Η Λέσχη Ανάγνωσης της Ενωσης Μεσσήνιων Συγγραφέων με τη συμμετοχή του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών θυμάτων βίας της Διεύθυνσης Πρόνοιας του Δήμου Καλαμάτας, πραγματοποίησε αφιερωματική εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας την Τετάρτη 5 Μαρτίου με τίτλο «Γυναίκα η Δημιουργός». Η φετινή εκδήλωση δεν ανέδειξε ούτε ιστορικά γεγονότα από τους αγώνες του γυναικείου κινήματος, ούτε προσέγγισε τη γυναίκα ως λογοτέχνιδα κατά τα συνηθισμένα. Εστίασε σε θέματα που παρά τους αγώνες εξακολουθεί η σύγχρονη γυναίκα να αντιμετωπίζει στην “πολιτισμένη” κοινωνία μας. Αφετηρία-αφόρμηση αποσπάσματα από το βιβλίο του αείμνηστου Στέλιου Χαλκίτη “Μάργκινους Μόριους”, που οδήγησαν σε έναν διαδραστικό διάλογο. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο μυθιστόρημα με σημαντικές αναφορές στη γυναίκα, το οποίο «σημαδεύει» και αναδεικνύει ό,τι ανθρώπινο συναντάται στην καθημερινότητα ή σε σπάνιες στιγμές στο πρόσωπό της.
Εκ μέρους του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών θυμάτων βίας της Διεύθυνσης Πρόνοιας του Δήμου Καλαμάτας, εισήγηση πραγματοποίησε η ψυχολόγος Δήμητρα Μιχαλοπούλου, η οποία απάντησε σε ερωτήματα που τέθηκαν σχετικά με τη μητρότητα, τον δεσμό με το βρέφος, το είδος του δεσμού και τον καθορισμό της προσωπικότητας και της κοινωνικής ταυτότητας του ανθρώπου. Επίσης, ανέλυσε την επίδραση αυτού στις διαπροσωπικές σχέσεις, τη σύνδεση με την κακοποίηση και τη βία, καθώς και τη δημιουργία ενός κακοποιητικού προφίλ σε ένα άτομο, καθώς και τη δυναμική των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων σχετικά με τον ρόλο της γυναίκας.
Στη συζήτηση, συμμετείχαν τόσο οι εισηγήτριες Κωνσταντίνα Δρακουλάκου, δημοσιογράφος και Αντωνία Παυλάκου, συγγραφέας – φιλόλογος, όσο και τα υπόλοιπα στελέχη της διεπιστημονικής ομάδας του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών του Δήμου Καλαμάτας, Βασιλική – Σοφία Κατσίποδα, Κοινωνιολόγος, καθώς και η Μαρία Στρατάκου, Κοινωνική Λειτουργός. Το κοινό είχε την ευκαιρία να κάνει παρεμβάσεις, τοποθετήσεις και ερωτήσεις, συμβάλλοντας έτσι σε περαιτέρω σκέψη και προβληματισμό. Μετά το πέρας της εκδήλωσης, οι συμμετέχοντες έλαβαν ως αναμνηστικό έναν σελιδοδείκτη με ένα απόφθεγμα από το βιβλίο του συγγραφέα.
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ο συγγραφέας Στέλιος Χαλκίτης έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Σεπτέμβριο, σε ηλικία 62 ετών. Γεννήθηκε και έζησε στην Κάλυμνο, όπου εργάστηκε, συνέγραψε και ασχολήθηκε με την αστροφυσική και τη φιλοσοφία. Τα βιβλία του Μάργκινους Μόριους, με δεύτερη έκδοση στην Ελλάδα και αγγλική έκδοση στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς και το τελευταίο του έργο Οι Απαράφθορες, έγιναν ταχύτατα best sellers, όπως και Ο Λούσηρος, το De Profundis: Αναμάρτητοι Έρωτες, αλλά και το ANTE TRACTATUM – ένα αμιγώς φιλοσοφικό έργο, το οποίο μάλιστα έχει διδαχθεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου.
Οσοι έχουν έρθει σε οποιαδήποτε επαφή με κάποιο έργο του Στέλιου Χαλκίτη, θα περιμένουν μια βαθιά ανθρωπιστική και φιλοσοφική προσέγγιση σε κάθε θέμα με το οποίο καταπιάνεται. Όλοι οι άλλοι είναι σίγουρο ότι διαβάζοντας το “Μάργκινους Μόριους” θα βυθιστούν σε ένα πρωτόγνωρο, πολυεπίπεδο ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης, όπως επισημαίνει πολύ σωστά σε πρόσφατη αναφορά του για το «Μάργκινους Μόριους» ο συγγραφέας Κωνσταντίνος Μανίκας. Στα βιβλία που πρόλαβε να γράψει περιέλαβε πολύ χρήσιμες σκέψεις για όλους μας! Στα έργα του συγγραφέα, η γυναίκα καταλαμβάνει κεντρική θέση. Το “Μάργκινους Μόριους”, το πρώτο μυθιστόρημα που μας χάρισε, ο Στέλιος Χαλκίτης, ως Οδυσσέας, ο κύριος ήρωάς του, επέλεξε να μας παρουσιάσει τη μητέρα, τη μάνα, τη δασκάλα, τη Λου, τη φίλη της την Ελένη, την Αλίκη, τη γιατρό Βερόνικα…, την Τίνα…, επέλεξε να μας παρουσιάσει τη γυναίκα, τον άνθρωπο γυναίκα! Επέλεξε να υποστηρίζει έμμεσα και άμεσα τα θέματα της ισότητας καταπατώντας συμβολικά ακόμα και αυτό το άβατο του Άγιου Βουνού.
Ενα μυθιστόρημα με σημαντικές αναφορές στη γυναίκα, όπου σημειώνει, επισημαίνει, «σημαδεύει» ό,τι ανθρώπινο στην καθημερινότητα ή σε σπάνιες στιγμές μπορούμε να συναπαντήσουμε στο πρόσωπό της!
Από το ξεκίνημα ακόμα, καθώς μας συστήνει τα πρόσωπα της ιστορίας, διατυπώνει χωρίς περιστροφές την καταγγελία του: «…ο μικρός θα περίμενε ανυπόμονα, όπως και κάθε άλλη φορά, να ακούσει το έντιμο βήμα της μάνας του να κροταλίζει στο καλντερίμι. Πέντε χρόνια ορθοστασίας σ’ αυτό το πόστο και δεν της έχουν βάλει ούτε ένα ένσημο. Εντελώς ανασφάλιστη!…» και να μη συμπληρώσει; «Η Ελισάβετ […] κατάφερε να ορθώσει μέσα στη μικρή κοινωνία του νησιού μια προσωπικότητα εντελώς διαφορετική. […] Επέτρεπε στον εαυτό της μόνο μια σπατάλη και αυτήν τη βίωνε σαν έγκλημα που έπρεπε να κάνει. Τι έγκλημα; Αγόραζε κάπου κάπου κανένα βιβλίο. Η σκέψη πως τα αγαπημένα της βιβλία θα τα διάβαζε κάποτε ο γιος της απάλυνε λίγο τις άδικες τύψεις της. Αθωώθηκε όμως τελεσίδικα, όταν είδε κάπου, σε ένα απ’ αυτά, γραμμένη τη φράση: “την καλύτερη απόδοση τη δίνει η επένδυση στη γνώση”», αλλά πώς να σταματήσει μόνο εκεί, για μια μάνα μιλάει, πώς να παραλείψει… «Ήθελε να μεγαλώσει τον γιο της με ανθρώπινες αξίες, να τον μορφώσει και να του μάθει να ζει κατά πώς εκείνη κατάλαβε πώς πρέπει να ζουν οι άνθρωποι…»
Η αυτοθυσία της μάνας δεν είναι λέξεις ξεπερασμένες στη γραφίδα του Στέλιου Χαλκίτη: «…Εκείνη όμως κούνησε γρήγορα το κεφάλι της με δυσφορία. Ήθελε αντί για οξυγόνο να αναπνεύσει την ανάσα του, να κλέψει τη ματιά τού γιου της, του Οδυσσέα της».
Από μικρό παιδί ξεκίνησε ο ίδιος και δεν σταμάτησε ποτέ να στοχάζεται, όπως ακριβώς ο Οδυσσέας του. Πώς να προσπεράσουμε τις λέξεις του; Πώς να μην υποκλιθούμε στον συναισθηματισμό του; «Κανείς δεν μπορεί, όσο και να θέλει, να αντικαταστήσει τη μάνα. Γι’ αυτό μερικών παιδιών οι ζωές είναι τόσο αναστατωμένες». Μας παρασύρει σε εγρήγορση πνευματική καθώς παρακολουθούμε τον μικρό Οδυσσέα να συλλογίζεται, με αφέλεια λέτε(;), για τη μανούλα του: «…Μα εκείνος θύμωνε με τον Άγιο Θεό και αγρίευε με τους ανθρώπους. Ξαφνικά, μια επιθυμία σαν φλόγα πετάχτηκε από μέσα του: “Θα αναστηθείς όπως ο Χριστός”. Μάταια όμως. Γρήγορα κατάλαβε ότι αυτά λέγονται, μα δεν γίνονται. Εκείνο που άργησε όμως να εννοήσει είναι πως δεν υπάρχει χωρισμός στην αληθινή αγάπη. Αντέχει και πέρα από τον θάνατο. Είναι κουβέντες που διακόπτονται μα δεν τελειώνουνε ποτέ».
Ο συγγραφέας ζωγραφίζει με τις φράσεις του! Μας παίρνει μαζί του στο όνειρο, και μας παρασύρει στα πολύ βαθιά! Δεν μπορούμε να αδιαφορήσουμε! Ο στοχασμός του συγγραφέα ομολογεί ευθαρσώς και απερίφραστα με τη σοφία του γέροντα Βεράκιου: «Η γυναίκα είναι ο ύμνος της δημιουργίας. Οι καλύτεροι ζωγράφοι κάνουν υπέροχους πίνακες, οι τελειότεροι γλύπτες θεσπέσια αγάλματα. Ζωή όμως δημιουργεί μόνον η γυναίκα. Αυτή είναι δημιουργός. […] Δίχως μάνα δεν θα ήσουν γιος, δεν θα υπήρχε ζωή…». Μάλιστα σε κάποιο σημείο, αποκαλεί τις γυναίκες “Αιώνια φώτα”.
Οι λέξεις του συγγραφέα μας οδηγούν… δίνουν απαντήσεις εκεί όπου ίσως δεν προβληματιστήκαμε καν! «Η εξέλιξή μας είναι ανάλογη με την αγάπη που πήραμε από τη μάνα μας τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, ειδικά τις πρώτες επτά ημέρες και τους πρώτους δέκα μήνες, κατάλαβες Οδυσσέα μου; […] · σε καμιά, μα καμιά περίπτωση δεν πρέπει το παιδί να το αναλάβει κανένας άλλος εκτός από τη μάνα του […] η μάνα πρέπει το μωρό της να το έχει κοντά της, να το θηλάζει, να του μιλά, να το χαϊδεύει, να το κοιτά στα μάτια, να καθρεφτίζεται το βλέμμα του στο χαμόγελό της και να κάνουν ατελείωτους μυστικούς διαλόγους. Και τα επόμενα χρόνια είναι κρίσιμα, αλλά η σπουδαιότητα του πρώτου καιρού είναι αυτή που δίνει στο βρέφος χαρακτηριστικά που θα το ακολουθούν μέχρι τη στιγμή που θα ξαναγυρίσει στην πατρίδα του». Και παρακάτω: «Παρόλη τη φροντίδα και την αγάπη που πρόσφεραν απλόχερα στη μικρή, η μυρωδιά της μάνας δεν ήταν εκεί, το βλέμμα έγινε διαφορετικό, τα ηχοχρώματα άλλαξαν και σύγχυσαν το μωρό, με αποτέλεσμα να βγάλει ανακατεμένη ταυτότητα».
Συνεχίζει να επιμένει να τον ακολουθήσουμε σε ακόμα πιο βαθείς συλλογισμούς:
«– Τι ψάχνει κάποιος στη γυναίκα που ερωτεύτηκε, γιε μου; Πες, τι; τι ψάχνει;
– Αγάπη, κατανόηση, ξέρω ‘γω, στοργή, είπε ο Οδυσσέας αμφιβάλλοντας και λίγο από τον τρόπο που του τέθηκε το ερώτημα.
Μέγα «Ναι» περίμενε ο Οδυσσέας και ένα μεταλλικό “Όχι” ακούστηκε.
–Τίποτε από αυτά δεν ψάχνει. Τη μάνα του γυρεύει, αυτήν αναζητά. Κάποια χαρακτηριστικά της έχει η γυναίκα που ερωτεύτηκε και μέσα στην ομίχλη του νομίζει πως βρήκε τη μάνα του. Όμως όταν πέσει η ξαστεριά, τότε βλέπει πως ούτε καν της μοιάζει και πάλι φτουυυυ από την αρχή».
Αυτός ήταν ο Στέλιος Χαλκίτης, ο συγγραφέας που, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, υποστήριξε τη γυναίκα με απόλυτη εντιμότητα, σε κάθε της έκφανση και σε κάθε της έκφραση. Ελάχιστοι, εκτός από τους ποιητές, την εξυμνούν τόσο.
