«Μπορούμε να μηδενίσουμε τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα έως το 2050; Οι τρέχουσες τάσεις λένε όχι. Τι πάει στραβά;» είναι ο τίτλος ανάλυσης του Milad Haghani, Ανώτερου Λέκτορα Αστικής Κινητικότητας, Δημόσιας Ασφάλειας και Κινδύνου Καταστροφών στο University of New South Wales του Σίδνεϊ, η οποία δημοσιεύτηκε αρχικά στην ιστοσελίδα The Conversation.

Ο κ. Haghani αναφερόμενος στον αυξανόμενο φόρο αίματος στην άσφαλτο ανά την Αυστραλία, επισήμανε:

«Πέρυσι, 1.266 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τροχαία δυστυχήματα στα οποία ενεπλάκη τουλάχιστον ένα αυτοκίνητο και ένας οδηγός, επιβάτης, πεζός ή ποδηλάτης.

Το οικονομικό κόστος του ‘οδικού τραύματος’ (road trauma) στην Αυστραλία υπερβαίνει τα 27 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Αυτό είναι το 1,8% του ΑΕΠ της.

Η χώρα έχει δεσμευτεί για έναν φιλόδοξο στόχο μηδενικών θανάτων από τροχαία έως το 2050, γνωστό ως ‘Vision Zero’. Ξεκινώντας από τη Σουηδία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, το Vision Zero βασίζεται σε μια απλή αρχή: ούτε μία απώλεια ζωής ή ούτε ένας σοβαρός τραυματισμός στους δρόμους δεν είναι αποδεκτά.

Αλλά ενώ σημειώναμε καλή πρόοδο … αυτό έχει σταματήσει τα τελευταία χρόνια, με τους θανάτους στους δρόμους της Αυστραλίας να αυξάνονται σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.

Εάν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση, η επίτευξη του στόχου Vision Zero μέχρι το 2050 φαίνεται αδύνατη.

Τι πάει στραβά λοιπόν;

Η πορεία προς τη μείωση του ‘road trauma’ είχε τόσο πρόοδο, όσο και πισωγυρίσματα.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, περισσότερες από 2.000 ζωές χάνονταν σε δρόμους ανά την Αυστραλία κάθε χρόνο.

Με την πάροδο των ετών, καταφέραμε να μειώσουμε σημαντικά αυτόν τον αριθμό. Μέχρι το 2020, ο ετήσιος ‘φόρος’ (αίματος) είχε μειωθεί σε περίπου 1.097, σχεδόν στο μισό από τρεις δεκαετίες πριν.

Ωστόσο, πρόσφατα, γίναμε μάρτυρες μιας ανησυχητικής αντιστροφής: τρία συνεχόμενα έτη αύξησης των θανάτων από τροχαία ατυχήματα.

Με την πάροδο των ετών, μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών για την ασφάλεια και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού, καταφέραμε να μειώσουμε σημαντικά το ‘road trauma’.

Σε αυτά περιλαμβάνονται μέτρα όπως οι νόμοι για τη ζώνη ασφαλείας, το κράνος και το παιδικό κάθισμα, καθώς και κανονισμοί σχετικά με την υπερβολική ταχύτητα, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και τη χρήση τηλεφώνου.

Έχουμε επίσης ασφαλέστερα αυτοκίνητα και υποδομές τώρα. Τα σύγχρονα χαρακτηριστικά και οι τεχνολογίες των οχημάτων – όπως η αυτόματη πέδηση έκτακτης ανάγκης, η υποβοήθηση διατήρησης λωρίδας κυκλοφορίας, η παρακολούθηση ‘τυφλού σημείου’ και οι αερόσακοι – συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο τροχαίων και θανάτων.

Με τα σημαντικά οφέλη που έχουμε αποκομίσει από αυτά τα πρόσθετα μέτρα ασφαλείας θα περιμέναμε φυσικά σε βελτίωση της κατάστασης.

Όμως ο ‘φόρος αίματος’ στην πραγματικότητα επιδεινώνεται.

ΤΙ ΡΟΛΟ ΕΠΑΙΞΕ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ;

Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, έχουμε δει μια διαρκή αύξηση των θανάτων από τροχαία στην Αυστραλία και σε άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, περισσότεροι άνθρωποι αγόρασαν αυτοκίνητα, ίσως για να αποφύγουν τις δημόσιες συγκοινωνίες.

Ωστόσο, αυτό από μόνο του δεν εξηγεί πλήρως την αύξηση των θανάτων στους δρόμους.

Με περισσότερους ανθρώπους να εργάζονται από το σπίτι, υπήρξε μείωση των καθημερινών μετακινήσεων.

Επιπλέον, η αύξηση του αριθμού των οχημάτων ήταν μέτρια σε σχέση με την αύξηση των φονικών τροχαίων.

Έτσι, η υπόθεση ότι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή υπάρχουν περισσότερα αυτοκίνητα είναι, στην καλύτερη περίπτωση, μια μερική εξήγηση.

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΟΔΗΓΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

Τα δεδομένα -μετά την πανδημία- παρουσιάζουν αρκετές ενδείξεις μείωσης της καλής οδικής συμπεριφοράς των οδηγών.

Στη Νέα Νότια Ουαλία, για παράδειγμα, υπήρξε σημαντική αύξηση των προστίμων για «μικρές» παραβάσεις σε σχέση με τα όρια ταχύτητας.

Σε ολόκληρη την Αυστραλία, τα θανατηφόρα τροχαία σε ζώνες 60-70 χλμ/ώρα έχουν αυξηθεί, όπως και ο αριθμός των νεκρών που σχετίζονται με αυτά (από 241 το 2020 σε 315 το 2022).

Η υπερβολική ταχύτητα είναι πιθανό να παίζει ρόλο, αλλά δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό. Οι δρόμοι στην Περιφέρεια και απομακρυσμένες περιοχές εξακολουθούν να ενέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο, σε σχέση με τον πληθυσμό τους.

Το ρίσκο θανάτου στους δρόμους της έξω-Περιφέρειας είναι περίπου έξι φορές υψηλότερος σε σύγκριση με τις μεγάλες πόλεις, ενώ για τις απομακρυσμένες περιοχές είναι εννέα φορές υψηλότερος.

Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες: υπερβολική ταχύτητα, επικίνδυνες συμπεριφορές και άλλους, όπως χειρότερες υποδομές, χαμηλότερα επίπεδα επιβολής της νομοθεσίας, συγκρούσεις με άγρια ζώα, μακρινά ταξίδια και κόπωση των οδηγών.

Οι θανατηφόρες συγκρούσεις στις οποίες εμπλέκονται οδηγοί χωρίς άδεια οδήγησης σε ισχύ έχουν επίσης αυξηθεί. Το 2019 αναφέρθηκαν 96 θάνατοι σχετικά. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 116 το 2020 και 128 το 2021.

Ο αριθμός των θανάτων σε τροχαία στα οποία εμπλέκεται ποδηλάτης ή μοτοσικλετιστής που δε φοράει κράνος ήταν 19 το 2019, αλλά εκτινάχθηκε σε 28 το 2020 και το 2021, σημειώνοντας αύξηση 47%.

Το ποσοστό των θανάτων στον δρόμο με εντοπισμό ναρκωτικών ουσιών στον οργανισμό του οδηγού αυξήθηκε, από 14% για τους αυτοκινητιστές και 11% για τους μοτοσικλετιστές το 2015, σε 17% και 28%, αντίστοιχα το 2021.

Μια άλλη ανησυχητική τάση είναι ο αυξημένος κίνδυνος θανάτου στο δρόμο για τα άτομα 17-25 ετών.

Αυτή η ηλικιακή ομάδα διατρέχει πλέον τον υψηλότερο κίνδυνο, ξεπερνώντας τους άνω των 75 ετών.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Για το προβλέψιμο μέλλον, οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να είναι οι κύριοι χειριστές των οχημάτων και ως εκ τούτου οι ανθρώπινοι παράγοντες θα συμβάλλουν στον μεγαλύτερο βαθμό στο ‘road trauma’.

Όταν πρόκειται σχετικά με το να σώσουμε ζωές στους δρόμους, πρέπει να παρακολουθούμε τη στάση απέναντι στην οδική ασφάλεια.

Ένας τρόπος είναι μέσω τακτικών ερευνών σε πολιτειακό και εθνικό επίπεδο, που παρακολουθούν βαθμολογίες δεικτών συμπεριφοράς με την πάροδο του χρόνου.

Όπως τα πολιτικά κόμματα χρησιμοποιούν συνεχείς δημοσκοπήσεις για την παρακολούθηση του ‘πολιτικού κλίματος’, έτσι και η τακτική παρακολούθηση του ‘κλίματος οδικής ασφάλειας’ στην κοινωνία μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε προληπτικά τις προκλήσεις που προκύπτουν από τη συμπεριφορά των χρηστών, αντί να περιμένουμε ανησυχητικές στατιστικές.

Η Αυστραλία έχει μερικές από τις πιο προοδευτικές πολιτικές οδικής ασφάλειας παγκοσμίως.

Όμως, οι φιλόδοξοι στόχοι μας απαιτούν μεγαλύτερη εστίαση στη συμπεριφορά των χρηστών.

Οι εκστρατείες οδικής ασφάλειας, που παρέχονται μέσω της τηλεόρασης και άλλων μέσων ενημέρωσης, μπορούν να επηρεάσουν τις συμπεριφορές οδικής ασφάλειας, με εξατομικευμένες εκστρατείες που στοχεύουν στις συγκεκριμένες δημογραφικές ομάδες και συμπεριφορές που προκαλούν ανησυχία.

Η εντατικοποίηση των επενδύσεων σε αυτές τις εκστρατείες θα μπορούσε να αποτελέσει βασική στρατηγική για την επίτευξη των στόχων μας για την οδική ασφάλεια».