ΕΙΝΑΙ γεγονός ότι σήμερα η αντιμετώπιση των τεχνολογικών απειλών δεν είναι ακόμη ορατές σε όλους μας. Η τεχνολογία όμως όντως έχει προσλάβει σοβαρές απειλητικές διαστάσεις.
Φρονούμε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να επιβληθεί άμεσα μία ηθική διαχείριση της τεχνολογίας και σε αυτό θα πρέπει τα σχολεία πρώτα να αναλάβουν να αναπτύξουν το πνεύμα της Φιλοσοφίας της Τεχνολογίας, χωρίς τεχνοφοβία, αλλά με σύνεση και μεθοδικότητα που θα συμπεριλαμβάνει και όλη την κοινωνία.
Εδώ θα έλεγα ότι θα πρέπει πολύ σοβαρά να σκεφτούμε να προστατέψουμε και με πολλή αγάπη: ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΑΣ, οι οποίοι ήδη φαίνεται καθαρά πως η κοινωνία και ειδικά οι κυβερνήσεις, τους έχουν αγνοήσει. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως με μία προηγμένη τεχνολογία έχουμε τη δυνατότητα της βαθμιαίας και γρήγορης προόδου για όλους μας.
Φαίνεται πως στο παραπάνω πνεύμα και με διάθεση αφύπνισης του κοινού, το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου στις φετινές παγκύπριες εξετάσεις πρόσβασης και στο Μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας, ως θέμα εξέτασης έβαλε το παρακάτω σύντομο ΚΕΙΜΕΝΟ για την κατανόηση και να απαντηθούν και πολλές γλωσσικές παρατηρήσεις.
Η φιλοσοφία και η εκπαίδευση είναι τα σημαντικότερα βέλη που έχουμε στη φαρέτρα μας για να αναχαιτιστούν οι τεχνολογικές απειλές που προβάλλουν. Τούτες δεν είναι ακόμη ορατές στην έγνοια των πολλών, αλλά δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα διακρίνουμε με αργοπορία κάποια πυκνά σύννεφα να σκεπάζουν τον οικουμενικό μας ορίζοντα.
Το ίδιο συνέβη και με την κλιματική αλλαγή φερειπείν που εντοπίστηκε ήδη από τη δεκαετία του ’70, αλλά κανείς σχεδόν δεν ασχολούνταν μαζί της μέχρι πρόσφατα. Μόλις το 2008 ψηφίστηκε στη Βρετανία ο πρώτος νόμος στην ιστορία που θέτει δεσμεύσεις σε μια χώρα για τον περιορισμό των αερίων θερμοκηπίου που παράγει.
Ωστόσο, πλέον το ζήτημα της κλιματικής κρίσης αποτελεί διακηρυγμένη προτεραιότητα παγκόσμιων διαστάσεων: Τα κράτη επιχειρούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες της, οι ακαδημαϊκές σχολές εμβαθύνουν στην απειλή της, τα σχολεία διδάσκουν τη διαχείρισή της και η αίσθηση του κατεπείγοντος κυκλώνει πια κάθε τραπέζι γύρω από την οικολογική συζήτηση.
Το ίδιο ρεύμα διεθνούς δράσης θα φορτιστεί κατά την ερμηνεία μας και από την ψηφιακή και γενετική τεχνολογία. Όσο θα γίνονται ορατές στο μέλλον και οι λοιπές απειλητικές διαστάσεις που η τεχνολογία επιφυλάσσει τόσο περισσότερο θα αναζητάμε μια ηθικά βιώσιμη διαχείρισή της. Στον καιρό της κλιματικής αλλαγής, της τεχνητής νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας και της κοσμογονίας που αυτές φέρουν, ο ηθικός προβληματισμός γύρω από την τεχνολογία δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικό να καλλιεργηθεί από ό,τι σήμερα.
Η παιδεία του 21ου αιώνα καλείται να αναπτύξει μια Φιλοσοφία της Τεχνολογίας, που θα γίνει μέρος μιας σύγχρονης και προοδευτικής εκπαίδευσης – στο πλαίσιο της οποίας ζητούμενο δεν πρέπει επ’ ουδενί να είναι η καλλιέργεια ενός τεχνοφοβικού πνεύματος.
Η τεχνολογία δεν είναι ένα πρόβλημα του ανθρώπου. Είναι ένας οντολογικός πυρήνας της φύσης του. Δίχως εκείνη ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν θα ξεχώριζε από εκείνον των υπόλοιπων θηλαστικών. Καλούμαστε να ενστερνιστούμε τη σεπτή τεχνολογική μας φύση. Να αξιοποιήσουμε τις αλλαγές που φέρνει.
Οι Πολιτείες άλλωστε που θα χάσουν την επαφή τους με την προηγμένη τεχνολογία θα χάσουν τη δυνατότητά τους να αναπτύσσουν τον πολιτισμό, την οικονομία και τη φιλοσοφία τους – αφού δεν θα είναι σε θέση να κατανοήσουν τον σύγχρονο κόσμο που τους περιβάλλει. […]
Στην ψηφιακή εποχή που τώρα ανατέλλει κινούμαστε σε έναν δρόμο διπλής κατεύθυνσης: Από τη μια καλούμαστε να αδράξουμε τις μεγαλειώδεις ευκαιρίες που η τεχνολογία προσφέρει και από την άλλη καλούμαστε να καταστήσουμε αδρανείς τους ολικούς της κινδύνους.
Τι θα συμβεί στην οικονομική ισχύ των Sapiens (Ο σοφός άνθρωπος) όταν η τεχνητή νοημοσύνη καταλάβει τις πιο πολλές εργασίες μας; Πώς θα επιβιώσει η Δημοκρατία, αν η διανοητική κρίση μας μετακομίσει από τον εγκέφαλό μας στα τσιπ σιλικόνης; Πώς θα ελέγξουμε μια τεχνητή νοημοσύνη που θα υπερβαίνει την ανθρώπινη; Και ποια χάσματα ανισότητας ανοίγει ο γενετικός σχεδιασμός ανθρώπων που επιτρέπει η τεχνητή νοημοσύνη;
Η φιλοσοφία και η εκπαίδευση οφείλουν να καταδυθούν και να διευθύνουν την εν λόγω συζήτηση επιστρατεύοντας τις καλύτερες δυνάμεις τους, ώστε να εμβαθύνουν όχι μόνο στο τεχνολογικό φαινόμενο αλλά και στο τι κόσμο θέλουμε να φτιάξουμε με τις αχανείς δυνατότητές του. Tούτες είναι που θα διαπλάσουν πιο δυναμικά από καθετί άλλο το ανθρώπινο μέλλον.
Δεν μπορούμε ασφαλώς να φανταστούμε πώς ακριβώς θα είναι αυτό. Όμως το παλιό ρητό ισχύει μέχρι τις μέρες μας: «Ο μόνος τρόπος για να προβλέψει κανείς το μέλλον είναι να το επινοήσει».
Και ο καλύτερος τρόπος για να επινοήσουμε το μέλλον τώρα, για να αποφύγουμε τις αλγεινές κακοτοπιές και να αδράξουμε τις πλούσιες ευκαιρίες του, είναι η πιο πετυχημένη λύση που η ανθρωπότητα έχει βρει εδώ και χιλιετίες προκειμένου να λύνει τα προβλήματα και να βελτιώνει το μέλλον της: η λύση της παιδείας.
*(Απόσπασμα – Διασκευή) Γιώργος Χατζηβασιλείου, Φιλοσοφία της τεχνητής νοημοσύνης. Ένα ταξίδι στο μέλλον, Αθήνα 2023, σσ. 344-347.
Ένα από τα θέματα που έπρεπε να απαντήσουν οι μαθητές ήταν το παρακάτω ως Έκθεση που λέγαμε παλιά.
*ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ
«Στον καιρό της κλιματικής αλλαγής, της τεχνητής νοημοσύνης, της βιοτεχνολογίας και της κοσμογονίας που αυτές φέρουν, ο ηθικός προβληματισμός γύρω από την τεχνολογία δεν ήταν ποτέ πιο σημαντικό να καλλιεργηθεί από ό,τι σήμερα. Η παιδεία του 21ου αιώνα καλείται να αναπτύξει μια Φιλοσοφία της Τεχνολογίας, που θα γίνει μέρος μιας σύγχρονης και προοδευτικής εκπαίδευσης […]».
Σε δοκίμιό σας που θα δημοσιευθεί στο περιοδικό του σχολείου σας, να παρουσιάσετε τρία παραδείγματα αλόγιστης χρήσης της τεχνολογίας που καταδεικνύουν τη διατάραξη του οικοσυστήματος και να εισηγηθείτε τρεις τρόπους με τους οποίους η παιδεία του 21ου αιώνα μπορεί να συμβάλει στην ορθολογική αξιοποίηση της τεχνολογίας, ώστε να επανέλθει η οικολογική ισορροπία.
(Έκταση: 450-500 λέξεις) – Εσείς τι απάντηση θα δίνατε;
