ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ. Μια ημέρα ιστορική, μια ημέρα σημαδιακή, ιδιαίτερα για τους αγώνες της εργατικής τάξης σε παγκόσμια κλίμακα. Η περιώνυμη Εργατική Πρωτομαγιά…
Η ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ των εργατικών αγώνων για «το ψωμί και τα τριαντάφυλλα» αντλεί την καταγωγή της από τους αγώνες των βιομηχανικών εργατικών οικογενειών και των διεκδικήσεών τους στο Σικάγο του 1886 για το 8ωρο μέχρι την ανθρώπινη χειραφέτηση από την καταπίεση και την εκμετάλλευση.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ήδη το 1893 ο Σοσιαλιστικός Σύλλογος του Σταύρου Καλλέργη οργανώνει την πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά με επίκεντρο το 8ωρο, την σύνταξη, αλλά και την κοινοκτημοσύνη και την κριτική στην καπιταλιστική κοινωνία.
Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ μνήμη για τον ανήσυχο μήνα Μάη συνδέεται, βέβαια, στον ελλαδικό χώρο με τους απεργιακούς αγώνες και την εξέγερση στη Θεσσαλονίκη, τον Μάη του 1936, όπως και με τις εκτελέσεις 200 κομμουνιστών στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την κατοχική Πρωτομαγιά του 1944.
ΕΚΑΤΟΝ τριάντα εννέα χρόνια από την 1η Μάη του 1886 στο Σικάγο, στην Ελλάδα του 2025 οι μισθοί μειώνονται και δεν καλύπτουν το κόστος ακόμα και βασικών αναγκών, ενώ τα ωράρια και η ανεργία αυξάνονται. Όπως αυξάνονται και οι εργοδοτικές δολοφονίες ως αποτέλεσμα ανύπαρκτων συνθηκών προστασίας και ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους εργασίας, της απλήρωτης υπερεργασίας και των εξοντωτικών υπερωριών, των ταξικών και κοινωνικών αποκλεισμών από την ασφάλιση και την περίθαλψη.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ κάθε μήνα σοβαροί τραυματισμοί ή θάνατοι εργαζομένων στα εργοτάξια, στα χωράφια και στις διανομές. Η μείωση του κόστους ασφαλείας στους εργασιακούς χώρους από τους εργοδότες, έχει οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση των «εργατικών ατυχημάτων».
ΟΣΟΝ αφορά τους τραυματισμούς, ο πραγματικός αριθμός είναι, δυστυχώς, πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που δηλώνεται, καθώς καταγγέλλεται δημόσια από τα συνδικάτα η μαζική μη δήλωση τραυματισμών (ιδίως για τη μεταναστευτική εργασία), όπως, επίσης, καταγγέλλεται και η ανυπαρξία ελέγχου τήρησης των συνθηκών ασφαλείας στη δουλειά.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ είναι η περίπτωση της εργοδοτικής δολοφονίας του Μανώλη Αφράτη, τον Μάη του 2020 στην Κρήτη, ο οποίος εργαζόταν ως οδηγός σε ακατάλληλο «φονικό» όχημα. Μια υπόθεση που ενώ δικαιώθηκε στα δικαστήρια μετά από πολύχρονο αγώνα της οικογένειας, συνεχίζεται νομικά και κοινωνικά καθώς ακόμα επιχειρείται από ομάδες συμφερόντων η αθώωση και το «ξέπλυμα» των δολοφονικών ευθυνών της εταιρίας.
ΣΕ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ επίπεδο τα εργατικά ατυχήματα τα τελευταία 4 χρόνια παρουσιάζουν «μαύρο ρεκόρ» 25ετίας. Τα τελευταία χρόνια καταγράφονται περισσότερα από 14.500 «ατυχήματα» τον χρόνο, 146 εμφανίζονται σε έρευνες ως καταγεγραμμένες οι εργοδοτικές δολοφονίες το 2024 – έναντι 108 του 2023. Το 2025 η κατάσταση διαφαίνεται ακόμα χειρότερη καθώς ήδη το πρώτο τρίμηνο καταγράφονται πανελλαδικά 51 θανατηφόρα εργατικά δυστυχήματα.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, άγνωστος παραμένει ο αριθμός των «αόρατων εργοδοτικών δολοφονιών», των ανθρώπων που πεθαίνουν από επαγγελματικές ασθένειες λόγω πολύχρονης έκθεσης -χωρίς κανόνες ή μέτρα προστασίας- σε θανατηφόρες για την υγεία συνθήκες εργασίας.
ΑΣ ΜΗΝ ξεχνάμε επίσης ότι και η όλη ιστορία στα Τέμπη ήταν αποτέλεσμα, ανάμεσα σε άλλα, και της υποβάθμισης και των κανόνων ασφαλείας με στόχο τη μείωση του κόστους εργασίας και του κόστους της προστασίας από ατυχήματα.
ΚΑΙ όσο το κόστος που πρέπει να πληρώνουν οι εργοδότες για τις συνθήκες ασφάλειας μειώνεται για τα κέρδη τους, τόσο αυξάνεται το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Όπως αυξάνεται και η ακρίβεια και το κόστος βασικών αναγκών όπως το νοίκι, τα τρόφιμα, το νερό, το ρεύμα, ακόμα και η περίθαλψη και η πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες υγείας.
ΑΡΑ, το μήνυμα της Πρωτομαγιάς είναι ότι τίποτα δεν χαρίστηκε και δεν χαρίζεται. Οι κατακτήσεις της εργατικής τάξης ήρθαν, έρχονται και θα έρθουν μέσα από την οργάνωση σε συλλογικούς και ταξικούς αγώνες.
ΜΕΣΑ από την οργάνωση στη βάση των εργατικών ενώσεων και των συνδικάτων, στα κοινωνικά και τα εργατικά κινήματα, για την υπεράσπιση των εργατικών ζωών και των κοινωνικών κατακτήσεων.
ΣΤΗΝ Αυστραλία, επικρατούν οι ίδιες πάνω-κάτω συνθήκες σε κάθε εργασιακό τομέα, ενώ η Εργατική κυβέρνηση προσπαθεί να ποδηγετήσει τα πιο μαχητικά συνδικάτα όπως το Construction, Forestry and Maritime Employees Union (CFMEU), με διάφορες αφορμές που δεν ταιριάζουν στον κόσμο της εργασίας.
Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ Πρωτομαγιά, ως 1η Μάη, στην Πολιτεία της Βικτώριας δεν γιορτάζεται επίσημα ως δημόσια αργία. Τα συνδικάτα γιορτάζουν την ημέρα την πρώτη Κυριακή μετά την ακριβή ημερομηνία με συγκέντρωση και πορεία. Έτσι, εφέτος αυτό θα γίνει αύριο Κυριακή, 4 του μήνα, τη 1 το απόγευμα στο Εργατικό Κέντρο (Trades Hall), στη γωνία των οδών Lygon και Victoria, στο Carlton.
ΩΣΤΟΣΟ, οι απαρχές του 8ώρου ανιχνεύονται στη Μελβούρνη: Στις 21 Απριλίου 1856, οι λιθοξόοι (stonemasons) στη Μελβούρνη κατέβηκαν σε απεργία, διεκδικώντας οκτάωρη μέγιστη εργάσιμη ημέρα – από 10 ώρες την ημέρα που ίσχυε μέχρι τότε- από Δευτέρα έως Παρασκευή και οκτώ ώρες το Σάββατο.
ΔΙΑΔΗΛΩΣΑΝ από το εργοτάξιό τους, το κτίριο Old Quadrangle του (σημερινού) Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, κρατώντας ένα πανό που απαιτούσε «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες αναψυχή, 8 ώρες ξεκούραση».
ΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ήταν εξαιρετικά καλά οργανωμένοι και σύντομα κατάφεραν να πετύχουν τον στόχο τους, χωρίς καμία απώλεια μισθού, για τους εργαζόμενους που απασχολούνταν σε δημόσια έργα στην πόλη. Το γιόρτασαν την αργία της Καθαράς Δευτέρας -αυτού που σήμερα γιορτάζεται στη Βικτώρια ως Labour Day- με μια παρέλαση (διαδήλωση) σχεδόν 700 ατόμων από 19 επαγγέλματα.
ΤΟ 1903, οι εργάτες στο Ballarat της Βικτώριας της Αυστραλίας, έστησαν ένα μνημείο 8ωρης ημέρας, σε ανάμνηση του κινήματος αυτού.
ΑΠΟ τον τακτικό αναγνώστη της εφημερίδας μας Θόδωρο Μάρκου, λάβαμε το ακόλουθο σημίωμα για να συμπεριληφθεί στον «Αιθεροβάμονα» της σημερινής μας έκδοσης:
«Γεια σας ΔΤ και Τ.Τ.
Στην έκδοση του “Ν.Κ.” την Δευτέρα, 21 του Απρίλη -σημαδιακή μέρα για την Ελληνική Δημοκρατία- διάβασα για έναν άλλο “Νέο Κόσμο”. Για έναν “Νέο Κόσμο” που κάποτε υπήρχε…
Μερικές δεκαετίες πριν… Τότε που όπως τονίζετε και στο άρθρο, ο “Ν.Κ.” ήταν μπροστάρης. Μπροστάρης στον αγώνα, μπροστάρης στον διάλογο. Προωθούσε τη συζήτηση, τον αντίλογο και τον προβληματισμό. Και μάλιστα τότε δεν φοβόταν να συγκρουστεί με το κατεστημένο, είτε αυτό ήταν το ντόπιο αυστραλέζικο είτε το παροικιακό είτε το ελληνικό. Να πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη, όπως συνήθιζε να λέει ο παλιός μου φίλος Πάνος Γεροντάκης, ένας από τους πολλούς που κυριολεκτικά έφτυσαν αίμα για να δημιουργηθεί ο “Ν.Κ.”. Εσύ Δ.Τ., σίγουρα, κάτι θα ήξερες για τον Πάνο. Εσύ Τ.Τ., καλά είναι να μάθεις…
Δυστυχώς, αυτός ο “Ν.Κ.” δεν υπάρχει πια. Και ας με θεωρεί ο αρχισυντάκτης σας προκατειλημμένο… Προκατειλημμένο γιατί; Μήπως λέω ψέματα; Ή, όπως συνηθίζει να λέει και η φίλη μου η Χρυσούλα, καλά δεν λέω;
Τουλάχιστον, μπορώ να μιλώ και από προσωπική εμπειρία μιας και από τη δεκαετία του ’80 στέλνω επιστολές στον “Νέο Κόσμο” στα αγγλικά και στα ελληνικά. Πολλοί ήταν αυτοί που διαφωνούσαν με τα λεγόμενά μου και ο “Ν.Κ.” πάντα, και σωστά έπραττε, έδινε την ευκαιρία στον αντίλογο, στην διαφορετική άποψη. Πάω πίσω στη δεκαετία του ’80 όταν είχα κάποιες συγκεκριμένες απόψεις για την φοιτητική μας νεολαία τις οποίες πάντα ο “Ν.Κ.” φρόντιζε να δημοσιεύει. Και, βέβαια, πάντα επίσης δημοσίευε και τις απαντήσεις των διαφωνούντων. Το ίδιο γινόταν και την δεκαετία του ’90 και την πρώτη δεκαετία του 2000 που υπήρχε έντονη τότε συζήτηση γύρω από το θέμα της Κοινότητάς μας. Μέσα από τις στήλες του “Νέου Κόσμου” γινόταν ένας διάλογος από τον οποίο έβγαιναν και κάποια συμπεράσματα. Τώρα πλέον ο “Ν.Κ.” επιλέγει τη σιωπή, αρνούμενος να δημοσιεύσει άρθρα δικά μου και άλλων που εκφράζουν απόψεις, ανησυχίες ή…, βρε παιδί μου, έχουν να πουν κάτι. Ή να το πω κάπως αλλιώς και να “κλέψω” τα λεγόμενα ενός άλλου παλιού φίλου και… στρατιώτη του “Ν.Κ.”, του Διονύση Συκιώτη, που πριν δέκα και χρόνια είχε γράψει ένα βιβλίο με τον τίτλο «Θίγοντας τα κακώς κείμενα”.
Αλλά δεν πειράζει. Τουλάχιστον, έχουμε τις αναμνήσεις των παλιών καλών καιρών. Όπως τότε τον Απρίλιο του ’67 που ο “Νέος Κόσμος” με μια χούφτα ανθρώπων γύρω του είχε τη γενναιότητα και το σθένος να πει αυτά που έπρεπε να ειπωθούν και να μην «συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις”».
Δ.Τ.
