Ο θάνατος υπήρξε το θέμα μιας εικαστικής έκθεσης, που πραγματοποιήθηκε από τις 26 Οκτωβρίου μέχρι την 1 Νοεμβρίου, στην Γκαλερί “Shop”, που βρίσκεται στο Glebe του Σίδνεϊ, και στην οποία συμμετείχαν οι Ελληνοαυστραλοί καλλιτέχνες: Έφη Αλεξάκη, Γιάννης Δραμιτινός και ο Γιώργος Μιχελακάκης.

Η έκθεση είχε ως θέμα το πιο λυπηρό γεγονός στην ύπαρξη του ανθρώπου, που είναι η έξοδος του από τη ζωή. Το γεγονός του θανάτου, από τα προϊστορικά χρόνια, και σ’ όλη τη διαδρομή της ιστορίας του πολιτισμού, υπήρξε το πιο ενοχλητικό, αλλά και αναπόφευκτο γεγονός για όλους τους ανθρώπους και όλους τους λαούς. Μεγάλες μυθολογίες και θρησκείες δημιουργήθηκαν που στήριξαν την ύπαρξή και αναγκαιότητά τους στο θάνατο, και στη μεταθάντο ζωή.

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία ο θάνατος υπήρξε θεός. Τον ονόμαζαν Α-ίδην, ΆΔΗ, δηλαδή αυτός που δεν βλέπεται. Θεωρείτο κακόβουλος θεός που δεν χαριζόταν σε κανέναν. Γι’ αυτό και οι Έλληνες δεν ανέγειραν ναό γι’ αυτόν ούτε δημιούργησαν το ξόανό του. Σε σπάνια απεικόνιση στην αρχή των κλασικών χρόνων εμφανίζεται με φτερά, και στα Ελληνιστικά χρόνια, όταν η αρχαία θρησκεία άρχισε να παρακμάζει, είχαμε και πάλι σπάνιες απεικονίσεις του θανάτου, ως γυμνός νεανίας.

Στην έκθεση του Σίδνεϊ, είχαμε την ευκαιρία να δούμε πως, οι τρείς καλλιτέχνες, προσέγγισαν την σύγχρονη κουλτούρα του θανάτου, όπως υφίσταται στην Ελλάδα και την Αυστραλία.

Από τη μια μεριά η γνωστή φωτογράφος Έφη Αλεξάκη, εξέθεσε φωτογραφίες που πάρθηκαν στην Ελλάδα, και απεικονίζουν διάφορες σκηνές των εθίμων της ταφής. Ενώ άλλες φωτογραφίες δείχνουν απόψεις των νεκροταφείων και των οστεοφυλακίων. Τα λουλούδια, οι φωτογραφίες και τα αναμμένα καντήλια συντηρούν τη μνήμη του νεκρού συγγενή, μέσα από ένα πυκνό πλέγμα συμβολισμών για τις ψυχές των νεκρών και την τύχη τους στην μεταθάνατον ζωή. Η Αλεξάκη ως ελληνοαυστραλιανή καλλιτέχνης, επιστρέφει στην Ελλάδα για να καταγράψει σύγχρονα έθιμα της ταφής όπως συντηρούνται, ακόμα, αλλά, που δημιουργήθηκαν σε ένα απώτερο παρελθόν σε σχέση με τις απόψεις για το θάνατο και τη μεταθάνατον ζωή που είχε η ορθόδοξη Εκκλησία. Φέρνει αυτές τις εικόνες πίσω στην Αυστραλία και μας τις δείχνει για να επιδοθούμε με τη σειρά μας σε σκέψεις, σχετικά με την αντοχή των εθίμων στο παρόν και πόσο οι νέες κοινωνικές συνθήκες επιφέρουν τροποποιήσεις, μικρές ή μεγάλες αλλαγές στα έθιμα.

Από την άλλη μεριά ο Γιάννης Δραμιτινός με τις φωτογραφίες που παρουσίασε των απόψεων του νεκροταφείου του Waverly, κάνει μια δραματική κίνηση να προσεγγίσει ως νεομετανάστης την κουλτούρα του θανάτου της καθολικής Αυστραλίας. Όμως η ματιά του διαφέρει από εκείνη της Αλεξάκη. Είναι επική και λυρικά ρομαντική. Ο φωτογραφικός του φακός εστιάζει στα νεοκλασικά μνημεία του νεκροταφείου με φόντο τη απέραντη θάλασσα, τον δεσπόζοντα από πάνω πελώριο ουρανό. Και τα μαύρα πουλιά που πετούν ή κάθονται πάνω στα λευκά μνημεία.

Η σύγκριση των απόψεων των νεκροταφείων, που δείχνουν οι φωτογραφίες της Αλεξάκη από την Ελλάδα και του Δραμιτινού από την Αυστραλία, μας οδηγεί αναπόφευκτα να σκεφτούμε τις διαφορές και τις ομοιότητες στις δύο θρησκευτικές κουλτούρες για το θάνατο. Να δούμε τα αρχιτεκτονικά στυλ, το οικονομικό υπόβαθρο και τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις που αποτυπώνονται στους τάφους και τα διάφορα μνημεία.

Μία κοινή εντύπωση που χαρακτηρίζει και τις δύο κουλτούρες, την ελληνική και την καθολική, είναι ότι ο θάνατος γίνεται βασικά αντιληπτός από τους ανθρώπους μέσα από τη θρησκεία. Για τις θρησκείες ο θάνατος συνεχίζει από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα να γίνεται αντιληπτός ως πέρασμα σε μια άλλη, μη υλική ζωή. Αυτή η υπόσχεση για μεταθάνατον ζωή, είναι που κρατάει ακόμα τις θρησκευτικές μυθολογίες του θανάτου ζωντανές μέχρι σήμερα, παρόλο που η ιατρική επιστήμη, η βιολογία και η κοινωνιολογία έχουν να μας πουν πολύ πιο ενδιαφέρονταν πράγματα για το θάνατο σήμερα.

Από την άλλη μεριά ο Γιώργος Μιχελακάκης, ο τρίτος συμμετέχον στην έκθεση, πήρε μέρος με τρία εικαστικά έργα με τα οποία αντιμετωπίζεται ο θάνατος ως μέρος μιας καθημερινής διαδικασίας μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες με πολλές μορφές και τρόπους έκφρασης. Η έκθεση για το θάνατο με έργα των τριών καλλιτεχνών έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στο κοινό του Σίδνεϊ καθώς έδωσε το έναυσμα για πολύπλευρη σκέψη. Επίσης, στα πλαίσια της έκθεσης για το θάνατο, διεξήχθη και συζήτηση μεταξύ τριών γνωστών λογοτεχνών: του Βρασίδα Καραλή, της Έφης Κάρ, και του Γιώργου Αλεξάνδρου.