Η αγάπη για τη γλώσσα μας δεν είναι μόνο η γραφή της και η δημιουργία νέων λέξεων ή ακόμα και η εξέλιξή τους. Η αγάπη για τη γλώσσα μας είναι ελιξίριο που μιλάει για το “ανήκειν” μας.
Το να ανήκει η γλώσσα σε μας είναι εξαίσιο και ανεκτίμητο δώρο, αλλά το να ανήκουμε εμείς στη γλώσσα αυτή είναι και Άγιασμένο και Άγιο. Ανήκουμε σ’ αυτήν γιατί το ίδιο ανήκαν οι πρόγονοί μας και η ιστορία μας, όπου κι αν βρίσκονταν οι χρήστες της γλώσσας μας, και στη μορφή που βρίσκεται σήμερα, στη δική μας ή σε ξένη γη.
Και η λέξη ‘άγιο΄ είναι λέξη που σημαίνει ‘μη γήινο’, και που ετυμολογείται από το στερητικό άλφα (α) και τη λέξη γη.
Τόσο άπταιστα μοναδικά και θεϊκά ταμένο είναι το Άγιο. Η λέξη ελιξίριο, όπως πολλοί γνωρίζουμε, είναι λέξη σε γλώσσα της Ανατολής, από την Περσική, όπως πιστεύουν οι ειδικοί για την ετυμολογία των λέξεων ερευνητές.
Είναι φάρμακο που γιατρεύει κάθε αρρώστια, το ελιξίριο! Με τη λέξη αυτή ελπίζω ότι αναμένουμε όλοι τη γλυκιά ευεξία που χρειαζόμαστε τις δύσκολες μέρες που περνούμε. Και είθε μια ευχάριστη ψυχική διάθεση να μας επισκεφθεί και μας, μέσα από το παρόν πόνημα και με το -με αγάπη δοσμένο- άρθρο, που μεταξύ προσωπικού ύφους στο πρώτο αυτό μέρος του, αλλά σε κείμενο ακαδημαϊκό στο δεύτερο, στη λεπτομέρεια και γραφή και προσέγγιση δοσμένο, που θα σφραγίσει ακόμα μια φορά την αγάπη και το δέος όλων για την Ελληνική μας γλώσσα που αποζητά να μας αγγίξει ακόμα πιστά.
Και ευχαριστώ και πάλι την εφημερίδα “Νέος Κόσμος” για τον ζωντανό χώρο που προσφέρει και για όσα μένουν αθάνατα στη χαρά των συμβάντων και στις πιο πένθιμες θύμησες, παλαιότερων και νεότερων αναφορών που ταιριάζουν να δομηθούν σε σελίδες της Ιστορικής Γλωσσολογίας.
… Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να τα θυμηθούμε παρά μέσα από την εξιστόρηση και υπενθύμιση.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με την αφήγηση και τη θύμηση, και όλα είναι βασισμένα σε γραπτά μνημεία και τη γλώσσα της κάθε περιόδου, με τις αλλαγές που υπέστη η πορεία της.
Δεν είναι δυνατόν να τις αναφέρουμε όλες. Και είναι μείζον προτέρημα να θυμόμαστε -όσοι είμαστε τυχεροί- τα μαθήματα της Ιστορίας του παρελθόντος.
Το σημαντικότερο είναι ότι όταν το γράψιμό μας έχει σχέση με συμβάντα, σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια, τότε η Ιστορία είναι παρούσα και μας ζητά να την (ανα) γνωρίσουμε και να την υπενθυμίσουμε χωρίς προσθέσεις και μεταβολές. Χωρίς καμία δική μας διόρθωση σε ένα ήδη γραμμένο και υπογεγραμμένο κείμενο.
Και η Ιστορία δεν είναι μόνο αυτό που είδαμε, εμείς όσοι γράψαμε για πεπραγμένα και παρόντα, τα χρόνια που ζήσαμε, αλλά σε γεγονότα που είδε και η ίδια να γίνονται και να γράφονται μόνα τους, σε παρελθοντικές σημειώσεις.
Η γλώσσα μας η Ελληνική παρέμεινε ενωμένη από τα αρχαιότερα χρόνια, μέχρι σήμερα, εκτός από λέξεις και αλλαγές που καλά κρατούν μέχρι στιγμής, ωστόσο από γερές συντακτικές μοργολογικές και συντακτικές αξίες που ο αναλυτής της γλώσσας κατανοεί και σέβεται.
Η γλώσσα δέχτηκε και φέρει και λέξεις δάνεια και άλλους νεωτερισμούς και λέξεις ακόμα σε μορφή και έννοιες παρερμηνευμένες που μεταχρονολογημένα εξηγούνται, που μπόρεσαν και επέζησαν, και που δεχόμαστε σαν αποτέλεσμα αργού βήματος των αιώνων και αμέριστου σεβασμού στη λαλιά μας.
Ονομάζω την ελληνική μας γλώσσα Άνασσα, βασίλισσα, που φύλαξε με περηφάνεια τις λέξεις της σε κεντρικές εστίες γλωσσών και που τις δέχτηκαν και τις σκόρπισαν και αυτές ορθά, με τη σειρά τους, οι ίδιες οι εστίες και οι μαχητές της διατήρησης της ιστορίας μας.
Δίνω εδώ ένα παράδειγμα από τον Επιτάφιο του Περικλή και είναι απόσπασμα από το έργο Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου του Αθηναίου Θουκυδίδη που εκφώνησε το 430 π.χ, ο Περικλής για τους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου.
Ένας ύμνος του Αθηναίου για την Ελευθερία.
“Ἀνδρῶν γὰρ ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ τάφος, καὶ οὐ στηλῶν μόνον ἐν τῇ οἰκεία σημαίνει ἐπιγραφή, ἀλλὰ καὶ ἐν τῇ μὴ προσηκούσῃ ἄγραφος μνήμη παρ’ ἑκάστω τῆς γνώμης μᾶλλον ἢ τοῦ ἔργου ἐνδιαιτᾶται. (2. 43) (Διότι τάφος των επιφανών ανδρών είναι κάθε τόπος, και δεν σώζεται το όνομά τους μόνο σε επιγραφές στην πατρίδα τους, αλλά διατηρείται η ανάμνησή τους και στις ξένες χώρες, πιο πολύ στη μνήμη και στις καρδιές των ανθρώπων παρά στα γραπτά μνημεία και στους τάφους.) (ελεύθερη απόδοση).
Στις ξένες χώρες, αναφέρει ο μεγάλος Θουκυδίδης και μεταφέρει ο Περικλής! Και πόσο σύγχρονη ακούγεται η κατάθεση αυτή σήμερα!
Η ομοιότητα της Ελληνικής με τον ίδιο τον πιστό της εαυτό μάς γεμίζει περηφάνεια, όχι μόνο ιστορικά αλλά και γλωσσικά (από πλευράς γλώσσας) και γλωσσολογικά (από πλευράς επιστήμης της γλώσσας.
Με αυτή την αρχή, την τόσο ιστορικά σημαντική, επιθυμώ να υπογραμμίσω με ελαφρύ μολύβι τις λέξεις, σχεδόν όλες, που είναι ίδιες, μοναδικά ίδιες, στη σημαντική (εννοιολογική) τους αναφορά, αν και πέρασαν αιώνες, και έσπειραν μια γλώσσα δική μας που ο άνεμος προσγείωνε παντού, σχεδόν ανέγγιχτη σε λέξεις και φράσεις που παραμένουν μέχρι σήμερα ολόρθες. Αλλαγές υπήρξαν και ακολουθήθηκαν αλλά οι γραφές βάδισαν παράλληλα, με τις αλλαγές που είναι κατανοητές και αποδεκτές, ενόσω τίποτε δεν παραμερίστηκε, ή για να είμαι πιο συνοπτική, οι αλλαγές που υπέστηκε η γλώσσα μας σε σχέση με τους αιώνες ήταν και κατανοητές και άκρως σεβαστές.
Δρ Έρμα Βασιλείου
Γλωσσολόγος- συγγραφέας
