Από το κακό στο χειρότερο οδεύει η κρίση στέγασης στην Αυστραλία, ειδικά για ηλικιωμένους που ζουν μόνοι και εξαρτώνται από τη σύνταξη μόνο (age pension) για να τα βγάλουν πέρα, αλλά και τους νέους που δεν έχουν εργασία και λαμβάνουν επιδόματα πρόνοιας (jobseeker, youth allowance).

Mε τα ενοίκια σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα μάλιστα, εν μέσω μίας γενικευμένης κρίσης ακρίβειας ακόμα και αυτοί που δουλεύουν, πλήρη απασχόληση (full time) με τον κατώτατο μισθό, δύσκολα θα βρουν «πού την κεφαλήν κλίναι».

Όλο και περισσότεροι φλερτάρουν με τον κίνδυνο να μείνουν άστεγοι (αν αυτό δεν έχει συμβεί ήδη).

Τα στοιχεία αφορούν μη ιδιοκτήτες σπιτιού ή διαμερίσματος, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι λίγοι αυτοί -και οι συμπάροικοι- που δεν κατάφεραν, για διάφορους λόγους, να πραγματοποιήσουν το όνειρο να βάλουν ένα… δικό τους κεραμίδι επάνω από το κεφάλι τους.

Και με τις τιμές να έχουν ξεφύγει πλέον η μη απόκτηση κατοικίας φαίνεται πως είναι η πραγματικότητα για τις νεότερες γενιές, εκτός και αν μπορεί να στηρίξει με την πλήρωμή η «Τράπεζα Μπαμπάς και Μαμά».

Ενδεικτικά, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη απογραφή στην Αυστραλία (Census 2021) η πλειοψηφία αυτών που δήλωσαν ότι μιλούν -και- Ελληνικά έχουν τη δική τους κατοικία -που αξίζει μία περιουσία πλέον- και μάλιστα την έχουν εξοφλήσει, σε ποσοστό 54% (53.645 άτομα), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ανά την Αυστραλία ήταν μόλις 31%.

Ακόμα το 28,5% (28.263) έχουν αγοράσει κατοικία και αποπληρώνουν δάνειο (35% ανά την Αυστραλία), ενώ ενοικιαστές δήλωσαν το 14,4% (έναντι 30,6% ανά την Αυστραλία – το 1,7% δήλωσαν «άλλο», ενώ 1,4% δεν απάντησε καθόλου).

Το ποσοστό πλήρους ιδιοκτησίας είναι μάλιστα υψηλότερο (68%) γι’ αυτούς που δήλωσαν ότι έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, μετανάστες πρώτης γενιάς οι περισσότεροι.

Από αυτούς που νοίκιαζαν ένα 38,2% δήλωνε ήδη από το 2020 ότι βιώνει πίεση σε σχέση με την πληρωμή του ενοικίου, πριν ακολουθήσει η «εκτίναξη» των τιμών.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της εταιρείας ερευνών για ακίνητα, PropTrack, ο εθνικός μέσος όρος των ενοικίων για διαμερίσματα/units αυξήθηκε κατά 13,5% και κατά 9,1% για τα σπίτια, μόνο τους τελευταίους 12 μήνες (για το τρίμηνο που έληξε τον Μάρτιο).

Η αύξηση των ενοικίων -σε όλους τους τύπους κατοικιών- ήταν 3,4% μέσα σε τρεις μήνες (σε σχέση με το τρίμηνο Ιανουαρίου), μία από τις πιο απότομες «ανόδους» που έχουν καταγραφεί στην Αυστραλία.

Ως εκ τούτου, η εθνική διάμεση τιμή ενοικίασης μίας κατοικίας ήταν 600 δολάρια την εβδομάδα. Αν μη τι άλλο θετική εξέλιξη για τους ιδιοκτήτες/επενδυτές ακινήτων, αλλά οι ενοικιαστές… κλαίνε.

Ενδεικτικά για τη Μελβούρνη, σύμφωνα και με την έκθεση Domain Rent Report, τα ενοίκια τόσο για σπίτια όσο και για units σημείωσαν άλλο ένα υψηλό ρεκόρ.

Έως το τρίμηνο Μαρτίου είχαν ετήσια αύξηση +14% (+3,6% σε τρεις μήνες) με την μέση τιμή ενοικίου για ένα σπίτι στα 570 δολάρια την εβδομάδα (παρόμοια στοιχεία με της PropTrack: +15% και 575 δολάρια).

Για τα units η τιμή ενοικίου ήταν πλέον στα 550 δολάρια, μία αύξηση κατά 5,8% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 14,6% σε ετήσια βάση (ίδια με την PropTrack).

Σημαντικό είναι ότι το ποσοστό των διαθέσιμων προς ενοικίαση κατοικιών στην πόλη ήταν εξαιρετικά χαμηλό, στο 0,8%, ίσο με πέρυσι τέτοια εποχή, αλλά μειωμένο από το ποσοστό 1,2% του τριμήνου Δεκεμβρίου.

ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Anglicare οι 45.115 καταχωρίσεις για ενοικίαση κατοικιών σε όλη την Αυστραλία, ήταν ο χαμηλότερος αριθμός εδώ και 15 χρόνια που η φιλανθρωπική οργάνωση εκπονεί την έρευνα για την οικονομική προσιτότητα των ενοικίων (Rental Affordability Snapshot).

Διαπιστώθηκε μάλιστα ότι μόλις 289 ενοίκια (0,6%) ήταν οικονομικά προσιτά για ένα άτομο που κερδίζει τον κατώτατο μισθό, πλήρους απασχόλησης, 89 (0,2%) για ένα άτομο μόνο που λαμβάνει μία σύνταξη γήρατος (age pension), 31 (0,1%) για ένα άτομο με σύνταξη αναπηρίας (disability support pension), 3 για άτομο που έπαιρνε jobseeker και 0 για youth allowance.

Η Anglicare περιγράφει τα ευρήματα ως «τίποτα λιγότερο από τρομακτικά».

«Για όσους είναι αρκετά… τυχεροί για να βρουν ένα σπίτι, θα αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ του να βάλουν φαγητό στο τραπέζι και να μείνουν ζεστοί αυτό το χειμώνα ή να κρατήσουν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους», επισημαίνεται.

Συμπεριλαμβανομένου των συμπληρωμάτων (pension supplement και energy supplement) το μέγιστο ποσό της age pension είναι 1.116,30 δολάρια το δεκαπενθήμερο για τους singles (και 1.682,80 δολάρια το δεκαπενθήμερο για τα ζευγάρια), ενώ το μέσο ενοίκιο για ένα unit κυμαίνεται στη Μελβούρνη -όπως προαναφέρθηκε- στα 550 δολάρια την εβδομάδα ή 1.100 το δεκαπενθήμερο.

Η εκτελεστική διευθύντρια της Anglicare Australia, Kasy Chambers, δήλωσε ότι η κρίση στέγασης είναι «η χειρότερη που υπήρξε ποτέ», με το μέσο ενοίκιο να είναι κατά 200 δολάρια την εβδομάδα υψηλότερο από τα προ της πανδημίας επίπεδα.

«Αυτό δεν είναι υπερβολή. Είναι η νέα κανονικότητα της Αυστραλίας», υπογράμμισε.

Μία κατοικία θεωρείται οικονομικά προσιτή εάν το ενοίκιο είναι λιγότερο από το 30% του εισοδήματος ενός νοικοκυριού (και έχει επαρκή αριθμό υπνοδωματίων), καθώς η καταβολή περισσότερων χρημάτων από το ποσό αυτό κρίνεται ότι θέτει τους ενοικιαστές υπό πίεση (housing stress).

Η Anglicare, πρόσθεσε η κα Chambers, «δεν είχε δει ποτέ τόσο άσχημα αποτελέσματα για τους ανθρώπους με τον κατώτατο μισθό», με την οικονομική προσιτότητα να «μειώνεται στο μισό» τα τελευταία δύο χρόνια.

«Κάθε χρόνο λέμε ότι η κατάσταση χειροτερεύει … Αλλά φέτος, δεν υπάρχει σχεδόν καμία κατοικία που να είναι προσιτή».

«Ακόμη και ζευγάρια, με τους δύο συντρόφους που εργάζονται με πλήρη απασχόληση, αποκλείονται από σχεδόν το 90% των διαθέσιμων σπιτιών προς ενοικίαση».

«Οι άνθρωποι που λαμβάνουν πληρωμές Centrelink εκδιώκονται … από τη στέγαση. Ένα άτομο που λαμβάνει συντάξεις στήριξης λόγω ηλικίας ή αναπηρίας μπορεί να αντέξει οικονομικά λιγότερο από το 1% των ενοικίων. Για έναν άνεργο, το ποσοστό είναι 0%».

Η κα Chambers υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει δράση και να παρέμβει, αντί να αφήνει τη στέγαση στον ιδιωτικό τομέα.

«Διαπιστώσαμε ότι η κυβέρνηση ξοδεύει οκτώ φορές περισσότερα χρήματα για να στηρίξει τους ιδιώτες επενδυτές από ό,τι για την ίδια την κατασκευή κατοικιών. Αυτή η προσέγγιση είναι λανθασμένη, και επιβαρύνει τα ενοίκια και τις τιμές των κατοικιών».

«Η στέγαση δεν μπορεί να αφεθεί στους ιδιοκτήτες από χόμπι και στους ιδιώτες εργολάβους. Μόνο η κυβέρνησή μας μπορεί να διασφαλίσει ότι τα ενοίκια θα είναι προσιτά, χτίζοντας η ίδια σπίτια και διορθώνοντας το άδικο φορολογικό σύστημα της Αυστραλίας».

«Αντί να ξοδεύει δισεκατομμύρια σε φοροαπαλλαγές για τους επενδυτές, η κυβέρνηση θα πρέπει να χτίζει τις κατοικίες που χρειαζόμαστε. Εάν η κυβέρνηση δεν αναλάβει δράση στον επόμενο προϋπολογισμό, η κρίση αυτή θα επιδεινωθεί».

ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Παράλληλα, ο αριθμός των εργαζόμενων στη Βικτώρια που ζητούν υποστήριξη από υπηρεσίες για αστέγους (homelessness services) έχει αυξηθεί κατά 14% τα τελευταία δύο χρόνια, με τις γυναίκες να πλήττονται δυσανάλογα.

Ειδικότερα, η έκθεση του Συμβουλίου για τους Αστέγους (Council to Homeless Persons), καταγράφει άνοδο του αριθμού των εργαζομένων που ζητούν στήριξη σε 61 από τις 80 περιοχές τοπικής αυτοδιοίκησης (LGA) της Πολιτείας.

Η ανάλυση αναδεικνύει 20 περιοχές που είχαν τον υψηλότερο αριθμό εργαζομένων που ήταν άστεγοι το 2022/23, με τις περισσότερες από αυτές να βρίσκονται στα «έξω» προάστια της Μελβούρνης ή στην περιφερειακή Βικτώρια.

Σε 10 από αυτές σημειώθηκε αύξηση άνω του 50% μέσα σε δύο χρόνια: Wyndham (121%), Μελβούρνη (81%), Latrobe (66%), Melton (64%), Mornington Peninsula (60%), Greater Geelong (59%), Hume (57%), Mildura (53%), Frankston (52%) και Ballarat (51%).

Συνολικά, 12.150 απασχολούμενοι ζήτησαν βοήθεια στέγασης το 2022-23 (+14% από το 2020-21), σύμφωνα με την έκθεση «Employed and at Risk: The New Face of Homelessness in Victoria» (Εργαζόμενοι και σε Κίνδυνο: Το Νέο Πρόσωπο των Αστέγων στη Βικτώρια), η οποία προέκυψε από στοιχεία που παρείχε το Αυστραλιανό Ινστιτούτο Υγείας και Πρόνοιας (Australian Institute of Health and Welfare).

Η διευθύνουσα σύμβουλος του Συμβουλίου, Deborah Di Natale, διευκρίνισε ότι αυτοί που έχουν εργασία και λαμβάνουν βοήθεια από τις υπηρεσίες αστέγων, είναι 1 στους 8 κατοίκους στη Βικτώρια.

«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι μία δουλειά αποτελεί στην πραγματικότητα προστατευτικό εμπόδιο για την έλλειψη στέγης και τώρα γνωρίζουμε -τα δεδομένα μας λένε- ότι αυτό δεν είναι αλήθεια», τόνισε η κα Di Natale.

«Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ άλλοτε στη Βικτώρια που εργάζονται αναζητούν υποστήριξη από τις υπηρεσίες αστέγων».

Το 2022-23, 641 άτομα με εργασία στο Casey απευθύνθηκαν στις υπηρεσίες αστέγων για υποστήριξη, με 502 από αυτά (ή το 78%) να είναι γυναίκες.

Ακολουθούν το Wyndham και η ευρύτερη περιοχή του Geelong, όπου 624 και 535 εργαζόμενοι αναζήτησαν υποστήριξη, αντίστοιχα.

Η έκθεση «πιστώνει» την αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες αστέγων στη διπλή κρίση στέγασης και κόστους ζωής.

«Αφού έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ πριν από ένα χρόνο, τα ενοίκια στη Βικτώρια αυξήθηκαν έκτοτε κατά 15% επιπλέον. Οι άνθρωποι που ήδη δυσκολεύονταν να πληρώσουν το ενοίκιο είναι πλέον αδύνατο να το πληρώσουν».

«Οι υπό πίεση υπηρεσίες αστέγων βλέπουν μια ανησυχητική αύξηση νέων πελατών που δεν είχαν ποτέ στο παρελθόν πρόβλημα».

Συνολικά, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 70% των εργαζόμενων που ζητούσαν βοήθεια.

Η κα Di Natale επισήμανε ότι πολλές γυναίκες εργάζονται μερική απασχόληση ή περιστασιακά, ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν ευθύνες φροντίδας (παιδιών, αλλά και ηλικιωμένων).

Υπογράμμισε ότι η ενδοικογενειακή βία ήταν η κύρια αιτία έλλειψης στέγης για τις γυναίκες και τα παιδιά.

Το Συμβούλιο για τους Αστέγους καλεί την κυβέρνηση της Βικτώριας να χρησιμοποιήσει τον επερχόμενο προϋπολογισμό του Μαΐου για να επενδύσει 23,4 εκατ. δολάρια σε βάθος τετραετίας στο Private Rental Assistance Program, το οποίο παρέχει οικονομική βοήθεια για τη διατήρηση της μίσθωσης και βοηθά τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι να αποφύγουν την έξωση.

Το πρόγραμμα βοηθά επίσης στη γρήγορη επαναστέγαση ατόμων που έχουν υποστεί έξωση.

Την αύξηση της χρηματοδότησης του εν λόγω προγράμματος έχουν συστήσει και δύο ξεχωριστές έρευνες του πολιτειακού κοινοβουλίου.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ABS), ανέφερε πέρυσι 30.660 άστεγους στη Βικτώρια (ήδη από την Απογραφή του 2021), μία αύξηση 24% σε σχέση με το 2016, η οποία ήταν σχεδόν πενταπλάσια του μέσου όρου σε όλη την Αυστραλία.

ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ

Η υπουργός Julie Collins (αρμόδια για τη Στέγαση, τους Αστέγους και τις Μικρές Επιχειρήσεις) δήλωσε στο ABC ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει μια «ευρεία και φιλόδοξη ατζέντα μεταρρυθμίσεων στον τομέα της στέγασης» ώστε οι περισσότεροι στην Αυστραλία να καταφέρουν να αποκτήασουν ένα σπίτι.

Η κυβέρνηση Albanese έχει θέσει ως στόχο την κατασκευή 1,2 εκατομμυρίων νέων κατοικιών μέχρι το 2029.

Έχει δημιουργήσει ένα ειδικό Ταμείο (Housing Australia Future Fund) ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει στην κατασκευή 30.000 νέων κοινωνικών και οικονομικά προσιτών ενοικιαζόμενων κατοικιών, καθώς και ένα Επιταχυντή (Social Housing Accelerator) ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για περίπου 4.000 νέες κοινωνικές κατοικίες.

Η κα Collins, επισήμανε ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, βοηθά ήδη τις Πολιτείες και τις Περιοχές να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Στη Βικτώρια, υπενθυμίζεται, η κυβέρνηση (Andrews ακόμα τότε) ανακοίνωσε την κατασκευή 800.000 νέων κατοικιών σε δέκα χρόνια και 2,24 εκατ. έως το 2051, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς, το σχέδιο δεν προχωρά όπως θα έπρεπε, αν και η ζήτηση για στέγαση -αγορά και ενοικίαση- αυξάνεται, καθώς αυξήθηκε σημαντικά η μετανάστευση.

Στον απόηχο των νέων στοιχείων για τα ενοίκια, οι Πράσινοι επανέλαβαν την έκκλησή τους για ένα ανώτατο όριο (πλαφόν) στις αυξήσεις ενοικίων ή/και «πάγωμα» τους.

Ο βουλευτής, Max Chandler-Mather, εκπρόσωπος των Πράσινων για θέματα στέγασης τόνισε σχετικά «πώς είναι δυνατόν οι Εργατικοί να βλέπουν ότι το 99,8% των ενοικίων στην Αυστραλία δεν είναι προσιτά για έναν μονογονέα με τον κατώτατο μισθό και να αρνούνται να θέσουν ανώτατο όριο ή πάγωμα στις αυξήσεις των ενοικίων;».

«Η κρίση των ενοικίων διαλύει τους ανθρώπους και οι Εργατικοί πρέπει να ξυπνήσουν και να σταματήσουν να δίνουν δισεκατομμύρια δολάρια στους επενδυτές ακινήτων μέσω του negative gearing και του capital gains tax discount και να αρχίσουν να επενδύουν αυτά τα χρήματα στη δημόσια και κοινωνική στέγαση».

Ο υπουργός Οικονομικών, Jim Chalmers, απάντησε πάντως απλά με ένα «Όχι» όταν ρωτήθηκε τη Δευτέρα αν η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο μεταρρύθμισης γύρω από το negative gearing.

Αλλά και οι γερουσιαστές David Pocock και Jacqui Lambie «έριξαν το γάντι» στους Εργατικούς να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις σε σχέση με τις εκπτώσεις σε φόρους που αφορούν την ακίνητη περιουσία, προτείνοντας μία σειρά από μέτρα, που, όπως επισήμαναν θα μπορούσαν να αποφέρουν κέρδη έως και 60 δισ. δολάρια σε μια δεκαετία, σύμφωνα με ένα μοντέλο του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κοινοβουλίου.