Ώθηση για την περαιτέρω βελτίωση των -πολύ τεταμένων έως πρόσφατα- σχέσεων της Αυστραλίας με την Κίνα δίνει η απελευθέρωση της δημοσιογράφου Cheng Lei, η οποία ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό, Anthony Albanese -αιφνιδίως- το απόγευμα της Τετάρτης.

Η Cheng Lei, εργαζόταν στο κινεζικό κρατικό μέσο ενημέρωσης CGTN όταν τέθηκε υπό κράτηση το 2020 και κατηγορήθηκε για «παροχή μυστικών του κράτους στο εξωτερικό» και ότι «έθεσε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της Κίνας».

Ήταν αρχικά σε «παρακολούθηση κατ’ οίκον σε καθορισμένη τοποθεσία» (residential surveillance at a designated location), μια μορφή κράτησης κατά την οποία οι Αρχές μπορούν να φυλακίσουν και να ανακρίνουν έναν ύποπτο για διάστημα έως και έξι μηνών, ενώ τον αποκόπτουν από τους δικηγόρους και τον έξω κόσμο.

All Australians will be relieved to hear that Ms Cheng Lei has returned to her family after more than three years apart.

The Government has consistently advocated for Ms Cheng since her detention in August 2020.

An honour to welcome her home to Australia today. pic.twitter.com/qIANwN7J2T

— Senator Penny Wong (@SenatorWong) October 11, 2023

Συνελήφθη «επίσημα» τον Φεβρουάριο του 2021. Η δίκη της έγινε τον Μάρτιο του 2022, 19 μήνες μετά, κεκλεισμένων των θυρών στο Πεκίνο. Διήρκεσε μόλις τρεις ώρες.

Δεν είναι δικαίωμα εισόδου ούτε Αυστραλοί αξιωματούχοι, που ανέφεραν ότι δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη στη νομική διαδικασία.

Η ανακοίνωση της ετυμηγορίας αναβλήθηκε. Μέρες αργότερα, ο σύντροφός της Nick Coyle δήλωσε ότι οι Αρχές είχαν «κόψει» την πρόσβασή της σε προξενικούς υπαλλήλους και είχαν περιορίσει την παροχή τροφής της.

Μέχρι και τον Αύγουστο του 2023, η ετυμηγορία παρέμενε ένα μυστήριο.

«Μου λείπει ο ήλιος. Στο κελί μου, το φως του ήλιου λάμπει μέσα από το παράθυρο, αλλά μπορώ να στέκομαι σε αυτό μόνο 10 ώρες το χρόνο….», έγραψε τότε, ανάμεσα σε άλλα, η ίδια σε αυτό που αποκάλεσε «ερωτική επιστολή σε 25 εκατομμύρια ανθρώπους».

Ήταν η πρώτη δημόσια δήλωσή της μετά τη σύλληψή της και η τύχη της, που είχε συζητηθεί επανειλημμένα το τελευταίο διάστημα στις επαφές αξιωματούχων της Κίνας και της Αυστραλίας ενόψει και του ταξιδιού του κ. Albanese στο Πεκίνο, θα παρέμενε άγνωστη, τουλάχιστον δημόσια, μέχρι την ανακοίνωση της επιστροφής της στη Μελβούρνη την Τετάρτη.

Η κα Cheng, «έφτασε με ασφάλεια εδώ στη Μελβούρνη και επανενώθηκε με τα δύο της παιδιά και την οικογένειά της», δήλωσε ο ομοσπονδιακός πρωθυπουργός.

«Την υποδέχθηκε στο αεροδρόμιο η υπουργός Εξωτερικών Penny Wong».

«Η επιστροφή της βάζει τέλος σε μερικά πολύ δύσκολα χρόνια για την κα Cheng και την οικογένειά της».

«Αυτό είναι ένα αποτέλεσμα που η αυστραλιανή κυβέρνηση επεδίωκε εδώ και πολύ καιρό…».

Ερωτηθείς από δημοσιογράφο για το αν η απελευθέρωσή της αποτελεί αναγνώριση ότι η δημοσιογράφος κρατήθηκε άδικα, ο κ. Albanese απάντησε ότι «η Κίνα δε θα έλεγε ότι αυτή είναι η θέση της (επί του θέματος)».

«Η Κίνα θα έλεγε ότι οι δικαστικές διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί στην Κίνα».

Το υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της Κίνας ανέφερε ότι η Αυστραλή δημοσιογράφος δήλωσε ένοχη στις κατηγορίες που της είχαν απαγγελθεί και απελάθηκε αφού εξέτισε την ποινή 2 χρόνων και 11 μηνών που της είχε επιβληθεί.

«Τον Μάιο του 2020, η Cheng Lei, προσεγγίστηκε από κάποιον, μέλος μιας ξένης οργάνωσης και, παραβιάζοντας τη ρήτρα εμπιστευτικότητας που είχε υπογράψει με τον εργοδότη της, προμήθευσε παράνομα, κρατικά μυστικά που εξασφάλισε κατά τη διάρκεια της εργασίας της στην ξένη οργάνωση μέσω του κινητού τηλεφώνου της … δήλωσε οικειοθελώς ένοχη και αποδέχθηκε την τιμωρία».

Αναλυτές επεσήμαναν πως η απελευθέρωση της κα Cheng είναι μια σημαντική εξέλιξη και αποτελεί πρόοδο στις σχέσεις των δύο χωρών, όμως αρκετές διαφορές παραμένουν.

Μία από αυτές είναι η απελευθέρωση και του Αυστραλού συγγραφέα Yang Hengjun ο οποίος κρατείται από τον Ιανουάριο του 2019. Η ετυμηγορία στη δίκη του, για κατηγορίες που σχετίζονται επίσης με την εθνική ασφάλεια της Κίνας έχει καθυστερήσει κατ’ επανάληψη.

Σε κάθε περίπτωση, ο συνεργάτης του Ινστιτούτου Lowy, ειδικός σε θέματα Ανατολικής Ασίας, Richard McGregor, δήλωσε στο ABC ότι η απόφαση της Κίνας να απελευθερώσει την κα Cheng λίγες εβδομάδες πριν από την αναμενόμενη επίσκεψη του κ. Albanese στο Πεκίνο φαίνεται να είναι σκόπιμη.

«(Είναι) προφανώς ένα γλυκαντικό για την επίσκεψη – θα μπορούσαν να έχουν αφήσει τον κ. Albanese σε αγωνία, αλλά αυτό δε συνέβη», είπε.

«Σίγουρα δημιουργούνται καλύτερα θεμέλια…».

Η επίσκεψη του κ. Albanese στην Κίνα, όπου θα έχει συνάντηση με τον πρόεδρο, Xi Jinping, επιβεβαιώθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου, μετά μετά τη συνάντηση που είχε στην Τζακάρτα ο πρωθυπουργό της Αυστραλίας με τον Κινέζο ομόλογό το, Li Qiang στο περιθώριο της Συνόδου της ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) στην Τζακάρτα.

«Ανυπομονώ να επισκεφθώ την Κίνα αργότερα φέτος για να τιμήσω την 50ή επέτειο της ιστορικής επίσκεψης του πρωθυπουργού Whitlam», δήλωσε τότε ο κ. Albanese.

Η 50ή επέτειος της επίσκεψης του Gough Whitlam ως πρωθυπουργός στην Κίνα είναι μεταξύ 31 Οκτωβρίου και 4 Νοεμβρίου. Ως ηγέτης της αντιπολίτευσης, ήταν επικεφαλής αντιπροσωπείας του Εργατικού Κόμματος σε ταξίδι στην Κίνα δύο χρόνια νωρίτερα, το 1971.

Ο τελευταίος πρωθυπουργός της Αυστραλίας που επισκέφθηκε την Κίνα ήταν ο Malcolm Turnbull το 2016.

Αυτό σημαίνει ότι ο κ. Albanese ενδεχομένως θα μεταβεί στην Κίνα σίγουρα αφού επισκεφτεί την Ουάσιγκτον (23-26 Οκτωβρίου), όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Joe Biden.