Η Βικτώρια έχει να λαμβάνει, ενώ το Κουίνσλαντ χάνει, βάσει των συστάσεων της Επιτροπής Επιχορηγήσεων (Commonwealth Grants Commission) προς τον υπουργό Οικονομικών, Jim Chalmers, για τη διανομή των φορολογικών εσόδων (GST) για το οικονομικό έτος 2025-26.
Οι Πολιτείες και οι Περιοχές, υπενθυμίζεται, βασίζονται στον GST για τη χρηματοδότηση σημαντικών δαπανών για την υγεία, την εκπαίδευση, τις υποδομές και τη στέγαση.
Η… μοιρασιά γίνεται από έναν κορβανά 95,2 δισ. δολαρίων.
Κερδισμένη είναι η Βικτώρια, καθώς θα λάβει επιπλέον 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια σε σύγκριση με το 2024/25 λόγω της σημαντικής πληθυσμιακής αύξησης και επειδή δεν επωφελείται όπως άλλες Πολιτείες από τα κέρδη των εξορύξεων, σύμφωνα με το AAP.
Η Ν.Ν. Ουαλία θα λάβει 1,3 δισ. δολάρια (επιπλέον πάντα), η Δυτική Αυστραλία 395 εκατ. δολάρια, η Νότια Αυστραλία 361 εκατ. δολάρια, η Βόρεια Περιοχή 267 εκατ. δολάρια, η Τασμανία 177 εκατ. δολάρια και η Περιοχή της Πρωτεύουσας 56 εκατ. δολάρια.
Οι απώλειες για το Κουίνσλαντ θα είναι της τάξης των 2,37 δισ. δολαρίων σε σχέση με το προηγούμενο οικονομικό έτος, αφού εοωφελήθηκε από την άνθηση των εξαγωγών άνθρακα.
«Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι οι υψηλότερες τιμές άνθρακα και το υψηλότερο μέσο ποσοστό δικαιωμάτων … αύξησαν σημαντικά την ικανότητα (της Πολιτείας) να αντλεί έσοδα … μειώνοντας σημαντικά τις εκτιμώμενες ανάγκες του σε GST».
«Αν βρίσκεστε στη Νέα Νότια Ουαλία ή στο Κουίνσλαντ, τα νέα δεν είναι τόσο καλά, οπότε αυξάνεται η πίεση σε αυτές τις Pολιτείες να αυξήσουν ίσως τους φόρους ή να περικόψουν υπηρεσίες, νομίζω – ιδιαίτερα στο Κουίνσλαντ», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της AMP, Δρ Shane Oliver στο AAP.
Η νέα μοιρασιά, πρόσθεσε, δε θα επηρεάσει πολύ την αυστραλιανή οικονομία συνολικά, αλλά είναι θετική για τη Βικτώρια.
«Απομακρύνει κάποια πίεση από τον προϋπολογισμό της … ο οποίος βρίσκεται σε δύσκολη θέση τον τελευταίο καιρό λόγω του μεγαλύτερου πλήγματος από την πανδημία … αλλά και των ‘εκρήξεων’ στο κόστος των υποδομών», είπε.
Οι συστάσεις της Επιτροπής προκάλεσαν έντονες επικρίσεις, με τον υπουργό Οικονομικών της Ν.Ν. Ουαλίας Daniel Mookhey να πιέζει για σημαντικές αλλαγές στον τρόπο κατανομής των κονδυλίων.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομικών του Κουίνσλαντ, David Janetzki, ο οποίος αντιμετωπίζει έλλειμμα 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων στον προϋπολογισμό του επόμενου οικονομικού έτους, κάλεσε τον ομοσπονδιακό υπουργό Οικονομικών, Jim Chalmers να απορρίψει τις οδηγίες της Επιτροπής.
Κατηγόρησε την Επιτροπή για «άθλια μετατόπιση» μετρητών από το Κουίνσλαντ προς τη Βικτώρια και τη Νέα Νότια Ουαλία, υποστηρίζοντας ότι θα θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα της Πολιτείας του να παρέχει βασικές υπηρεσίες και υποδομές.
«Το Κουίνσλαντ αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό το ανάλγητο μοίρασμα…», είπε.
Η Βικτώρια, πάντως, ήταν η μόνη Πολιτεία που απέδιδε πάντα περισσότερα, από όσα εισέπραττε σε GST, σε άλλα μέρη της χώρας.
Πλέον θα λαμβάνει πλέον λίγο πάνω από 1 δολάριο για κάθε δολάριο του φόρου εντός της δικαιοδοσίας της.
Αυτό σημαίνει ότι επιπλέον περί τα 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια θα εισρεύσουν στα ταμεία της λόγω της πληθυσμιακής ανάπτυξης και στην απουσία σημαντικών πόρων από εξορύξεις.
Συνολικά η Πολιτεία θα λάβει 28% από τον κρατικό κορβανά ή περί το 28% των συνολικών εσόδων GST.
«Από τη δημιουργία του GST, η Βικτώρια έχει επιδοτήσει κάθε άλλη Πολιτεία», επισήμανε η υπουργός Οικονομικών της Βικτώριας, Jaclyn Symes.
«Αυτό σημαίνει ότι η Βικτώρια έχει λάβει περίπου 31 δισεκατομμύρια δολάρια λιγότερα από το μερίδιο του πληθυσμού της (στον GST) σε αυτό το διάστημα».
«Αυτή η κατανομή του GST δεν ήταν ποτέ δίκαιη, γι’ αυτό και χαιρετίζουμε τη σύσταση της Επιτροπή».
«Η πρόταση αυτή έγινε μετά τις αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού του GST από την Επιτροπή».
«Η Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι ο πληθυσμός και η οικονομία μας αναπτύσσονται και αυτό έχει οδηγήσει στην ανάγκη για περισσότερες υπηρεσίες και υποδομές, τις οποίες παρέχουμε».
«Η έκθεση αναγνωρίζει επίσης ότι άλλες Πολιτείες, όπως η Δυτική Αυστραλία, το Κουίνσλαντ και η Νέα Νότια Ουαλία, γνωρίζουν μεγάλη άνθηση λόγω των υψηλών τιμών του άνθρακα και του σιδηρομεταλλεύματος, κάτι από το οποίο δεν επωφελείται η Βικτώρια».
«Κατάφερε επίσης επιτέλους να εφαρμόσει το επιχείρημα που προέβαλαν η Βικτώρια και η Νέα Νότια Ουαλία ότι οι σημαντικές επενδύσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της πανδημίας από τις πολιτειακές κυβερνήσεις έπρεπε να συνυπολογιστούν στους υπολογισμούς αυτούς».
«Θα χρησιμοποιήσουμε το δικαιότερο μερίδιο της χρηματοδότησής μας για να υλοποιήσουμε τις προτεραιότητες των κατοίκων της Βικτώριας».
«Η οικονομία της Βικτώριας είναι ισχυρή, ωστόσο, γνωρίζουμε ότι το κόστος ζωής πλήττει σκληρά τις οικογένειες – και θα συνεχίσουμε να παρέχουμε πραγματική στήριξη εκεί όπου χρειάζεται περισσότερο».
Από την πλευρά του, ο «σκιώδης υπουργός Οικονομικών της Βικτώριας, James Newbury, επέκρινε την κυβέρνηση Allan ότι οι η αναθεώρηση της μεθοδολογίας της Επιτροπής «επιβεβαίωσε ότι η Βικτώρια δεν είναι πλέον οικονομικός ηγέτης, αλλά εθνικός φοροεισπράκτορας».
«Η απερίσκεπτη οικονομική κακοδιαχείριση της κυβέρνησης των Εργατικών της Allan συνεχίζει να αποδυναμώνει την Πολιτεία».
Η« Βικτώρια, που κάποτε αποτελούσε την ατμομηχανή της εθνικής οικονομίας, εξαρτάται τώρα από ένα υψηλό ποσοστό ρεκόρ της χρηματοδότησης του GST για να στηρίξει τη μη βιώσιμη δημοσιονομική στρατηγική των Εργατικών».
«Η επανεξέταση επιβεβαιώνει ότι η Βικτώρια χρειάζεται τώρα επιπλέον 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από το GST … αυτή η μετατόπιση αποκαλύπτει τις ρωγμές στο οικονομικό μοντέλο των Εργατικών, καθώς η Βικτώρια εξαρτάται όλο και περισσότερο από την υπόλοιπη χώρα για να κρατηθεί όρθια».
«Η ανασκόπηση επιβεβαιώνει επίσης ότι η Βικτώρια ηγείται της χώρας στην είσπραξη φόρων, με τους κατοίκους της Βικτώριας να πληρώνουν περισσότερους φόρους ακίνητης περιουσίας από οποιαδήποτε άλλη Πολιτεία».
«Ο φόρος γης (land tax) αντιπροσωπεύει το 13,4% των εσόδων της Βικτώριας, σε σύγκριση με το 11,4% στη Νέα Νότια Ουαλία».
«Ο φόρος χαρτοσήμου (stamp duty) αντιπροσωπεύει το 22,5% των εσόδων, σε σύγκριση με το 18,5 τοις εκατό στη Νέα Νότια Ουαλία».
«Τα συνολικά φορολογικά έσοδα της Βικτώριας για το έτος είναι 39,2 δισεκατομμύρια δολάρια, τα υψηλότερα στη χώρα».
«Η δημοσιονομική στρατηγική της Jacinta Allan και της Εργατικής Κυβέρνησής της δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σχέδιο Ponzi – βασιζόμενη σε περισσότερους φόρους και περισσότερους ανθρώπους για να καλύψει τις οικονομικές τους αποτυχίες».
«Οι Φιλελεύθεροι και οι Εθνικοί θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για χαμηλότερους φόρους και υπεύθυνη οικονομική διαχείριση, ώστε η Βικτώρια να μπορέσει και πάλι να είναι ηγέτης στην εθνική οικονομία».
Το μερίδιο της Νέας Νότιας Ουαλία από την «πίτα» μειώθηκε ελαφρώς ως προς το ποσοστό, αλλά και πάλι θα λάβει περί τα 1,3 δισ. δολάρια.
Η Βόρεια Περιοχή, η οποία λαμβάνει περίπου 5 δολάρια για κάθε 1 δολάριο GST, ήταν επίσης κερδισμένη από τη φετινή κατανομή.
Η Επιτροπή, που είναι μία ανεξάρτητη Αρχή έχει υιοθετήσει έναν νέο τρόπο εκτίμησης του πόσα λαμβάνει κάθε Πολιτεία και Περιοχή, καθώς η μέθοδος αναθεωρείται κάθε πέντε χρόνια.
Ένας από τους σημαντικούς παράγοντες που εξετάστηκαν ήταν οι πρόσθετες δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν τόσο στη Βικτώρια όσο και στη Ν.Ν. Ουαλία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.
Οι δύο Πολιτείες είχαν υποστηρίξει στην Επιτροπή Επιχορηγήσεων ότι επωμίστηκαν περισσότερο από άλλες το οικονομικό βάρος της αντιμετώπισης των υγειονομικών και οικονομικών επιπτώσεων.
Η απόφαση της Επιτροπής αναμενόταν με μεγάλο ενδιαφέρον από τις πολιτειακές κυβερνήσεις, αλλά και την ομοσπονδιακή, καθώς οι αλλαγές στη διανομή του GST έρχονται λίγο καιρό μόνο πλέον πριν από τις ομοσπονδιακές εκλογές.
Υπενθυμίζεται ότι κορυφαίοι πολιτικοί των Εργατικών στις δύο πολυπληθέστερες Πολιτείες (Νέα Νότια Ουαλίας και Βικτώριας) λογόφεραν έναν πόλεμο λέξεων μεταξύ τους το 2024.
Ο πρωθυπουργός της Ν.Ν. Ουαλίας, Chris Minns, περιέγραψε τη Βικτώρια ως «welfare state» (κράτος που δαπάνα πολλά στην πρόνοια).
Ο τότε πολιτειακός υπουργός Οικονομικών της Βικτώριας, Tim Pallas, ανταπέδωσε τα «πυρά», υποστηρίζοντας ότι ο κ. Minns δεν κατανοούσε το σύστημα GST.
Ο GST συνήθως συζητείται με τη… Δυτική Αυστραλία στο επίκεντρο.
Η πλούσια σε φυσικούς πόρους Πολιτεία επωφελήθηκε από αλλαγές που είχε προωθήσει ο Συνασπισμός το 2018, για να κατευνάσει την οργή των κατοίκων, καθώς υπολογιζόταν ότι έπαιρναν πίσω 30 σεντς για κάθε δολάριο του GST που εισπραττόταν εκεί.
Ο ομοσπονδιακός πρωθυπουργός, Anthony Albanese, υποσχέθηκε να μην τροποποιήσει τη ρύθμιση αυτή και τον Φεβρουάριο του 2024 υπέγραψε μάλιστα επί της υπόσχεσης αυτής σε χέρι δημοσιογράφου, ενώ επισκεπτόταν το Περθ.
Η The Age ανέφερε πάντως ότι το κόστος για τους φορολογούμενους από τη συμφωνία που είχε κάνει ο Συνασπισμός αναμένεται να φτάσει πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος 11ετίας και να καταστεί 17 φορές πιο ακριβή από ό,τι είχε αρχικά υποσχεθεί.
Σύμφωνα με την πολιτική της κυβέρνησης Morrison τότε, η οποία αρχικά προβλεπόταν να κοστίσει 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια για τέσσερα χρόνια, το μερίδιο του GST σε καμία Pολιτεία δε θα μπορούσε να πέσει κάτω από 75 σεντς για κάθε δολάριο.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα συμπλήρωνε τον κορβανά του GST για να διασφαλίσει ότι το μερίδιο της Δυτικής Αυστραλίας θα αυξανόταν σταδιακά.
Υπό την πίεση άλλων Πολιτειών και μελών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης τέθηκαν σε εφαρμογή οι λεγόμενες «no worse off» πληρωμές για να διασφαλιστεί ότι σε καμία Πολιτεία ή Περιοχή δε θα μειωνόταν το μερίδιο του GST.
Η διάταξη αυτή επρόκειτο να λήξει το 2026-27, αλλά η κυβέρνηση Albanese την παρέτεινε για άλλα τρία χρόνια.
