Έπειτα από έρευνα που διεξήχθη από το Εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, ταυτοποιήθηκαν μετά από 83 χρόνια τα θύματα της θηριωδίας των Γερμανών κατακτητών που εκτελέστηκαν στις 2 Ιουνίου 1941.
Τα ευρήματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Forensic Science International: Genetics, με τίτλο «Identificationof the 18 World War II Executed Citizens of Adele, Rethymnon, Crete Using an Ancient DNA Approach and Low Coverage Genomes».
Μεταξύ των εκτελεσθέντων ήταν και ο πατέρας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας, Χαρκιανάκης Στυλιανός του Νικολάου, που εκτελέστηκε σε ηλικία 39 ετών.
Την ημέρα αυτή ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος την τιμούσε όλως ιδιαιτέρως. Ήταν μόλις έξι ετών όταν εκτελέστηκε ο πατέρας του.
Παραθέτουμε στη συνέχεια σχετικό ριζίτικο που αναφέρεται στην εκτέλεση του πατέρα Του, Στυλιανού Ν. Χαρκιανάκη.
«Με τσι τριάντα ο Χαρκιανός, το λάκκο -ν-του ως ανοίγει
ξαναγκασάς τσι Γερμανούς λοξά στραβοξανοίγει.
Και την παλάμη ως αστραπή γυρού στριφογυρίζει,
κι ένα και δυο και δυο και τρεις, κλαδεύγει και θερίζει».
Οι εκδηλώσεις μνήμης των εκτελεσθέντων από τους Ναζί στο Άδελε Ρεθύμνης, πραγματοποιήγθηκαν την Κυριακή, 2 Ιουνίου, στο πλαίσιο των οποίων έγινε η παρουσίαση της ταυτοποίησης των κρανίων των ηρώων.
Οι πιο μικροί από τους εκτελεσθέντες που ταυτοποιήθηκαν είναι δύο νεαρά παλικάρια 16 ετών, οι Πιατουλάκης Κωνσταντίνος του Ανδρέα και Φραντζεσκάκης Νικόλαος του Ευαγγέλου.
Οι δύο μεγαλύτεροι είναι οι 67χρονοι Αλεξανδράκης Γεώργιος του Φραγκιά και Μουζουράκης Εμμανουήλ του Αντωνίου.
Οι εκτελεσθέντες ήτραν οι:
Αλεξανδράκης Γεώργιος του Φραγκιά, ετών 67
Αλεξανδράκης Κωνσταντίνος του Γεωργίου, ετών 36
Γερογιαννάκης Γεώργιος του Κωνσταντίνου, ετών 60
Κονταξάκης Δημήτριος του Αριστείδη, ετών 38
Κονταξάκης Εμμανουήλ του Μιχαήλ, ετών 60
Κονταξάκης Στυλιανός του Μιχαήλ, ετών 56
Λειβαδιωτάκης Γεώργιος του Παντελή, ετών 60
Λειβαδιωτάκης Παντελής του Εμμανουήλ, ετών 31
Λειβαδιωτάκης Χαράλαμπος του Εμμανουήλ, ετών 20
Μαραγκουδάκης Ιωάννης του Μιχαήλ, ετών 21
Μουδριανάκης Μιχαήλ του Στυλιανού, ετών 36
Μουζουράκης Εμμανουήλ του Αντωνίου, ετών 67
Μουζουράκης Θεμιστοκλής του Εμμανουήλ, ετών 21
Μουλαζιμάκης Χαρίτων του Νικολάου, ετών 50
Μυριοκεφαλιτάκης Ιωάννης του Παντελή, ετών 65
Πιατουλάκης Κωνσταντίνος του Ανδρέα, ετών 16
Φραντζεσκάκης Νικόλαος του Ευαγγέλου, ετών 16
Χαρκιανάκης Στυλιανός του Νικολάου, ετών 39
Αμέσως μετά την κατάληψη του νησιού, οι Ναζί έδειξαν τις πραγματικές τους διαθέσεις. Η τιτάνια αντίσταση του λαού τους είχε εξοργίσει. Και ο ίδιος ο Χίτλερ ζητούσε την παραδειγματική τιμωρία για να δαμάσει τη θέληση των κατοίκων του νησιού για αντίσταση.
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Οι πρώτες ώρες μετά την κατάληψη της Κρήτης σήμαναν και την πολιτική που θα ακολουθούσαν οι κατακτητές. Επιστρατεύθηκαν μικροί και μεγάλοι για την ταφή των νεκρών που σε προχωρημένη σήψη λόγω και του πρωτόγνωρου για την εποχή καύσωνα προκαλούσαν, εκτός από φρικιαστικό θέαμα και μια αποπνικτική ατμόσφαιρα.
Για τα σχέδιά τους κανένας δεν ήξερε τίποτα. Είχαν καταφέρει να υπάρχει ένας εφησυχασμός ακόμα και όταν γίνονταν συλλήψεις.
Κανένας δεν πίστευε ότι θα πάθει κακό. Και όμως η συμφορά πλησίαζε.
Με την ανατολή του Ιούνη ξεκίνησαν και τα φρικτά αντίποινα. Εμπνευστές του σχεδίου της μαζικής εξόντωσης ήταν ο Γερμανός σμήναρχος Στουρμ, που δεν μπορούσε να ξεπεράσει με τίποτα την καταισχύνη της αιχμαλωσίας του και τη διάλυση του συντάγματός του στο Ρέθυμνο. Εκτελεστές του φρικτού σχεδίου ο ταγματάρχης Χανς Κροχ και ο υπολοχαγός, Άρνολντ Φον Ρουν.
Το πρώτο χωριό που πλήρωσε μερτικό για τη συμμετοχή του στην άμυνα, ήταν το Αστέρι.
Το ξημέρωμα της Κυριακής 1ης του Ιούνη, έφτασαν Γερμανοί, έζωσαν το χωριό και μάζεψαν όλους τους άνδρες στο καφενείο, υποχρεώνοντάς τους να είναι όλοι στραμμένοι στον τοίχο.
Αμέσως την επομένη ήρθε η σειρά του Άδελε. Από εδώ οι Ναζί μάζεψαν 18 και τους εκτέλεσαν στη Σαρακίνα.
Ανάμεσα στους 18 ήταν ο πατέρας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού, αλλά και ο παππούς και ο πατέρας του διακεκριμένου πανεπιστημιακού κ. Γιώργου Αλεξανδράκη.
Από τις οικογένειες που έπληξε περισσότερο η εκτέλεση στη Σαρακίνα ήταν των Κονταξάκηδων. Ήταν από τους νοικοκύρηδες του χωριού και τους πλέον αξιοσέβαστους ανθρώπους. Από την ηρωική αυτή οικογένεια τρεις αντίκρισαν το εκτελεστικό απόσπασμα στη Σαρακίνα.
Να σημειωθεί ότι πριν από την εκτέλεση αυτή οι Ναζί έβαλαν τους μελλοθάνατους να σκάψουν το λάκκο τους.
Η εκτέλεση αυτή άργησε να γίνει γνωστή. Οι οικογένειες των εκτελεσθέντων έμεναν με την εντύπωση ότι είχαν οδηγήσει τους ανθρώπους τους σε αγγαρεία.
Για μέρες κάποιες γυναίκες εκτελεσθέντων και συγγενείς περιφέρονταν από τόπο σε τόπο αναζητώντας νέα των ανθρώπων τους αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Τελικά, έγινε γνωστή και η τραγωδία αυτή. Οι σκηνές που ακολούθησαν θύμιζαν αρχαία τραγωδία, με τους συγγενείς των θυμάτων να προσπαθούν από σημάδια να καταλάβουν ποιος ήταν ο δικός τους νεκρός.
Η Σαρακίνα έγινε τόπος θυσίας, θυμίζοντας το μεγαλείο του Κρητικού που ξέρει να ταπεινώνει και τον ίδιο το θάνατο όταν με τη θυσία του προσφέρει λύτρα για τη λευτεριά.
Την επομένη ξαναγύρισαν στο Αστέρι που το κατέκαυσαν ολοσχερώς όπως και 12 σπίτια κατά μήκος του δρόμου προς το Χαμαλεύρι.
Στο Αστέρι σημειώθηκε και η πρώτη πράξη αντίστασης από την Ευαγγελία Πολιουδάκη.
Είχε σηκωθεί το πρωί ή άτυχη μάνα να ετοιμάσει το κόλλυβο του παιδιού της όταν φάνηκαν Γερμανοί στην αυλή της. Ένας από αυτούς πλησίασε και κλώτσησε με δύναμη αναποδογυρίζοντας το πιάτο με το κόλλυβο. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την οργή της μάνας που αρπάζοντας ένα ξύλο επιτέθηκε στο Γερμανό. Ένας άλλος στρατιώτης όμως πρόλαβε και τη γάζωσε με το όπλο του. Ίδια τύχη είχε και ο σύζυγός της που έσπευσε να τη βοηθήσει. Ακόμα και τον σκύλο σκότωσαν οι αδίστακτοι εισβολείς για να μην υπάρχει άλλος μάρτυρας της θηριωδίας τους.
Κανένας δεν είχε αντιληφθεί τη γειτόνισσα απέναντι που είχε παρακολουθήσει τα γεγονότα και τα αφηγήθηκε στη συνέχεια.
Η ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ
Το Εργαστήριο Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής ανέλαβε, συντόνισε και ολοκλήρωσε, κατόπιν αιτήματος της Κοινότητας Άδελε, το ανθρωπιστικό έργο της αναγνώρισης των 18 άμαχων θυμάτων του Ναζισμού.
Αναγνωρίζοντας την ιστορική, ευαίσθητη και διεθνή φύση του ζητήματος που ξεπερνά τα στενά τοπικά όρια, το εργαστήριο, σε στενή συνεργασία με την κοινότητα, προχώρησε στη συστηματική, μεθοδική και διεπιστημονική μελέτη των λειψάνων των θυμάτων.
Την έρευνα πραγματοποίησε διεπιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον κ. Ν. Πουλακάκη, επιστημονικό υπεύθυνο του εργαστηρίου Παλαιογονιδιωματικής και Εξελικτικής Γενετικής του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ, και καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος είχε εκφράσει θαυμασμό για τους συγγενείς που επί 80 χρόνια, κάθε χρόνο, τιμούν τη μνήμη των νεκρών, χωρίς να ξέρουν ποιος είναι ο δικός τους νεκρός.
«Αν και πέρασαν 80 χρόνια», τόνιζε, «είχαν ακόμα την σπίθα και τη φλόγα να αναγνωρίσουν και ν’ αποδώσουν στους 18 εκτελεσθέντες τις τιμές που τους αξίζουν. Αυτό το καταφέραμε μέσα από την βοήθεια της τεχνολογίας και του Εργαστηρίου Αρχαίου DNA, που μας οδήγησε στην ταυτοποίηση».
Στις εκδηλώσεις μνήμης για τους 18 εκτελεσθέντες από τους Ναζί στις 2 Ιουνίου 1941 στο Άδελε Ρεθύμνου, παρέστη την Κυριακή, 2 Ιουνίου, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, Γιάννης Κεφαλογιάννης, ως εκπρόσωπος του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, τμήμα της 5ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας απέδωσε τιμές στο Μνημείο Σαρακήνας, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθησαν ονομαστικό προσκλητήριο εκτελεσθέντων και κατάθεση στεφάνων. Τα ταυτοποιημένα κρανία των 18 θυμάτων συντηρούνται και φυλάσσονται στο σύνολό τους στο κενοτάφιο της περιοχής Άδελε.
Για το ιστορικό γεγονός μίλησαν ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός ε.α., Μανούσος Παραγιουδάκης, ο δρ. Παναγιώτης Παρασκευάς και οι καθηγητές Γεώργιος Αλεξανδράκης και ο Νικόλαος Πουλακάκης, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο δήμαρχος Ρεθύμνης, Γιώργης Μαρινάκης, η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου, Μαρία Λιονή, και η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Άδελε-Αγίας Παρασκευής, Πάτρα Παναρετάκη.
Στις εκδηλώσεις συμμετείχε η Φιλαρμονική Δήμου Ρεθύμνης και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μέρωνας Δήμου Αμαρίου.
«Τιμούμε τους ανθρώπους που πότισαν με το αίμα τους το δέντρο της ελευθερίας. Από το παράδειγμά τους αντλούν δύναμη οι γυναίκες και οι άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων που σήμερα δίνουν καθημερινά τον αγώνα τους σε γη, θάλασσα και αέρα, προασπίζοντας τα εθνικά ιδεώδη και τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας», δήλωσε ο κ. Κεφαλογιάννης.
Τον υφυπουργό Εθνικής Άμυνας υποδέχθηκε ο διοικητής της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού, ταξίαρχος Κωνσταντίνος Σπανουδάκης.
