επαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ Πυλίας, το σχολείο αποτέλεσε το αρχηγείο της Εθνικής Αντίστασης της Νότιας Μεσσηνίας. Έτσι, για το χρονικό διάστημα 1941-1944 υπήρξε επίκεντρο των συμβουλίων και των αποφάσεων των διοικητικών υπηρεσιών της Εθνικής Αντίστασης. Τον Αύγουστο του 1944 το σχολείο βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές, αλλά ως εκ θαύματος το κτήριο παρέμεινε όρθιο.

Στα μεταπολεμικά χρόνια το σχολείο αποτέλεσε και πάλι φάρο γνώσης για δεκάδες μαθητές, που διέπρεψαν σε σημαντικούς τομείς της κοινωνίας. Το κουδούνι του ιστορικού σχολείου χτύπησε για τελευταία φορά τον Ιούνιο του 1965, καθώς λόγω σημαντικής ρωγμής κρίθηκε σκόπιμη η διακοπή λειτουργίας του.

Πρόσφατα, μετά από μακροχρόνιο αγώνα και έρευνα ιδιωτών, σχετικά με την ιστορική τεκμηρίωσή του, αλλά και την υποστήριξη της MONUMENTA και της Περιφέρειας Πελοποννήσου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αποφάσισε τον χαρακτηρισμό του ως Διατηρητέου Νεωτέρου Μνημείου (ΦΕΚ159/ΑΑΠ/31.07.2018), σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ 1γ. του ν.3028.2002, (που αφορά τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους) λόγω της «ιδιαίτερης ιστορικής και κοινωνικής σημασίας τους, αφού είναι συνδεδεμένο με την ιστορία του τόπου και αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους». Η εμβληματική αυτή απόφαση, ανοίγει πλέον το δρόμο για τη διάσωση και ανάδειξή του.

Σήμερα, βάσει αυτών, έχει δημιουργηθεί μια Συμβουλευτική Επιτροπή Αποκατάστασης του Μνημείου, που έχει αναλάβει σχετικές πρωτοβουλίες για την χρηματοδότηση μελέτης και αποκατάστασης του εμβληματικού μνημείου από την πολιτεία, ώστε να λειτουργήσει ως μουσειακός χώρος πολιτισμού και ιστορίας.

*Περισσότερα για την ιστορία του εμβληματικού σχολείου της Μεσσηνίας μπορείτε να διαβάσετε στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://www.archaiologia.gr