Στη σύγχρονη εποχή της τεχνολογικής προόδου και της ταχείας εξέλιξης, η παιδεία αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και προοπτικές. Στη Μελβούρνη, ένας διάλογος μεταξύ κυρίως εκπαιδευτικών και γονέων οδήγησε στη δημιουργία του κινήματος ACES (Australian Classical Education Society) το 2021. Μιλώντας με τον πρόεδρο και συνιδρυτή του κινήματος, εκπαιδευτικό ανθρωπιστικών σπουδών, Κώστα Μπουζίκο, εξερευνούμε την ιστορία και την αφετηρία του ACES, καθώς και το όραμα που οδήγησε στη δημιουργία αυτής της πρωτοποριακής πρωτοβουλίας.
Όπως εξηγεί στον «Νέο Κόσμο» ο κ. Μπουζίκος, η ιδέα για το ACES προέκυψε το 2021 μετά από μια συνάντηση εκπαιδευτικών στη Μελβούρνη, οι οποίοι ήταν απογοητευμένοι με την κατάσταση της παιδείας στην Αυστραλία. Η αρχική συζήτηση επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε γονείς, επιχειρηματίες και άλλους πολίτες που επιθυμούσαν μια βελτίωση στον τομέα της παιδείας. Από αυτήν την αρχική συζήτηση προέκυψε η ιδέα για ένα σύστημα εκπαίδευσης που βασίζεται στην κλασική παιδεία.
Η έμπνευση για το ACES προήλθε τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου υπάρχουν πολλά κλασικά σχολεία. Όπως λέει ο ίδιος, αρχικά, πραγματοποιήθηκαν επαφές μέσω διαδικτύου και συναντήσεις με εκπαιδευτικούς στην Αμερική που είχαν ήδη εμπειρία με κλασικά σχολεία. «Η αμερικανική προοπτική και εμπειρία στον τομέα της κλασικής παιδείας, που πάει περίπου 40 χρόνια πίσω, αποτέλεσε σημαντική πηγή έμπνευσης και πληροφοριών για τη δημιουργία του ACES. Εκεί υπάρχουν 700 κλασικά σχολεία […] η Αμερική αυτή τη στιγμή οι παίζει ηγετικό ρόλο στην εξάπλωση της κλασικής παιδείας».
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ»;
Κύριο χαρακτηριστικό του ACES είναι η εστίαση στην κλασική παιδεία, η οποία βασίζεται στα κλασικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας.
«Οι μαθητές που φοιτούν σε κλασικά σχολεία διαβάζουν Όμηρο, Πλάτωνα κι Αριστοτέλη στη γλώσσα τους, αλλά υπάρχουν και μερικά σχολεία κλασικά στην Αμερική, όπου διαβάζουν τα κείμενα στην αρχαία ελληνική γλώσσα», λέει ο κ. Μπουζίκος και συμπληρώνει ότι, εκτός από την έμφαση στα αρχαία ελληνικά και στα λατινικά κείμενα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει και την ενσωμάτωση των λεγόμενων «ελευθέριων τεχνών», όπως η γραμματική, η ρητορική, η διαλεκτική, η αριθμητική, η γεωμετρία, η μουσική και η αστρονομία, με στόχο την ολιστική εκπαίδευση των μαθητών.
«Δεν μιλάμε πλέον για μαθηματικά, φιλολογικά, βιολογία ως μεμονωμένα μαθήματα, αλλά για μια ενσωμάτωση όλων των αυτών των τεχνών ως όλου. Εκεί είναι το κλειδί», λέει ο πρόεδρος του ACES.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Ένα κύριο χαρακτηριστικό του ACES είναι η διαφορά στην προσέγγιση της εκπαίδευσης σε σύγκριση με το σύγχρονο σχολείο. Όπως ισχυρίζεται ο κ. Μπουζίκος, ενώ το σύγχρονο σχολείο επικεντρώνεται συχνά στην προετοιμασία των μαθητών για την αγορά εργασίας, το ACES έχει ως στόχο την καλλιέργεια των αρετών και της σοφίας, επιδιώκοντας την ανάπτυξη καλών ανθρώπων που διακρίνονται για την ανθρωπιά και την ηθική αρτιότητά τους.
«Στο κλασικό σχολείο θέλουμε να καλλιεργήσουμε τις αρετές, σωφροσύνη, σύνεση, σοφία, δικαιοσύνη, τις ηθικές αρετές, δηλαδή. Με άλλα λόγια, η διαφορά μεταξύ κλασικού σχολείου και μοντέρνου είναι ότι σήμερα το σύγχρονο σχολείο απλώς θέλει να δημιουργήσει μαθητές που, όταν αποφοιτήσουν, θα βρουν μια κατάλληλη δουλειά και θα λειτουργούν απλώς ως χρήσιμοι πολίτες σε μια οικονομία. Δεν τους ενδιαφέρει η καλλιέργεια της ψυχής, δεν τους ενδιαφέρει η καλλιέργεια του ήθους του ανθρώπου, τους ενδιαφέρει ο άνθρωπος να γίνει ένα οικονομικό ον».
Όπως αναφέρει ο κ. Μπουζίκος, οι υποστηρικτές της κλασικής παιδείας τονίζουν τη σημασία της ανάπτυξης της σοφίας, της συνείδησης και της δικαιοσύνης στους μαθητές. Προάγοντας την κριτική σκέψη και τη διαπραγμάτευση των ηθικών αξιών, το κλασικό σχολείο δημιουργεί μια γερή βάση για την προσωπική ανάπτυξη και την ενσωμάτωση του μαθητή στην κοινωνία ως ενεργό και ευαισθητοποιημένο μέλος.
«Θέλουμε να δημιουργήσουμε καλούς ανθρώπους που να έχουν σοφία και σύνεση. Θέλουμε ο μαθητής να είναι κριτικός, να κάνει ερωτήσεις και όχι απλώς να παίρνει εντολές».
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Στη συνέχεια ο κ. Μπουζίκος αναφέρεται στο σημαντικό ρόλο των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της κλασικής παιδείας, ως έχοντες την ευθύνη να μεταδώσουν τις αξίες και τις γνώσεις που σχετίζονται με την κλασική παιδεία.
«Για να επανδρωθούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά τα σχολεία που υιοθετούν την κλασική παιδεία, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διαθέτουν ένα επίπεδο εξειδίκευσης και επιμόρφωσης», λέει. «Αντιλαμβανόμενοι τη σημασία αυτής της ανάγκης στον ACES προσφέρουμε σεμινάρια στους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα. Μέσα από αυτά τα σεμινάρια, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εξοικειωθούν με τις αρχές και τις μεθόδους που διέπουν την κλασική παιδεία. Ένα παράδειγμα είναι η σωκρατική διαλεκτική, μια μέθοδος διδασκαλίας που υπογραμμίζει τη σημασία της ανάπτυξης κριτικής σκέψης και της προώθησης του διαλόγου στην τάξη. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με αυτές τις μεθόδους και να τις εφαρμόζουν αποτελεσματικά προκειμένου να προσφέρουν μια πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία στους μαθητές τους».
Ο κ. Μπουζίκος, υπογραμμίζει ότι πέρα από τις τεχνικές πτυχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διαθέτουν επίσης ηθικές αρχές και αξίες που θα εμπνεύσουν τους μαθητές τους. «Η κλασική παιδεία δεν αποσκοπεί μόνο στην απόκτηση γνώσεων, αλλά και στην ανάπτυξη του χαρακτήρα και της ηθικής ανωτερότητας. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι πρότυπα καλής συμπεριφοράς και να μεταφέρουν αυτές τις αξίες στους μαθητές τους μέσα από το παράδειγμά τους».
ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ
Ο δρόμος για μια ευρύτερη ένταξη κι εφαρμογή της κλασικής παιδείας στο εκπαιδευτικό σύστημα της Αυστραλίας, είναι ανηφορικός και πετρώδης αν και όχι αδιάβατος. Όπως μας πληροφορεί ο κ. Μπουζίκος αυτή τη στιγμή λειτουργούν ήδη επτά κλασικά σχολεία στην Αυστραλία. Τέσσερα στο Κουίνσλαντ, δύο στο Περθ και ένα στη Νέα Νότια Ουαλία. Ο ίδιος λέει ότι πρόκειται για επίσημα αναγνωρισμένα ανεξάρτητα (independent) σχολεία.
Ο πρόεδρος του ACES εξηγεί το λόγο που δεν υπάρχουν ήδη περισσότερα κλασικά σχολεία στην Αυστραλία: «η κάθε πολιτεία της Αυστραλίας έχει και το δικό της Υπουργείο Παιδείας. Και κάθε υπουργείο έχει του δικούς του όρους και κανονισμούς για τη δημιουργία ενός σχολείου. Η Βικτώρια έχει τους αυστηρότερους κανονισμούς. Από τα 7 κλασικά σχολεία, τα 4 λειτουργούν στο Κουίνσλαντ όπου δεν υπάρχουν τόσο αυστηροί περιορισμοί».
Ωστόσο υπάρχει τρόπος για τα σχολεία που το επιθυμούν να ενσωματώσουν την κλασική παιδεία στο πρόγραμμά τους, «αρκεί να δείξουν στο υπουργείο παιδείας που υπάγονται ότι ακολουθούν τη διδακτέα ύλη και το υποχρεωτικό πρόγραμμα σπουδών. Από εκεί και πέρα το κλασικό κομμάτι των σπουδών εντάσσεται στα έξτρα που προσφέρει το σχολείο».
Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΡΑΤΑ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ
Ο πρόεδρος του ACES θεωρεί ότι οι γονείς και οι κοινότητες πρέπει να υποστηρίξουν αυτήν την προσπάθεια και να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για την κλασική παιδεία. «Με την αυξανόμενη ζήτηση και την υποστήριξη από την κοινότητα, οι εκπαιδευτικές αρχές και τα υπουργεία παιδείας θα είναι πιο πιθανό να αναγνωρίσουν τη σημασία και την αξία της κλασικής παιδείας και να την ενσωματώσουν στο εκπαιδευτικό σύστημα», λέει.
Για το σκοπό αυτό, ο οργανισμός του οποίου ηγείται αναπτύσσει διάφορες δράσεις με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με το κίνημα της κλασικής παιδείας.
«Η δράση μας δεν περιορίζεται μόνο στο Διαδίκτυο και το μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο. Έχουμε επίσης διοργανώσει δύο διαδικτυακά συνέδρια σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι μας έχουν παράσχει πολύτιμες συμβουλές και υλικό για την κλασική παιδεία. Τώρα, η συνεργασία μας επεκτείνεται και περιλαμβάνει την επίσκεψη ενός εκ των προέδρων αυτών των συλλόγων στην Αυστραλία για δημόσιες διαλέξεις σε τρεις μεγάλες πόλεις: Μελβούρνη, Σίδνεϊ και Βρισβάνη. Αυτό θα συμβεί για πρώτη φορά και αναμένουμε με ανυπομονησία να μοιραστούμε τις γνώσεις και τις εμπειρίες του με την αυστραλιανή κοινότητα», λέει ο κ. Μπουζίκος, προσθέτοντας ότι ήδη έχει αρχίσει επαφές και με την Ελλάδα σχετικά με το κίνημα της κλασικής παιδείας.
«Είμαι υπερήφανος για την ελληνικότητά μου και θέλω όσο ζω να προσπαθήσω να κάνω κάτι για τα παιδιά. Να αγαπήσουν τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία, γιατί – κακά τα ψέματα – οι αρχαίοι Έλληνες είχαν παλέψει με τα μεγάλα ερωτήματα, όπως τι είναι η δικαιοσύνη και η αγάπη», καταλήγει.
