Είκοσι έξι χρόνια μετά τη σύλληψή του στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι, ο ηγέτης του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια κρίσιμη καμπή.
Μετά από μήνες διεργασιών και την πρόσφατη άδεια επίσκεψης μελών του φιλοκουρδικού κόμματος στη φυλακή του Ιμραλί, όπου εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης, όλα δείχνουν ότι είναι έτοιμος για μια ιστορική κίνηση: να καλέσει το ΡΚΚ να καταθέσει τα όπλα, με αντάλλαγμα την αποφυλάκισή του και την επανεκκίνηση μιας ειρηνευτικής διαδικασίας με την Τουρκία. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να τερματίσει μια σύγκρουση που από τη δεκαετία του ’80 έχει κοστίσει χιλιάδες ζωές και έχει βαθύνει τον κοινωνικό διχασμό στη χώρα.
Η ανακοίνωση της έκκλησής του είχε προγραμματιστεί για τις 15 Φεβρουαρίου, στην 26η επέτειο της σύλληψής του.
Οι Κούρδοι αποτελούν πάνω από το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Τουρκίας, που σήμερα ανέρχεται σε 90 εκατομμύρια. Η σύγκρουση δεν έχει αφήσει μόνο πολιτικές και κοινωνικές πληγές, αλλά έχει συμβάλει και στον οικονομικό μαρασμό της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, με την έλλειψη υποδομών, επενδύσεων και οικονομικής δραστηριότητας να λειτουργούν ως μοχλοί πίεσης του τουρκικού κράτους προς το ένοπλο κουρδικό κίνημα.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ
Για τον Τ. Ερντογάν, το κουρδικό ζήτημα αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα. Όχι μόνο επειδή θα δώσει τέλος σε αυτόν τον ακήρυχτο πόλεμο εναντίον του ΡΚΚ, ο οποίος τελικά στράφηκε και εναντίον των κουρδικών πληθυσμών στη Νοτιοανατολική Τουρκία, αλλά και επειδή αποτελεί τη βάση για τη μοναδική ελπίδα που έχει προς το παρόν ώστε να ξεπεράσει τους περιορισμούς του συντάγματος και να διεκδικήσει μια ακόμη θητεία στην προεδρία της Τουρκίας.
Με δεδομένο όμως και το νέο σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στη Συρία, η προσδοκία του Τ. Ερντογάν είναι ότι μια απόφαση του ΡΚΚ για κατάθεση των όπλων θα συμπεριλάβει και τα μέλη της οργάνωσης που έχουν καταφύγει στη Βορειοανατολική Συρία και στο YPG, και τα οποία, μέσω του SDF, ελέγχουν την αυτόνομη κουρδική περιοχή.
ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΡΚΚ
Για τον Ταγίπ Ερντογάν, το κουρδικό ζήτημα αποτελεί ένα κρίσιμο στοίχημα. Δεν αφορά μόνο τον τερματισμό του ακήρυχτου πολέμου με το ΡΚΚ, ο οποίος επεκτάθηκε και στους κουρδικούς πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, αλλά και τη μοναδική του ευκαιρία να υπερβεί τους συνταγματικούς περιορισμούς και να διεκδικήσει μια ακόμη προεδρική θητεία.
Η προσδοκία είναι ότι μια νέα ειρηνευτική διαδικασία θα έβαζε οριστικά τέλος στο όραμα του κουρδικού εθνικισμού για τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στη Μέση Ανατολή, το οποίο αποτελεί και τη μεγαλύτερη απειλή ασφαλείας για την ίδια την Τουρκία. Καθως οι δυο λαοί οι οποίοι μετα από έναν αιώνα αλλαγών του χάρτη της Μ.Ανατολής έμειναν χωρίς εθνική ολοκλήρωση και δημιουργία ανεξάρτητου κράτους είναι οι Κούρδοι και οι Παλαιστίνιοι.
ΤΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΡΚΚ ΚΑΙ Η ΚΑΧΥΠΟΨΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ
«Ο ηγέτης Άπο θα κάνει μια σημαντική και ιστορική δήλωση στις 15 Φεβρουαρίου και θα την καταστήσει την αρχή μιας προσπάθειας λύσης», δήλωσε ο Μουράτ Καραγιλάν, ένας από τους κορυφαίους διοικητές του ΡΚΚ, σύμφωνα με κουρδικά μέσα ενημέρωσης.
Αν και το ΡΚΚ, με ανακοίνωσή του, δηλώνει έτοιμο να ακολουθήσει τις αποφάσεις του φυλακισμένου ηγέτη του, παραμένει άγνωστο αν η «συνθηκολόγηση» του Οτσαλάν θα γίνει αποδεκτή από όλους τους μαχητές της οργάνωσης. Στους κόλπους του κουρδικού κινήματος, και ιδιαίτερα στο ένοπλο σκέλος του ΡΚΚ, επικρατεί έντονη καχυποψία απέναντι στο τουρκικό κράτος, έπειτα από τέσσερις δεκαετίες ένοπλου αγώνα για αυτονομία στο Τουρκικό Κουρδιστάν.
Στη Συρία, οι αντάρτες με καταγωγή από το ΡΚΚ καλούνται να εκτιμήσουν αν η προτεινόμενη ειρηνευτική διαδικασία είναι ειλικρινής ή απλώς ένας ελιγμός της Άγκυρας. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, εάν αποφασίσουν να καταθέσουν τα όπλα, να βρεθούν παγιδευμένοι ανάμεσα στις ειδικές δυνάμεις του τουρκικού στρατού και τις ένοπλες ισλαμικές ομάδες του HTS, που πλέον εμφανίζονται ως ο επίσημος συριακός «κυβερνητικός στρατός».
Αν για τους ένοπλους του ΡΚΚ στην Τουρκία η ειρηνευτική διαδικασία δεν συνεπάγεται άμεσες απώλειες, οι Κούρδοι του YPG στη Συρία καλούνται ουσιαστικά να εγκαταλείψουν μια μεγάλη αυτόνομη περιοχή που κατέκτησαν με τα όπλα. Πρόκειται για μια περιοχή στρατηγικής σημασίας, καθώς περιλαμβάνει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Συρίας, στοιχείο που ενισχύει τη διαπραγματευτική τους ισχύ στη διαμόρφωση της νέας τάξης πραγμάτων στη χώρα.
Ήδη από τον Οκτώβριο, ο ηγέτης του εθνικιστικού ΜΗΡ και σύμμαχος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αιφνιδίασε πολλούς όταν χαιρέτισε στη Βουλή τους εκπροσώπους του φιλοκουρδικού κόμματος DEM. Σε δηλώσεις του, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποφυλάκισης του Οτσαλάν, υπό την προϋπόθεση ότι θα καλούσε τους ηγέτες του PKK να αφοπλιστούν και να ενταχθούν σε μια πολιτική διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού.
Το DEM, με φυσικό ηγέτη τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, που παραμένει έγκλειστος στις τουρκικές φυλακές, στήριξε εξαρχής αυτή την πρωτοβουλία. Στελέχη του κόμματος ήταν μάλιστα εκείνα που, έπειτα από ειδική άδεια, πραγματοποίησαν την πρώτη απευθείας επαφή με τον Οτσαλάν εδώ και πολύ καιρό, επισκεπτόμενοι τη φυλακή του.
ΚΥΜΑ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΗΣ ΚΟΥΡΔΙΚΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ
Οι στόχοι του ΡΚΚ περιλαμβάνουν τη συνταγματική αναγνώριση της κουρδικής ταυτότητας και κουλτούρας, την εισαγωγή της κουρδικής γλώσσας στην εκπαίδευση και τη «δημοκρατική αυτονομία», δηλαδή την ενίσχυση των εξουσιών των τοπικών Αρχών. Ωστόσο, για την Άγκυρα, η αυτονομία αυτή θεωρείται επικίνδυνη, καθώς ενδέχεται να τροφοδοτήσει αιτήματα για «αυτοδιάθεση».
Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, οι τουρκικές Αρχές έχουν εξαπολύσει κύμα συλλήψεων στη Νοτιοανατολική Τουρκία, στοχεύοντας στελέχη της κουρδικής μειονότητας, προκειμένου να αποδυναμώσουν τις αντιδράσεις στην ειρηνευτική διαδικασία και την έκκληση του Οτσαλάν.
Για το ΡΚΚ, το βασικό ζήτημα είναι η αξιοπιστία της Άγκυρας. Υπάρχει ο φόβος ότι, αν οι Κούρδοι αφοπλιστούν και συμβάλουν στην επανεκλογή του Ερντογάν, θα βρεθούν αντιμέτωποι με νέο κύμα καταστολής.
Το 2015, ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν είχε ξεκινήσει μια αντίστοιχη ειρηνευτική διαδικασία, υπό τον συντονισμό του Χακάν Φιντάν, τότε επικεφαλής της ΜΙΤ και νυν ΥΠΕΞ. Όμως, η άνοδος των κουρδικών κομμάτων στις εκλογές του Ιουνίου του 2015 στέρησε από το ΑΚΡ την απόλυτη πλειοψηφία, οδηγώντας στην κατάρρευση της διαδικασίας, σε καταστολή κατά των Κούρδων και, τελικά, στην ανάκτηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από το ΑΚΡ.
Η τουρκική κοινωνία, έπειτα από δεκαετίες σύγκρουσης και χιλιάδες θύματα, εξακολουθεί να βλέπει το ΡΚΚ ως εγκληματική οργάνωση. Η πολιτική συμμαχία του Ερντογάν με τον εθνικιστή Μπαχτσελί στοχεύει στην αποτροπή εσωτερικών αντιδράσεων σε μια πιθανή νέα ειρηνευτική διαδικασία.
Μετά την κατάρρευση της ειρηνευτικής πρωτοβουλίας του 2015, πολλοί μαχητές του ΡΚΚ πέρασαν στη Συρία και εντάχθηκαν στο YPG. Στη συνέχεια, το YPG, μέσω του SDF, αναδείχθηκε σε βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ κατά του ISIS και παράγοντα εξισορρόπησης της ιρανικής και ρωσικής επιρροής στη Συρία.
