Επιφανείς Ευρωπαίοι ιστορικοί έχουν τονίσει πως δεν μπορεί να υπάρχει σοβαρός ιστορικός της φιλοσοφίας, της θρησκείας, της τέχνης, και γενικά του πολιτισμού, που να μπορεί να μειώσει την σπουδαιότητα της προσφοράς των αρχαίων Ελλήνων όχι μόνο στον δυτικό ευρωπαϊκό πολιτισμό, αλλά και στον μεσανατολικό, και ακόμη και πέραν του Ατλαντικού Ωκεανού.
Η αδιάκοπη επιβίωση της ελληνικής γλώσσας, τόσο της προφορικής, όσο και της γραπτής, αποτελεί απόδειξη όχι μόνο της γλωσσολογικής, αλλά και της πολιτιστικής και πνευματικής συνέχειας του Ελληνικού λαού, με ρίζες βαθιές στην Αρχαία Ελλάδα.
Ο μεγάλος Ρωμαίος ποιητής Οράτιος μεταξύ άλλων είχε γράψει και τα ακόλουθα: «Η Ελλάδα κατακτηθείσα από την Ρώμη κατέκτησε τον άγριο κατακτητή της, και έφερε τις τέχνες στους αγροίκους Λατίνους».
Βέβαια δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο απώτερο παρελθόν για να δούμε πώς οι Ρωμαίοι και οι λαοί της Αναγέννησης και της πρώιμης Ευρώπης αξιολογούσαν την προσφορά των αρχαίων Ελλήνων. Διότι και οι ιστΕπιφανείς Ευρωπαίοι ιστορικοί έχουν τονίσει πως δεν μπορεί να υπάρχει σοβαρός ιστορικός της φιλοσοφίας, της θρησκείας, της τέχνης, και γενικά του πολιτισμού, που να μπορεί να μειώσει την σπουδαιότητα της προσφοράς των αρχαίων Ελλήνων όχι μόνο στον δυτικό ευρωπαϊκό πολιτισμό, αλλά και στον μεσανατολικό, και ακόμη και πέραν του Ατλαντικού Ωκεανούορικοί, οι φιλόσοφοι, και γενικά οι πνευματικοί άνθρωποι των τελευταίων δύο αιώνων κάνουν επανειλημμένες αναφορές στο χρέος των δυτικών προς τους αρχαίους Έλληνες.
Ο Βρετανός φιλόσοφος και ποιητής Percy Shelley μεταξύ άλλων είχε γράψει και τα ακόλουθα: «Είμαστε όλοι Έλληνες. Η νομοθεσία μας, η λογοτεχνία μας, η θρησκεία μας και οι τέχνες μας έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα».
Ο Γερμανός δραματουργός και ιστορικός Johan von Schiller προχώρησε ακόμη περισσότερο, όταν έγραψε ότι: «Όλα, εκτός από την τυφλή δύναμη της φύσεως, έχουν Ελληνική προέλευση».
Ο κορυφαίος Αμερικανός Καθηγητής Chester G. Starr, ο οποίος μέχρι πρόσφατα δίδασκε ιστορία του αρχαίου Ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο του Michigan, μεταξύ άλλων είχε γράψει και τα ακόλουθα:
«Στο ερώτημα, γιατί είναι απαραίτητο να μαθαίνουμε για τους αρχαίους Έλληνες, η απάντηση είναι μία: Διότι αυτοί έβαλαν τα θεμέλια του πολιτισμού μας. Ο δυτικός πολιτισμός, βασίζεται πάνω σε πολιτικές, καλλιτεχνικές και πνευματικές αξίες, οι οποίες ανάγονται, από τους καιρούς μας στην μεσαιωνική Ευρώπη, από την μεσαιωνική Ευρώπη στην Αρχαία Ρώμη, και από την Ρώμη στην Ελλάδα. Πιο πίσω δεν μπορούμε να πάμε, διότι οι Έλληνες υπήρξαν οι πρωτοπόροι».
Ο Αμερικανός ιστορικός Will Durant, συγγραφέας του μνημειώδους έργου «Ιστορία του πολιτισμού» σχετικά με το υπό συζήτηση θέμα έγραψε τα ακόλουθα:
«Αν εξαιρέσουμε την τεχνολογία, δεν υπάρχει σχεδόν τίποτε στον πολιτισμό μας, που να μην έχει την προέλευσή του από την Ελλάδα. Το σχολείο, το γυμναστήριο, η αριθμητική, η γεωμετρία, η ιστορία, η ρητορική, η φυσική, η βιολογία, η ανατομία, η θεραπευτική αγωγή, η ποίηση, η μουσική, η τραγωδία, η κωμωδία, η φιλοσοφία, η Θεογονία, η πολιτική, η φιλανθρωπία, η μοναρχία, η τυραννία, η δημοκρατία κ.λ.π. όλες αυτές είναι ελληνικές λέξεις και έννοιες, που πρωταρχικά ωρίμασαν από την πλούσια ενεργητικότητα των Ελλήνων. Για να κατανοήσουμε το χρέος μας προς τον αρχαίο Ελληνισμό, δεν είναι απλώς να επισκεφθούμε ένα μουσείο, για να θαυμάσουμε την ελληνική τέχνη και αρχιτεκτονική, αλλά θα πρέπει να μελετήσουμε και ν’ αναλύσουμε ελληνικές λέξεις που υπάρχουν στην αγγλική γλώσσα και σε άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες. Η γλώσσα αντικατοπτρίζει τις ιδέες, τα προβλήματα, τις ασχολίες και τις εμπειρίες των ανθρώπων που την χρησιμοποιούν. Ένα μεγάλο ποσοστό της ορολογίας που χρησιμοποιούν οι ανθρωπιστικές επιστήμες, καθώς και το 58% του ιατρικού λεξιλογίου, προέρχονται από τον Ελληνικό κόσμο των ιδεών και εμπειριών, που αποτελούν και απόδειξη της διαχρονικής επιρροής τους».
Η Γαλλίδα ακαδημαϊκός Jacqueline de Romilly μεταξύ άλλων είπε και τα ακόλουθα: «Η καλύτερη άσκηση για την ανάπτυξη της ευφυΐας είναι η μελέτη της ελληνικής γλώσσας, διότι κάθε λέξη κρύβει και μια ιδέα».
Η Βρεττανή Ιστορικός Kathleen Freeman εξέφρασε την ακόλουθη άποψη: «Αυτά που οι αρχαίοι Έλληνες προσέφεραν επί μια χιλιετηρίδα στον πολιτιστικό θησαυρό της ανθρωπότητας, είναι πολύ περισσότερα από όσα προσέφερε όλος μαζί ο υπόλοιπος κόσμος δια μέσου της ιστορίας. Ιδιαίτερα στο χώρο των ιδεών, οι Έλληνες υπήρξαν μοναδικά πρωτοπόροι».
Ο Julius Moravscik, κορυφαίος Ευρωπαίος μελετητής του Αρχαίου και Βυζαντινού Ελληνισμού, τόνισε τα ακόλουθα:
«…Οι Έλληνες έχουν εκπολιτίσει την Ευρώπη δύο φορές, ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών αποτελεί το σύμβολο της προσφοράς της Αρχαίας Ελλάδος στον δυτικό πολιτισμό, και ο Καθεδρικός Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί το σύμβολο της προσφοράς του χριστιανικού (Βυζαντινού) Ελληνισμού».
Εδώ βλέπουμε ότι ο Julius Moravscik παρουσιάζει τον Ελληνισμό ως ολότητα, όχι όπως γίνονταν οι αλλαγές από αιώνα σε αιώνα, αλλά και μια αδιάκοπη συνέχεια. Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε, ότι ενώ μέχρι πρότινος όλες οι τιμές αποδίδονταν στους Έλληνες της κλασσικής περιόδου, σήμερα είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε τις ιδέες, τα επιτεύγματα και την προσφορά των Ελλήνων των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα, και πέρα από αυτόν. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ιστορικοί θεωρούν τον Παρθενώνα και την Αγία Σοφία, ως τα σύμβολα που αντιπροσωπεύουν τις δύο φάσεις επιρροής των Ελλήνων στον δυτικό κόσμο.
Ο Ηλίας Χαμπέσης στο άρθρο του «Πόσο επίκαιρη είναι η συνεισφορά του ελληνικού πολιτισμού στο ευρωπαϊκό ιδεώδες σήμερα», μεταξύ άλλων αναφέρει και τα ακόλουθα:
… «Η σημασία του ελληνικού πολιτισμού στο παγκόσμιο γίγνεσθαι είναι πανθομολογούμενη, και σε αυτόν η χώρα μας οφείλει την μοναδικότητά της. Ο ελληνικός πολιτισμός έχει λαμπρά γεγονότα πολιτισμικής και συλλογικής μνήμης να παρουσιάσει, με αναφορές σε όλους τους τομείς των επιστημών, της αισθητικής, της διανόησης, της πολιτικής, ώστε οι πολίτες να μπορούν να τον κατανοήσουν.
Αρχικά η πολιτιστική κληρονομιά της Αρχαίας Ελλάδας, η οποία είχε, και θα εξακολουθήσει να έχει, σημαντική επιρροή στον σύγχρονο πολιτισμό, από τον αθλητισμό, με εκδηλώσεις όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, μέχρι τη δομή των ταινιών του Χόλυγουντ, που έχει τις ρίζες της στο αρχαίο δράμα και στην κωμωδία.
Ο «ανθρωπισμός» επίσης, ιδιαίτερα στην έννοια της ελευθερίας του ανθρώπου, που είναι σημαντική για την Ευρώπη του σήμερα. Και συνεχίζοντας να απαριθμούμε την προσφορά του ελληνικού πολιτισμού θα πρέπει να αναφερθούμε και στην έννοια του «λόγου» και της «λογικής», με την οποία ο άνθρωπος προσπάθησε να ερμηνεύσει τα φυσικά φαινόμενα, την έννοια της επιστήμης που βασίζεται στην παρατήρηση και στο πείραμα, και πρώτος εισήγαγε ο Αριστοτέλης την συστηματική ανάπτυξη των μαθηματικών και της γεωμετρίας, της ιατρικής, της αστρονομίας, της μηχανικής, της φιλοσοφίας, που όλα βασίζονται στον λόγο και στην λογική. Ο ελληνικός πολιτισμός πρόσφερε ακόμα την ανάπτυξη όλων των τεχνών (μουσική, χορός, ζωγραφική, γλυπτική, ποίηση, πεζογραφία) με κέντρο επίσης τον άνθρωπο, που η Δυτική Ευρώπη ξανά-ανακάλυψε κατά την Αναγέννηση.
Η σημαντικότερη προσφορά όμως του ελληνικού πολιτισμού είναι η έννοια της δημοκρατίας, που σημαίνει ‘εξουσία του λαού’, καθώς και τις σχετικές με την δημοκρατία έννοιες της ισονομίας, ισηγορίας και ισότητας των πολιτών.
Κλείνοντας την αναφορά αυτήν σε διακεκριμένους μελετητές της πνευματικής προσφοράς της Ελλάδας, επισημαίνω ότι ο αρχαίος ελληνισμός δεν αποτέλεσε μόνο γεωγραφική περιοχή. Η προσφορά του στον δυτικό πολιτισμό προερχόταν όχι μόνο από την ευρωπαϊκή Αθήνα, αλλά και από την Μίλητο και την Έφεσο της Μ. Ασίας, από τα Στάγειρα της Μακεδονίας, από τον Ακράγαντα της Σικελίας, από την Αντιόχεια της Συρίας, μέχρι και την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Κλείνω το θέμα αυτό με μία χαρακτηριστική ρήση του Ευρωπαίου στοχαστή Σώμερσετ Μωμ: «Υπερασπισθείτε την Ελλάδα, το έθνος στο οποίο οφείλουμε τα φώτα μας, τις επιστήμες μας, τις τέχνες μας. Η Ελλάς είναι το φως!».
