Πολύς ο κόσμος που παρευρέθηκε στην συγκέντρωση για την 50η επέτειο της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο. Το κάλεσμα είχε δoθεί βδομάδες πριν από τους διοργανωτές, τη Συντονιστικη Επιτροπή Κυπριακού Αγώνα (ΣΕΚΑ) και τις Κυπριακές Κοινότητες και η παροικία ανταποκρίθηκε.
Μία ώρα πριν από την επίσημη έναρξη, όλα ήταν έτοιμα και οι καρέκλες μπροστά στην σκηνή άρχιζαν να γεμίζουν με κόσμο. Στην πρώτη σειρά εκπρόσωποι παροικιακών οργανισμών και πλήθος επισήμων και πιο πίσω, γυναίκες μαυροφόρες κρατούν κορνιζαριζμένες φωτογραφίες από τους δικούς τους που χάθηκαν. Οικογένειες με παιδιά και συμπάροικοι όλων των ηλικιών κρατούν σημαιάκια της Κύπρου και πολλοί φορούν μπλούζες με συνθήματα «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ». Οι μελωδικές φωνές της χορωδίας ηχούν λυπημένα. Η συγκίνηση στην πλατεία είναι διάχυτη. Σήμερα η παροικία θρηνεί.
Σε μία συναισθηματικά φορτισμένη ατμόσφαιρα, συνομιλήσαμε με τον κόσμο που ήταν εκεί. Πολλές οι θλιβερές ιστορίες που ακούσαμε, μισός αιώνας μετά και «είναι σαν εχτές», μας λέει η κυρία Χριστίνα, που οι θύμισες από τις βόμβες την κάνουν και ανατριχιάζει ακόμα.
Ο κύριος Σάββας από τον Πρόδρομο, ήρθε στην Αυστραλία το 1967. Εχει φτάσει από νωρίς στη συγκέντρωση και μας διηγείται ιστορίες από τότε που ο ίδιος υπηρετούσε στον στρατό ως οδηγός.
Γιατί από τότε ήξεραν λέει ότι θα έρθουν οι Τούρκοι «Εγώ τα ήξερα όλα γιατί πολλά γεγονότα είχαν συμβεί όσο υπηρετούσα στο στρατό. Ο διοικητής της μοίρας μου, Κρητικός, μου είχε πει ότι θα έρθουν οι Τούρκοι από τότε. Οτι θα μπει η Τουρκία και θα γίνει μακελειό» μας λέει και συνεχίζει:
«Ένας ξάδερφος μου πήγε να πάρει ποτά σε ένα μέρος που ήταν στρατιώτες και μπήκαν με το τεθωρακισμένο μέσα και τον εγάζωσαν, τον εσκότωσαν. Τον πρώτο που σκοτώσανε μέσα στο πραξικόπημα, έναν εξάδερφο μου. Και ξέρω γιατί τον σκότωσαν, γιατί είχε τρία αδέρφια μες τη φρουρά του Μακαρίου. Ηταν σημαδεμένος και τον σκότωσαν οι χουντικοί. Χάσαμε και άλλα μέλη της οικογένειας όμως, τα ξαδέρφια της γυναίκας μου είναι ακόμα αγνοούμενοι.»
«Ηταν φτιαχτό το πράγμα, η χούντα με τους Κισιγκερ όλοι το ξέραμε αυτό, ήταν φτιαχτό».
Συγκινητική και η ιστορία της συμπαροίκου κας Αντρούλας Χρυσιλίου από την επαρχία Κερίνια. Κρατάει μία φωτογραφία του εξαδέρφου της Κώστα Χρυστοφίδη από τον Μόρφο,
«Ηταν ανθυπολοχαγός στο Πενταδάκτυλο στην εισβολή» μας λέει. «Εσκοτώθηκεν ειστον πόλεμο και αφού ήταν αγνοούμενος για πολλά χρόνια, νομίζω το 2022 εβρήκαν τα κόκαλα του εκάμαν DNA στους γονείς του και τον επήραν στη Λεμεσό και τον κηδέψανε». «Ο αγαπημένος μου, πολύ αγαπημένος σε μένα» συνεχίζει και τα μάτια της βουρκώνουν. «Τον έχω κλάψει πάρα πολύ και ακόμα κλαίω».
«Η επαρχία Κυρήνεια ήταν το πρώτο μέρος που ήρθαν οι Τούρκοι. Φύγαμε άρον άρον, πήγαμε πρώτα στη Λευκωσία και μετά είμασταν πρόσφυγες και ήρθαμε Αυστραλία».
Η κυρία Φρόσω είναι από τον Κάμπο. Ηρθε στην Αυστραλία έξι μήνες πριν από τα γεγονότα. Μιλάει για τους Τούρκους φίλους που είχαν, ιδιαίτερα ο πατέρας της.
«Ερχόντουσαν στο σπίτι, ήταν καλοί άνθρωποι, περνούσαμε καλά. Και μάλιστα μία Τουρκάλα πλήρωσε λεφτά για να βαφτίσει η μάνα μου ένα μωρό γιατί δεν μπορούσε η Τουρκάλα να βαφτίσει ορθόδοξο. Είμασταν φίλοι, συνυπήρχαμε αρμονικά, και μας προσέχανε, δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Οταν έγινε η εισβολή μας τηλεφωνούσαν από την Κύπρο και μας ενημέρωναν για το πόσοι δικοί μας χαθήκαν, δεν φαντάζεσαι τη στενοχώρια……..Και οι περισσότεροι Τούρκοι αμα ξέρανε ότι από εδώ θα περάσουν Ελληνες για να τους σκοτώσουν, τους έλεγαν ‘μην πάτε από δω’. Αυτοί που ήρθαν ήταν Τούρκοι της Τουρκίας και γενίκανε αυτά τα πράγματα, οι Γκρίζοι Λύκοι που τους λέγανε. Οι Τουρκοκύπριοι μέσα ήταν φίλοι αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν και πολλά πράγματα».
Την ρωτήσαμε που βρήκε βοήθεια όταν πρωτοήρθε στην Αυστραλία «Οταν ήρθαμε στην Αυστραλία, μπορώ να σου πω ότι οι Αυστραλοί ήταν καλύτεροι και από τους δικούς μας, εμείς δεν μιλούσαμε τα εγγλέζικα, μας βοηθούσανε, δεν έχω κανένα παράπονο μόνο που μας έλειπε η πατρίδα και οι δικοί μας. Οταν έγινε η εισβολή η Κυπριακή κοινότητα τότε μάζευε λεφτά και ότι μπορούσαμε και τα στέλναμε». «Το χωριό μου δεν ήταν προσφυγικό και πηγαίναν όλοι οι πρόσφυγες εκεί και εμείς στέλναμε βοήθεια από εδώ».
Σήμερα πως τα βλέπει τα πράγματα; «Σήμερα στην Κύπρο πιστεύω ότι οι δικοί μας βοηθούν πιο πολύ τους Τούρκους παρά το αντίθετο. Ερχονται από τα κατεχόμενα να βρούνε δουλειά και τους δίνουν δουλειά αλλά οι εμείς για να πάμε στα κατεχόμενα πρέπει να πληρώσουμε για να μπούμε» μας λέει.
«Έμενα στο Βαρόσι, στην Αμμόχωστο, λέει η κα Χριστίνα που κρατάει φωτογραφία δικού της. «’Ηρθα στην Αυστραλία το 1976, πήγα Ελλάδα για δύο χρόνια και μετά ήρθα.
Ακόμα βλέπω τις βόμβες» μας λέει και συνεχίζει: «Δούλευα στο Golden Sands το ξενοδοχείο, ήταν σε λειτουργία μόνο τρεις μήνες και μέναμε μέσα, πρώτα το πραξικόπημα και μετά μας βρήκε η εισβολή. Ξυπνήσαμε με το ράδιο με τα εμβατήρια εκείνη την ημέρα. Μετά μας δώσανε σήμα ότι όσοι είχανε ξένα διαβατήρια θα ρχόντουσαν να τους πάρουν και μόλις ήρθαν τα πούλμαν και πήραν όσους είχαν διαβατήρια ξένα αρχίσαν οι βομβαρδισμοί». «Εκεί που ήταν το Golden Sands τα βλέπαμε όλα, ότι γινόντουσαν».
«Κρυβόμασταν κάτω στην κουζίνα και ρίξανε βόμβα ναπάλμ από εδώ μέχρι εκεί ήτανε» και δείχνει λίγα μέτρα μακρυά.
«Αλλά το ξενοδοχείο είχε ένα μικρό swimming pool και η βόμβα δεν εκράγει, είμασταν από τους τυχερούς» λέει. «Και μετά πήγα να δω τους γονείς μου στο χωριό και με βρήκε εκεί η δεύτερη φάση του Δεκαπενταύγουστου». «Και από εκεί πάλι από πάνω τα αεροπλάνα και εμείς προσπαθούσαμε να ξεφύγουμε. Μείναμε σε ένα σπίτι κάτω από τις κολώνες και φεύγαμε από ένα μέρος στο άλλο, μετά μπήκαμε σε ένα δημοτικό σχολείο και εκεί είμασταν από πολλά χωριά, άλλοι στην καρέκλα, άλλοι κάτω…
Και μετά πήγαμε πιο πάνω, καθαρίσαμε ένα σπίτι, κοτέτσι ήτανε και κάτσαμε εκεί ώσπου μου έστειλαν βίζα από την Ελλάδα να πάω ως φοιτήτρια, με είχανε γράψει στο πανεπιστήμιο., διότι δεν μπορούσες να φύγεις να πας Ελλάδα εύκολα τότε. Εγώ κάθε μήνα έδινα παρόν στο Υπουργείο Εξωτερικών ώσπου να πάω Ελλάδα. Τελικά έπιασα δουλειά σε Κυπριακή εταιρεία. Στη συνέχεια, η αδερφή μου που είχε μεταναστεύσει στην Αυστραλία, λίγους μήνες πριν τον πόλεμο, μου έστειλε πρόσκληση και ήρθα να δω αν μου αρέσει. Πενήντα χρόνια αργότερα είμαι εδώ.»
Τι έχει να πει για τη σημερινή ημέρα; « Είναι ένας μήνας τώρα που είμαι με κατάθλιψη και πολύ στεναχωρημένη» μας λέει και βουρκώνει. «Νομίζεις ότι με τα χρόνια ο πόνος θα περάσει, λες έγινε αυτό στο παρελθόν, ξέχασε το. Αλλά όχι. Πιο δύσκολα ακόμα. Συνειδητοποιείς ότι δεν θα πας ποτέ ξανά στο σπίτι σου. Δεν υπάρχουν λόγια……Δεν άλλαξε τίποτα πενήντα χρόνια μετά. Δεν ξεχνάμε ποτέ.»
«Περιμένουμε να φύγουν οι ξένοι και να ελευθερωθεί η Κύπρος μας» μας λέει μία άλλη κυρία. «Η Κύπρος είναι δική μας».
«83 οι αγνοούμενοι από την Ασσα» μας λέει μία άλλη και φορά το όνομα του χωριού με μεγάλα γράμματα πάνω από τα μαύρο παλτό της.
Μέσα στο βαρύ κλίμα της ημέρας είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε εν συντομία και με τον Ύπατο Άρμοστή της Κύπρου στην Αυστραλία, κ. Αντώνη Σαμμούτη οποίος εξέφρασε την ικανοποίηση του για τη συμμετοχη της παροικίας στην εκδήλωση «Χαίρομαι που ήταν μία επιτυχημένη εκδήλωση σήμερα στη Μελβούρνη με συμμετοχή άνω των 1500 ατόμων, παρά τις ανησυχίες για βροχή» μας είπε.
«Είχαμε πάρα πολλούς επισήμους, βουλευτές αλλά και Υπουργό. Εγώ έκανα την εισαγωγή για τον κ. Παναγιώτη Παλατέ, τον Επίτροπο του Πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας που εκπροσωπεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μας.
Σχετικά με τις ομιλίες ξεχώρισε την ομιλία του Υπουργού Bill Shorten που «ήταν ακριβώς στο θέμα με την αναφορά του στις προσπάθειες και στις επεμβατικές παρεμβάσεις που έχει κάνει η Αυστραλία. Δήλωσε ότι είναι ευγνώμων που εκπροσωπεί την αυστραλιανή κυβέρνηση στην εκδήλωση μνήμης για τα τραγικά γεγονότα που “άφησαν μια πληγή στις καρδιές των υιών και των θυγατέρων της Κύπρου”. «Η Αυστραλία», είπε, « με υπερηφάνεια φιλοξενεί τη δεύτερη μεγαλύτερη κυπριακή διασπορά στον κόσμο. Είναι το θεμέλιο των ισχυρών και διαρκών δεσμών φιλίας μεταξύ των λαών μας.Είναι ο λόγος για τον οποίο έχουμε βαθιά κατανόηση της συνεχιζόμενης θλίψης που κουβαλάμε για μια πατρίδα διαιρεμένη».
Σχετικά με τις εκδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί ως σήμερα στη Μελβούρνη από την οργανωτική επιτροπή ο Υπατος Αρμοστής της Κύπρου αναφέρει ότι το πρόγραμμα ήταν πολύ γεμάτο και ίσως θα έπρεπε να γίνει ένας νέος σχεδιασμός στο μέλλον με λιγότερες ομιλίες, μία πρόταση που και ο ίδιος εξάλου θα υποβάλει σχετικά.
Παρευρέθηκαν επίσης και εκπρόσωποι από άλλες κοινότητες, Αρμένιοι, Ασσύριοι, Κούρδοι και Ουκρανοί που έδειξαν έμπρακτα την υποστήριξη τους.
