«Η πρώτη ανάμνησή μου ως παιδί, ήταν να παίζω μ’ ένα τεράστιο κομμάτι μεταξωτού υφάσματος στο σπίτι μας στην Αυστραλία. Το διαμορφώναμε με τις αδερφές μου, σε βάρκα, σε κούκλα, σε ό,τι μπορείς να φανταστείς. Η μητέρα μου μας είπε ότι προερχόταν από ένα αλεξίπτωτο των Ναζί, ένα από αυτά που προσγειώθηκαν στην Κρήτη τον Μάιο του 1941», λέει στον «Νέο Κόσμο» η ποιήτρια Πολυτίμη (Poli) Ταταράκη, με αφορμή την έκδοση της δίγλωσσης ποιητικής συλλογής «Στο Φεγγαρόλουστο Χωριό» που αναφέρεται στην τραυματική περίοδο της Μάχης της Κρήτης και της κατοχής.
Το ύφασμα αυτό, η μητέρα της το έφερε από την Κρήτη μέχρι την Αυστραλία όταν μετανάστευσε, για να το μετατρέψει όπως συνηθιζόταν τότε, σε είδη ρουχισμού, λόγω της υψηλής ποιότητάς του.
Εκτός από αυτό το «κειμήλιο» πολέμου, η μητέρα της, Ευανθία Ταταράκη, δεν μιλούσε συχνά για εκείνα τα χρόνια που σφραγίστηκαν με την εκτέλεση του πατέρα της από τους Ναζί στο Ολοκαύτωμα του Κέδρους.
Η Poli άκουσε τις λεπτομέρειες αυτής της φριχτής ιστορίας στα 34 της χρόνια όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά ως ενήλικας την Κρήτη.
«Ο θείος μου με πήγε στο μνημείο πολέμου της οικογένειάς μας. Και μου είπε την ιστορία για την τραγωδία στο Κέδρος, για τον τρόπο που τίναξαν με δυναμίτη το κτίριο όπου είχαν ήδη εκτελέσει ως αντίποινα, 164 άτομα, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, μεταξύ τους και τον παππού μου. Και άρχισα να καταλαβαίνω και να νιώθω κι εγώ ό,τι ένιωθε η μητέρα μου. Δεν με οδηγούσε πλέον η περιέργεια, αλλά κάτι που πραγματικά ένιωθα μέσα στην καρδιά μου».
Στόχος της Poli, από τη στιγμή που άρχισε να ερευνά την ιστορία, ήταν πάντα να γράψει κάτι για να τιμήσει τους προγόνους της.
«Δεν ήξερα αν θα ήταν ποίηση, ή μυθιστόρημα, ή θεατρικό έργο. Αλλά όταν συνάντησα τον Michael (Winters) και είδα τις 15 λινογραφίες του με θέμα τη Μάχη της Κρήτης, και έζησα μαζί με αυτές τις εικόνες για χρόνια, τα ποιήματά μου άρχισαν να παίρνουν μορφή. Οι 15 λινογραφίες με βοήθησαν να δομήσω αυτό το βιβλίο, να το φανταστώ, το κάθε ποίημα δίπλα σε μια εικόνα».
Τα ποιήματά της γραμμένα με βαθιά ενσυναίσθηση, παντρεύονται με τις λινογραφίες του Michael Winters, και ζωντανεύουν την ανθρώπινη διάσταση του πολέμου και τα όσα έζησε ο κρητικός λαός, και οι Αυστραλοί στρατιώτες που βρέθηκαν εκεί.
«Δεν προσπαθούμε να δοξάσουμε τον πόλεμο, ποτέ δεν θα το κάναμε αυτό. Θέλαμε να αποτίσουμε φόρο τιμής -ο Michael (Winters) κυρίως στους Αυστραλούς στρατιώτες- κι εγώ στους Αυστραλούς, αλλά και τους προγόνους μου στην Κρήτη, και σε όλους όσοι πολέμησαν σε αυτό το νησί», συνεχίζει η ομογενής ποιήτρια, με καταγωγή από το Γερακάρη, ένα χωριό στην κοιλάδα Αμαρίου, γνωστή ως κέντρο αντίστασης κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Προσθέτει ότι η επιχορήγηση που έλαβαν από την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση για να τυπώσουν αυτό το βιβλίο μνήμης, ήταν για εκείνους μια αναγνώριση της προσπάθειάς τους να αναδείξουν την ανθρώπινη πλευρά αυτής της τραγωδίας. Και πιο συγκεκριμένα, να ρίξουν φως στους δυνατούς δεσμούς που αναπτύχθηκαν μεταξύ των Αυστραλών και των Κρητών, οι οποίοι στήριξαν ο ένας τον άλλον για να σωθούν.
«Πολλοί Αυστραλοί βετεράνοι επέστρεφαν στην Κρήτη τακτικά, γιατί είχαν δεθεί με τις ντόπιες οικογένειες που τους φιλοξένησαν και τους βοήθησαν να κρυφτούν μετά την Μάχη της Κρήτη. Όσοι δεν κατάφεραν να φύγουν με την επίσημη εκκένωση του νησιού, πέρασαν μήνες, ακόμα και χρόνια στο νησί μέχρι να βρουν τρόπο να διαφύγουν με ασφάλεια. Κάποιοι ακόμα, παρέμειναν στο νησί πρόθυμα, για να βοηθήσουν στον ανταρτοπόλεμο που οργάνωναν κρητικές αντιστασιακές ομάδες. Η ειρωνεία είναι ότι η μητέρα μου συνάντησε τους πρώτους Αυστραλούς στο νησί της, μην γνωρίζοντας ότι χρόνια αργότερα θα μετανάστευε η ίδια στην Αυστραλία».
«Πρόκειται για μια πολύ οδυνηρή ιστορία», λέει από την πλευρά του ο Michael Winters. «Μία από τις ευθύνες μας ως καλλιτέχνες είναι να δείξουμε την αλήθεια, την ανθρώπινη συμπεριφορά, όσο ακραία κι αν είναι, και να προσφέρουμε μέσα από την τέχνη κάποια ελπίδα στο τέλος, και όχι απόγνωση».
Στην πραγματικότητα, τονίζει, τόσο τα ποιήματα της Poli, όσο και τα χαρακτικά που τα συνοδεύουν, αναδεικνύουν τη θυσία. «Κάποιος πλήρωσε ένα τρομερό τίμημα για εμάς. Ευθύνη μας είναι να δώσουμε φωνή σε αυτόν τον πόνο που βίωσαν οι άνθρωποι, ως μια πράξη τιμής και μνήμης».
Τα ποιήματα, συνεχίζει, δίνουν μια εντελώς νέα διάσταση στην εμπειρία του πολέμου, επειδή η Poli έχει προσθέσει τόση λεπτομέρεια και τρυφερότητα και ευγένεια σε αυτό το γεγονός, που ήταν πραγματικά τόσο βίαιο.
Όταν ήταν στο σχολείο, κανείς ποτέ -σε κανένα μάθημα ιστορίας, σε καμία Ημέρα των ANZACs- δεν μίλησε για τους Αυστραλούς που πολέμησαν στην Κρήτη, λέει η Poli και ανατρέχει στα χρόνια που πέρασε ερευνώντας από μόνη της στις βιβλιοθήκες και σε ταξίδια στην Κρήτη, την τραυματική ιστορία των προγόνων της.
Το έργο του Michael λειτούργησε μέσα μου σαν καταλύτης, συνεχίζει η Poli. «Nομίζω ότι οι δυο μας έχουμε πολύ παρόμοιες ευαισθησίες και αντίληψη. Όταν κοιτούσα τα έργα του Michael, έβλεπα τη δική μου οικογενειακή ιστορία. Ήταν σαν να επέστρεφα σπίτι μου».
Προσθέτει δε, ότι γράφοντας τα ποιήματα, η καρδιά της μάτωνε εξίσου για τους Κρητικούς όσο και για τους Αυστραλούς, και κυρίως όταν έγραφε το ποίημα «Πριν Τυλιχτεί ο Ουρανός Στις Φλόγες» που συνοδεύει την εικόνα ενός τραυματισμένου Αυστραλού στρατιώτη, που βρίσκεται επίσης στο εξώφυλλο του βιβλίου.
«Αυτό το πρόσωπο με στοιχειώνει απόλυτα. Γράφοντας αυτό το ποίημα αισθάνθηκα έντονα τη βαθιά σύνδεση των Αυστραλών στρατιωτών με τους ντόπιους. Κάποιος άλλος πέθανε γι’ αυτόν, μόνο και μόνο για να τον ταΐσει. Και αυτή ήταν η τελευταία του σκέψη στο ποίημα που έγραψα γι’ αυτόν. Υποθέτω ότι η συγγραφή αυτού του βιβλίου κατάφερε ακόμα να ενώσει την Κρητική και την Αυστραλιανή ψυχή μου, που σε όλη μου τη ζωή ήταν σαν αντίθετοι πόλοι. Κάτι μέσα μου αισθάνεται τώρα πιο ολοκληρωμένο».
«Στο Φεγγαρόλουστο Χωριό» αποτελεί ανεκτίμητη ιστορική πηγή που ρίχνει φως στο ρόλο της Αυστραλίας κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, όταν για πρώτη φορά μετά την Καλλίπολη, οι ANZACs ανασυγκροτήθηκαν, κάτι που πολλοί ακόμα δεν γνωρίζουν.
Το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου αφιερώνεται στην έρευνα που έκανε η συγγραφέας για να δώσει ολοκληρωμένη εικόνα στον αναγνώστη όσον αφορά τα γεγονότα που αναφέρονται στα δεκαπέντε ποιήματα και σχέδια του βιβλίου.
Η παρουσίαση του βιβλίου «Στο Φεγγαρόλουστο Χωριό» θα πραγματοποιηθεί από τον ομογενή δικηγόρο και ποιητή, Κωνσταντίνο Καλυμνιό, την Κυριακή 2.30μμ, στην αίθουσα της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης (Οδός Lonsdale 168). Πρόκειται για μια συνδιοργάνωση της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης, της Κρητικής Αδελφότητας Μελβούρνης και του Ελληνο-Αυστραλιανού Πολιτιστικού Συνδέσμου.
Την παρουσίαση θα ακολουθήσει ζωντανή κρητική μουσική και εδέσματα, ενώ το βιβλίο θα διατίθεται προς πώληση.
