Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ του Ουλουρού από την Καρδιά (Uluru Statement from the Heart), που συντάχθηκε και ψηφίστηκε τον Μάιο του 2017. Το Ουλουρού, ο κόκκινος βράχος που βρίσκεται στην καρδιά της Αυστραλίας, είναι ιερός τόπος για τους αυτόχθονες και είναι το μέρος όπου συναντήθηκαν οι εκπρόσωποι των εθνών τους εκείνη τη χρονιά. Η Διακήρυξη του Ουλουρού είναι ουσιαστικά μια σύντομη έκκληση αρχών των Αβορίγινων για οριστική αναγνώριση, συμφιλίωση και αποκατάσταση των σχέσεών τους με τη λευκή Αυστραλία.

Στις 14 Οκτωβρίου, η Αυστραλία οδεύει σε Δημοψήφισμα για να αναγνωρίσει συνταγματικά (Άρθρο 129) τα αυτόχθονα έθνη της, που έχουν συνεχόμενη αρχαιολογική, ιστορική και πολιτισμική παρουσία στη μεγάλη ήπειρο του Νότου, εδώ και περίπου 65.000 χρόνια. Σε αντίθεση με την Αυστραλία, άλλα αποικιακά έθνη όπως η Νέα Ζηλανδία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς κ.ά., έχουν ήδη προχωρήσει σε επίσημες συνταγματικές ή άλλες αναγνωρίσεις, εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες. Η Νέα Ζηλανδία, μάλιστα, έχει αναγνωρίσει τα αυτόχθονα έθνη της από τη δεκαετία του 1840!

Η προτεινόμενη συνταγματική αναγνώριση, προβλέπει επίσης τη δημιουργία ενός συμβουλευτικού προς τη Βουλή και την κυβέρνηση της ομόσπονδης Αυστραλίας σώματος, που θα εκλέγεται από τους αυτόχθονες, θα ονομάζεται Φωνή και θα συμβουλεύει την κυβέρνηση, τη Βουλή και τη γραφειοκρατία της χώρας για θέματα που ενδιαφέρουν άμεσα τους περίπου 800.000 αυτόχθονες (3% του συνολικού πληθυσμού) της χώρας. Το χάσμα ανάμεσα στη λευκή και στην αυτόχθονα Αυστραλία, στο προσδόκιμο ζωής, στην υγεία, στην παιδεία, στις υπηρεσίες, στη φυλάκιση, κ.λπ., εξακολουθεί 235 χρόνια μετά την άφιξη των λευκών να είναι τεράστιο και σε βάρος των ιθαγενών πληθυσμών.

Το αίτημα για τη δημιουργία μιας συμβουλευτικής Φωνής, για την υιοθέτηση μιας επίσημης Συμφωνίας ανάμεσα στη λευκή και στην αυτόχθονα Αυστραλία, καθώς και για την εξιστόρηση της Αλήθειας για τις σχέσεις λευκών και αυτοχθόνων διαχρονικά, τέθηκε επίσημα σχεδόν ομόφωνα από ένα εκλεγμένο σώμα 250 αυτόχθονων εκπροσώπων από όλα τα μήκη, πλάτη και έθνη της Αυστραλίας, τον Μάιο του 2017, με τη Διακήρυξη του Ουλουρού από την Καρδιά. Το Ουλουρού, ο κόκκινος βράχος που βρίσκεται στην καρδιά της Αυστραλίας, είναι ιερός τόπος για τους αυτόχθονες και είναι το μέρος όπου συναντήθηκαν οι εκπρόσωποι των εθνών τους εκείνη τη χρονιά. Η Διακήρυξη του Ουλουρού είναι ουσιαστικά μια σύντομη έκκληση αρχών των Αβορίγινων για οριστική αναγνώριση, συμφιλίωση και αποκατάσταση των σχέσεών τους με τη λευκή Αυστραλία.

Το αίτημα για τη δημιουργία της Φωνής, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, υποστηρίζει συστηματικά πάνω από το 80% των αυτοχθόνων.

Η τελευταία φορά που η Κοινοπολιτεία της Αυστραλίας οδηγήθηκε σε Δημοψήφισμα για ζητήματα ιθαγενών ήταν τον Μάιο του 1967, όταν, με υπερκομματική υποστήριξη, το 91% του τότε πληθυσμού της χώρας αποφάσισε πως θα είναι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και όχι οι πολιτειακές, που θα νομοθετούν για θέματα αυτοχθόνων (άρθρο 51) και πως για πρώτη φορά στην ιστορία της Αυστραλίας θα απογράφονται και τα γηγενή έθνη (άρθρο 27).

Είναι πολύ δύσκολο να περάσουν επιτυχώς δημοψηφίσματα στην Αυστραλία, γιατί χρειάζεται διπλή πλειοψηφία. Με άλλα λόγια, χρειάζεται πλειοψηφία ψήφων όπως προσμετρώνται στο εθνικό σύνολο, καθώς και πλειοψηφία Πολιτειών, δηλαδή τεσσάρων από τις έξι Πολιτείες της χώρας, ανεξάρτητα από τον πληθυσμό τους. Η Βόρεια Περιοχή, με πρωτεύουσα το Ντάργουιν και η Περιοχή της Εθνικής Πρωτεύουσας, όπου βρίσκεται η Καμπέρα, πρωτεύουσα της Αυστραλίας, δεν είναι κανονικές Πολιτείες, αν και εκλέγουν τα δικά τους σώματα/κυβερνήσεις. Οι ψήφοι όσων κατοικούν σε αυτές τις περιοχές προσμετρώνται μόνο στο εθνικό σύνολο.

Εξαιτίας της διπλής πλειοψηφίας, ιστορικά, μόνον 8 από τις 44 ώς σήμερα προτάσεις που πήγαν σε δημοψήφισμα υπερψηφίστηκαν. Το τελευταίο μεγάλο όχι σε δημοψήφισμα ειπώθηκε το Νοέμβριο του 1999, όταν το βασικό ερώτημα ήταν «Είστε υπέρ του να γίνει η Αυστραλία Προεδρευομένη Δημοκρατία, με πρόεδρο εκλεγμένο από το Κοινοβούλιο με πλειοψηφία δύο τρίτων ή υποστηρίζετε να συνεχίσει να είναι Βασιλευομένη Δημοκρατία, με ανώτατο άρχοντα το/τη μονάρχη της “μητέρας πατρίδας” Βρετανίας;» Τότε, το όχι, που υποστήριξαν τα συντηρητικά και δεξιά πολιτικά κόμματα της Αυστραλίας, κέρδισε το 55% του συνόλου των ψήφων στη χώρα και ήταν νικηφόρο σε όλες τις πολιτείες και τις περιφέρειες!

Δυστυχώς, ένα μήνα πριν από το Δημοψήφισμα της 14ης Οκτωβρίου, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οδηγούμαστε σε μια εκτός απροόπτου ήττα του “Ναι”, δηλαδή της συνταγματικής αναγνώρισης, μέσω της Φωνής, των αυτόχθονων Αυστραλών. Με εθνικά ποσοστά ανάλογα της ήττας του 1999, δηλαδή 55%-45%…

Ένα χρόνο πριν, το ναι είχε την εθνική πλειοψηφία με ποσοστά που ξεπερνούσαν το 60%! Από τη στιγμή όμως που, στις αρχές της χρονιάς που διανύουμε, ο ομοσπονδιακός Εργατικός πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Anthony Albanese, έθεσε το θέμα του δημοψηφίσματος και ο συντηρητικός Συνασπισμός Φιλελευθέρων και Εθνικών, μαζί με άλλα μικρότερα δεξιά κόμματα και οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων και των MME του Ρούπερτ Μέρντοχ, εναντιώθηκαν στο προτεινόμενο μέτρο και άρχισαν να διακινούν παραπληροφόρηση και κινδυνολογία, η δυναμική της εκστρατείας άλλαξε, όπως επίσης και η πρόβλεψη για το αποτέλεσμα.

Σταθερά υπέρ του ναι τάσσονται οι νέοι ψηφοφόροι μέχρι 34 ετών, τα πιο μορφωμένα και αστικά στρώματα της κοινωνίας, οι ψηφοφόροι των Πράσινων και των Εργατικών, οι γυναίκες, οι ανεξάρτητες κεντρώες βουλευτές και γερουσιαστές που εκπροσωπούν εκλογικές περιφέρειες της μεσαίας και ανώτερης εισοδηματικά τάξης, καθώς και η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων επιχειρήσεων, των συνδικάτων, των οργανισμών εκπροσώπησης της μεταναστευτικής Αυστραλίας, καθώς και όλων των βασικών θρησκευτικών δογμάτων, εκτός μέχρι αυτή τη στιγμή από την Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Aυστραλίας, που δεν έχει τοποθετηθεί δημόσια.

Όμως…

Με τον μέσο Αυστραλό πολίτη να έχει στραμμένη την προσοχή του στην ακρίβεια και στη στεγαστική κρίση, η σχετικά χαλαρή μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες εκστρατεία των υποστηρικτών του ναι, χωρίς την εμπλοκή των εργατικών πολιτειακών, καθώς και της ομόσπονδης Εργατικής κυβέρνησης, και με κύρια επιχειρήματα την αναγνώριση της ιστορικής αλήθειας και το δικαίωμα στις ίσες ευκαιρίες και σε μια καλύτερη ζωή και για τους αυτόχθονες Αυστραλούς, το ναι υποχωρεί συστηματικά τον τελευταίο χρόνο, σε βαθμό που πλέον μια ενδεχόμενη επικράτησή του στο Δημοψήφισμα της 14ης Οκτωβρίου να φαίνεται όλο και πιο δύσκολη, αν όχι σχεδόν ακατόρθωτη.

Οι υποστηρικτές του “Όχι” συγκεντρώνουν πλειοψηφικά τους ψηφοφόρους των συντηρητικών και των δεξιών κομμάτων, τους ηλικιωμένους, τους κατοίκους της επαρχίας, τους ρατσιστές και τη συστηματική παραπληροφόρηση, ψευδολογία και κινδυνολογία. Τα ανυπόστατα «επιχειρήματά» τους, για παράδειγμα, γιατί να υπάρχει προνομιακή φυλετική αναγνώριση στο σύνταγμα μόνο για τους αυτόχθονες (υπάρχει ήδη το ανενεργό Άρθρο 25 του Συντάγματος, που δίνει το δικαίωμα στους πολιτειακούς πρωθυπουργούς να αποκλείουν από τις εκλογές πολίτες με βάση τη φυλή τους!), γιατί να δημιουργηθεί μια άλλη γραφειοκρατία, ή γιατί να δοθεί το δικαίωμα στους αυτόχθονες να μπλοκάρουν ή να επιβάλλουν πολιτικές στην εκλεγμένη κυβέρνηση, πράγμα που δεν ισχύει, φαίνεται πως παράγουν πολιτικό αποτέλεσμα και έχουν δημιουργήσει μια δύσκολα αναστρέψιμη δυναμική.

Πάντως, σημασία έχει όχι μόνο η πολιτική συμπεριφορά της ευρύτερης Αυστραλίας, δηλαδή του 97,5% (17,57 εκατομμύρια ψηφοφόροι) που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, αλλά και η εκλογική συμπεριφορά των εκλογικών περιοχών με υψηλή συγκέντρωση μεταναστευτικού πληθυσμού. Στη μη υποχρεωτική επιστολική διαδικασία του 2017, όπου το 62% όσων συμμετείχαν τάχθηκαν υπέρ του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά εναντίωσης σε αυτή την πρωτοβουλία σημειώθηκαν σε εκλογικές περιφέρειες με υψηλή συγκέντρωση μεταναστών. Έως τώρα, σύφωνα με μια δημοσκόπηση, έξι στους δέκα ερωτηθέντες που έχουν μεταναστευτική καταγωγή τάσσονται υπερ της συνταγματικής αναγνώρισης των Αβορίγινων και των νησιωτών από το Σύμπλεγμα Τόρες.

Για τις πιο απομακρυσμένες γεωγραφικές περιοχές της Αυστραλίας, οι κάλπες θα ανοίξουν στις 25 Σεπτεμβρίου. Τα 500 και ειδικά εκλογικά κέντρα για όσους/ες χρειάζεται ή επιθυμούν να ψηφίσουν πριν από τις 14 Οκτωβρίου, πράγμα που έκανε σχεδόν το μισό εκλογικό σώμα στις ομοσπονδιακές εκλογές του Μαΐου 2022, θα ανοίξουν στις 2 Οκτωβρίου. Η καταληκτική ημερομηνία για επιστολική ψήφο είναι η 27η Οκτωβρίου 2023. Η συμμετοχή στο δημοψήφισμα είναι υποχρεωτική για όσους και όσες συμπλήρωσαν το 18ο έτος και είναι εγγεγραμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Υπάρχουν ακόμη 450.000 πολίτες που δεν έχουν εγγραφεί, ενώ δικαιούνται.

*Ο Κώστας Καραμάρκος είναι δημοσιογράφος που ζει στη Μελβούρνη. Σπούδασε Ιστορία και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης. Εργάστηκε για σειρά ετών ως ειδικός σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού, καθώς και στο Πολιτικό Γραφείο του Γιώργου Παπανδρέου επί προεδρίας του στο ΠΑΣΟΚ.

**Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Books Journal.